خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ همه‌گیری کووید ۱۹ روی بسیاری از عادت‌های مردم تاثیرگذاشت و آن‌ها را تغییر داد. یکی از این موارد، فضای مجازی و امکان‌هایی بود که در این فضا برای کاربران مهیا می‌شود. شاید بتوان گفت که در نتیجه همه‌گیری، تعداد بیشتری از مردم، ساعت‌های طولانی از محتوای ارائه شده در فضای مجازی استفاده کردند. تولیدکنندگان کتاب‌های صوتی و الکترونیک می‌توانند با استفاده از این موقعیت، برای تشویق مردم به خرید و مطالعه کتاب دیجیتال محتوایی مناسب را مهیا کنند.

حمیدرضا شربتیان، مدیر اپلیکیشن کتاب‌صوتی نوار با اشاره به اینکه همه‌گیری کووید ۱۹ در دنیا و در ایران باعث شد، استفاده از محتوای ویدئویی و صوتی افزایش داشته‌باشد،  به خبرنگار ایبنا گفت: در ایران فقط زمانی که قرنطینه عمومی اعلام شد، شاهد رشد شدید استفاده از محتوای صوتی و ویدئویی بودیم، اما در باقی روزهایِ دو سال همه‌گیری، بازار، رشد عادی را که باید داشته‌باشد، طی کرد و اتفاق عجیب و خاصی در آن زمان نیفتاد.

جذب مخاطب‌ وفادار یکی از اقداماتی است که مدیران پلتفرم‌های کتاب‌های دیجیتال باید به آن فکر کنند، زیرا هرچقدر دیر، روزی همه‌گیری به پایان می‌رسد و افراد می‌توانند به سادگیِ گذشته کتاب کاغذی تهیه کنند. به گفته شربتیان پلتفرم‌های مختلف تلاش کردند کاربرانی را که در بازه زمانی خاص به آن فضا آمدند، با پیشنهادهای خاص نگه‌دارند تا حضور در  فضا برای کاربران تبدیل به عادت شود. در نوار هم مانند پلتفرم‌های دیگر این رشد کاربر وجود داشته‌است.

انفجار مصرف محتوا در کانادا در دوران قرنطینه
ایران از کشورهای پیش‌رو در تولید، فروش و استفاده از کتاب‌های دیجیتال نیست. برخی از کشورهای پیشرفته سال‌ها است که از این نوع کتاب‌ها استفاده می‌کنند و مخاطب‌های زیادی در این کشورها به خواندن کتاب در تبلت یا گوشی هوشمند و همچنین گوش دادن به آن عادت دارند.


شربتیان در مقایسه ایران با کشورهای پیشرفته در موضوع استفاده از کتاب‌های دیجیتال بیان کرد: در کشورهای اروپایی و آمریکایی، رشد استفاده از کتاب دیجیتال، بسیار بیشتر از ایران بوده‌است؛ برای مثال استفاده از کتاب دیجیتال در کانادا در دو سال اخیر و زمانی که قرنطینه اعلام می‌شد، بسیار افزایش داشته‌است. حجم مصرف محتوای دیجیتالی تا اندازه‌ای بالا بود که از آن به عنوان «انفجار مصرف محتوا» یاد شده‌است.

مدیر اپلیکیشن کتاب‌صوتی نوار درباره اینکه چرا در کشورهای اروپایی و امریکایی مصرف از محتوای دیجیتالی تا حد انفجار بالا رفته‌ اما در ایران چنین روندی شکل نگرفته‌است، بیان کرد: در دو سال اخیر با کاهش درآمد و افزایش قیمت‌ها مواجه بودیم؛ طبیعتا کالاهای فرهنگی اولین کالاهایی‌اند که از چرخه سبد خرید خانواده خارج می‌شود. مواردی که گفتم در کشورهای اروپایی به‌دلیل یارانه‌هایی که در مدت قرنطینه دریافت کردند یا درآمدهایی که به‌طور ثابت برایشان برقرار بود و قطع نشد، به معیشت خانواده‌ها فشاری وارد نشد و افراد می‌توانستند برای مصارف فرهنگی هزینه کنند.

