علی‌اصغر علیزاده، مدیر انتشارات گپ، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره تاثیر همه‌گیری بیماری کووید19 بر روند فعالیت ناشران گفت: واقعیت این است که برای پاسخ به این سوال باید اطلاعات داشته‌باشیم، باید بدانیم قبل از همه‌گیری کرونا شرایط فروش به چه صورت بوده و در این روزها به چه صورت است. همچنین باید شرایط اقتصادی و عوامل موثر بررسی شود، این عوامل پیش از کرونا چه بوده‌است. برای مثال عوامل پیرامونی و بحث کاغذ و هزینه‌های دیگر مهم است. آنچه به‌طور کل از تجربه‌های ناشرهای فعال می‌بینیم، این است که همه‌گیری کرونا بدی‌های زیادی داشت. بسیاری از ما عزیزان خود را از دست دادیم، از طرفی شرایط، موجب پالایش‌ها و فیلترهایی در جامعه شد و مجبور شدیم کسب و کارها را مطابق با آن ساماندهی کنیم.

به گفته این ناشرچندین عنوان از کتاب‌های انتشارات گپ به عنوان منبع دانشگاهی محسوب می‌شود. او افزود: در زمان همه‌گیری بیماری کرونا دانشگاه‌ها به صورت مجازی برگزار شدند و از این اتفاق نتیجه خوبی گرفتیم؛ زیرا در نتیجه مجازی برگزار شدن دانشگاه‌ها، ارتباط حضوری در کلاس‌ها کم و نزدیک به صفر شد. دانشجو‌ها مجبور شدند به یکسری از منابع کتابی دسترسی پیدا کنند تا بتوانند کمبودهای ناشی از عدم حضور در کلاس‌ها را جبران کنند. در نتیجه دانشجویان بیشتر به کتابخانه دانشگاه مراجعه کردند و همچنین این مساله را در افزایش فروش اینترنتی حس کردیم. فروش اینترنتی بهتر شده‌است؛ زیرا به دلیل مشکل تردد، دانشجویان از سایت‌ها و فروش اینترنتی خرید می‌کنند.

به گفته علیزاده به نظر می‌رسد در نتیجه همه‌گیری بیماری کووید19، مطالعه کتاب در حوزه کتاب‌های دانشگاهی افزایش پیدا کرده باشد.

منشأ تخلف در این روزها بسته شده‌است
علیزاده با بیان اینکه دانشگاه‌ها به محل تجمع اقدامات غیرقانونی، هنجارشکن و غیراخلاقی علیه کتاب تبدیل شده‌بود، توضیح داد: در دانشگاه‌ها کانتینر یا دفتری با بهانه کپی‌برداری در اختیار افراد قرار می‌دادند. این مکان‌ها در حقیقت بازار کسب برای زیراکس بود؛ زیرا این افراد فایل کتاب‌ها را داشتند، کتاب را پرینت می‌گرفتند و به دانشجو می‌فروختند، این منشأ تخلف در این روزها بسته شده‌است. البته نه همه، اما اغلب دانشگاه‌ها این تخلفات را رقم می‌زدند.

مدیر انتشارات گپ با تاکید بر اینکه ناشرهای حوزه دانشگاهی بارها برای جلوگیری از این روند، به مراجع مراجعه کردند، افزود: زمانی که دانشگاه‌ها باز بود، ناشران تخصصی بارها به مدیران دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی کشور مشکلات را اعلام کردند، اما موثر واقع نشد. البته پیش از همه‌گیری بیماری کووید19، در مذاکره با معاونت آموزشی وزارت بهداشت، قرار بود این موضوع را به صورت کتبی مطرح کنیم. اما این روند مصادف با شروع اپیدمی کرونا شد و با عدم حضور دانشجویان در دانشگاه رسیدگی به آن منتفی شد. البته شاید  همه ناشران حوزه دانشگاهی به معاونت‌های آموزشی نامه می‌زدند، ممکن بود این مساله پیگیری شود؛ اما در کشور ما حوزه نظارتی ضعف دارد.

به گفته این ناشر، تغییر دیگری که در نتیجه همه‌گیری بیماری کووید 19 ایجاد شد، مراجعه بیشتر مخاطب‌ها به فضای مجازی برای تهیه کتاب بود. در نتیجه این اقدام، ناشر می‌تواند از طریق سایت و بدون نیاز به چک‌های چند ماهه کتاب‌هایش را نقدی به دست مخاطب‌ها برساند.

مدیر انتشارات گپ افزود: نه تنها در حوزه اقتصادی؛ بلکه در حوزه اخلاقی مشکل داریم. فروش مجازی برای ناشر خوب است اما مشکل جامعه را حل نمی‌کند.

میزان استقبال از نمایشگاه مجازی قابل پیش‌بینی نیست
علیزاده با اشاره به فروش خوب در نمایشگاه مجازی سال گذشته، درباره دومین نمایشگاه مجازی کتاب گفت: امسال میزان استقبال از نمایشگاه مجازی قابل پیش‌بینی نیست؛ زیرا قیمت کتاب‌ها بالا رفته‌است. هرچند اگر قیمت کتاب را در مقایسه با سایر هزینه‌های زندگی در نظر بگیریم، کالای گرانی نیست؛ زیرا یک کتاب می‌تواند سال‌ها در دسترس افراد باشد. این درحالی است که قیمت یک پیش‌دستی سیب‌زمینی سرخ‌کرده 40 هزار تومان و قیمت یک کتاب حدود 80 هزار تومان است.

به گفته مدیر انتشارات گپ ممکن است به دلیل افزایش قیمت کتاب، ناشران با فروش تعداد کم کتاب در نمایشگاه مجازی، بتوانند به میزان فروش سال گذشته برسند. او افزود: باید توجه داشت که در هر صورت تاثیر برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب برای ناشر مثبت است، اما شاید برای کتاب‌فروش خوب نباشد. به همین دلیل کتاب‌فروشان باید در چرخه فعالیت خود بازنگری و پیدا کنند که چگونه در برگشت سرمایه ناشر می‌توانند کمک کنند. در این صورت ناشران هم برای بهبود شرایط فعالیت کتاب‌فروشی‌ها تلاش خواهندکرد.  

علیزاده با بیان این نکته که فضای مجازی باید به فضای غیرمجازی کمک کند، توضیح داد: فضای مجازی باید به گسترش کسب و کار کتاب کمک کند و اگر این روند شکل نگیرد، فعال‌های این حوزه با مشکلات متعددی مواجه خواهندشد.

او درباره تحقیقی که در سال‌های 2014 تا 2018 در انگلیس و کانادا شده‌است، توضیح داد: پژوهشگران در نتیجه این تحقیق متوجه شدند، در سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ در انگلیس و کانادا تولید کتاب کاغذی افزایش پیدا کرده‌است. حتی در این سال‌ها رشد کتابخوان دیجیتال در کانادا کاهش پیدا کرده‌است. انسان موجود پیچیده است و از خواندن کتاب کاغذی لذت بیشتری می‌برد؛ اما باید توجه داشت پلتفرم مجازی به تولید کتاب کاغذی کمک می‌کند. این درحالی است که ناشران ایرانی تصور گسترش فعالیت در فضای مجازی را دارند. اکثر ناشرها در ایران فکر می‌کنند که در آینده کتاب کاغذی حذف خواهدشد. این‌ها به دلیل بی‌خبری از اخبار جهان است.

مدیر انتشارات گپ افزود: کشورهای پیشرفته که سال‌ها پیش کتاب دیجیتال را تجربه کردند، در این سال‌‎ها به کتاب کاغذی تمایل بیشتری دارند.

افراد حوصله خواندن کتاب حجیم را ندارند
علیزاده با تاکید بر اینکه در جامعه مشکلات اقتصادی و افزایش فاصله  طبقاتی سبب شده مردم در تامین معاش مشکل داشته‌باشند و به تدریج شمار افراد کتاب‌خوان هر روز کمتر می‌شود، گفت: کتاب‌خوانی با خواندن کتاب‌های درسی یکسان نیست. همچنین اگر کارمندی مجبور باشد یک کتاب را برای شرکت در آزمون بخواند، نباید جزء سرانه مطالعه محسوب شود. منظور از کتابخوانی کتابی است که با عشق، علاقه و عزت نفس خوانده‌شود.  در آمار سال 99 سرانه مطالعه کشور، اعلام شد سرانه مطالعه 16 دقیقه است، این آمار تاکید بر این موضوع را دارند.

او با بیان اینکه ذهن بیشتر مردم به مطالعه متون کوتاه عادت کرده‌است، ادامه داد: افراد حوصله خواندن کتاب حجیم را ندارند، حتی اگر یک اظهار نظر در فضای مجازی طولانی باشد، کسی آن را نمی‌خواند. این مساله باید از طرف جامعه‌شناس‌ها، روانشناس‌ها و ... بررسی و راه‌های حل آن پیدا شود.