کتاب‌های صوتی و الکترونیک بیشتر مورد توجه مردم قرارگرفت
کتاب‌های الکترونیک در همه‌گیری دسترس‌پذیرتر از کتاب‌های کاغذی بودند، زیرا برای خرید آن‌ها نیاز به خروج از خانه نبود و همچنین نیاز به ویروس‌زدایی نداشت. هرچند بعدها مشخص شد که بیماری کووید 19 از راه تماسی منتقل نمی‌شود، اما این همه‌گیری در ماه‌های ابتدایی تاثیر چشم‌گیری بر فروش روزنامه، مجله و کتاب داشت؛ زیرا مردم نمی‌دانستند چگونه می‌توانند آن‌ها را ویروس‌زدایی کنند.

مهدی محب‌علی، مدیر‌ روابط عمومی فیدیبو با اشاره به اینکه در زمان همه‌گیری بیماری کووید 19 استقبال مردم از خرید کتاب الکترونیک چندین برابر شد، به خبرنگار ایبنا گفت: با توجه به محدودیت‌هایی که پیش آمد، مردم تصمیم گرفتند، مدیوم‌های دیگری را تجربه کنند و باعث شد کتاب‌های صوتی و الکترونیک بیشتر مورد توجه مردم قرار بگیرد.


به گفته او فیدیبو با توجه به نیاز مردم برای تهیه کتاب الکترونیک، توانست خدمات مناسبی ارائه کند، محب‌علی افزود: در نتیجه برای پاسخگویی به مطالبات مردم، با تعداد بیشتری از ناشران همکاری کردیم. جامعه نشر، همکاری خوبی با ما داشتند و توانستیم در نتیجه این همکاری به تعداد بیشتری از مخاطب‌ها سرویس‌رسانی کنیم.

نشر دیجیتال و کاغذی کنار هم رشد می‌کنند
محب‌علی دنیای این روزها را دنیای محتوا نامید و ادامه داد: مردم نسبت به محتوای خوب علاقه نشان می‌دهند و آماری که وجود دارد نشان می‌دهد که مردم روز‌به‌روز بیشتر به سمت مطالعه کتاب می‌روند. اگر مردم ساعات زیادی از عمرشان را صرف استفاده از محتوای فضای آنلاین می‌کنند، باید بتوانیم خدماتی ارائه بدهیم تا کتاب بخشی از مطالعه مردم در روز باشد. در واقع باید کتاب دیجیتال را در دسترس قرار دهیم و معرفی کنیم. همچنین باید برای کتاب‌خوانی مردم انگیزه ایجاد کنیم.

به گفته او بیشتر انسان‌ها علاقه‌مند به مطالعه کتاب هستند، همچنین افراد زیادی به کتاب صوتی گوش می‌دهند و کتاب الکترونیک می‌خوانند؛ فقط باید اقدامی انجام شود تا بخش بزرگ‌تری از مردم با فضای مجازی آشنا شوند و امکانات و ظرفیت‌های آن را بشناسند.

محب‌علی با تاکید بر اینکه باید نشر دیجیتال در ایران به رسمیت شناخته‌شود، ادامه داد: قرار نیست این نوع نشر، فضای کتاب کاغذی را تهدید کند یا جایگزین آن شود. نشر دیجیتال و کاغذی کنار هم رشد می‌کنند. با اینکه گاهی شرایط استفاده از یکی مهیا نیست، گاهی فرد علاقه بیشتر به استفاده از کتاب الکترونیک یا صوتی یا کاغذی را دارد، در هر صورت مهم محتوایی است که باید در اختیار مخاطب قرار بگیرد.

وی افزود: وظیفه ما این است که بیش از گذشته کتاب و راه‌های دسترسی به آن را معرفی کنیم، رسانه‌ها باید بیشتر به این مساله بپردازند و جامعه نشر با آن‌ها همراه شود تا از مدیوم دیجیتال کنار کتاب فیزیکی استفاده کنیم.