به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، غلامعلی حداد‌عادل در این گردهمایی که با حضور رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، معاون وزیر امور خارجه و رییس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه با همکاری بنیاد سعدی و وزارت امور خارجه، یکشنبه (هشتم اسفندماه) در دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه برگزار شد، عنوان کرد: زبان فارسی یکی از مشخصات شناسنامه‌ای ملت ایران است و در دنیا ما را علاوه بر اسلام با زبان فارسی می‌شناسند و جزو تعاریف ایرانی بودن ما یکی آشنایی با زبان فارسی است که کنار زبان‌های قومی و محلی علاوه بر زبان مادری زبان مشترک همه ایرانیان شده و ایرانیان از 1200 سال پیش که این زبان در ایران گسترش یافت تکلم به زبان فارسی را برگزیدند.

وی افزود: زبان فارسی نه تنها در ایران وسیله ارتباط و تفاهم است بلکه به علت قابلیت‌ها و ویژگی‌های خاصش در بخش‌های وسیع آسیا زبان مشترک بوده است. امروز هم زبان فارسی یکی از زبان‌های کهن دنیاست که سابقه چند هزارساله دارد و ادبیات آن بخش مهمی از ادبیات جهان است. فردوسی شناسنامه تاریخی و نسب نامه تاریخی ایرانیان را در 60 هزار بیت سروده و پس از هزار سال اشعارش کهنه نشده است و امروز نیز عارف و عامی اشعارش را می‌فهمند و به عمق معانی این منظومه پی می‌برند.

حداد عادل با اشاره به ترجمه شاهنامه، مثنوی و اشعار حافظ و سعدی گفت: این اشعار چندین بار به زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده است. ادبیات فارسی باعث سرافرازی ما در جهان و آیینه جهان‌بینی و اندیشه ماست. امروز آموختن زبان فارسی به خارجیان ضرورت است و بارها گفته‌ایم که میان اقتدار هرکشور و گسترش زبان آن در جهان رابطه معناداری وجود دارد و هر کشوری مقتدرتر باشد زبانش گسترش بیشتری دارد. در خصوص ایران اگر به تاریخ ایران رجوع شود وقتی ادبیات مکتوب شد مشتاقان زیادی پیدا کرد.

وی تاکید کرد: تا کسی بر زبان فارسی مسلط نباشد از واقعیت‌های ایران امروز و اندیشه آن مطلع نمی‌شود و برای انتقال مقاصد و بینش خود به مردم جهان نیازمند آموزش زبان فارسی به دیگران هستیم.

رییس بنیاد سعدی همچنین با اشاره به اینکه میلیون‌ها ایرانی مهاجر در خارج کشور داریم، افزود: اگر می‌خواهیم نسل‌های بعدی پیوندشان با فرهنگ و تمدن ما گسیخته نشود باید به فرزندان‌شان زبان فارسی را آموزش دهیم که وظیفه‌ای سنگین است.
وی تاکید کرد: آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان یک تخصص است و با آموزش به همزبانان تفاوت دارد. در دنیا سال‌هاست آموزش زبان به غیر همزبانان شکل گرفته و در ایران نیز 40 سال است که به صورت یک رشته تحصیلی دانشگاهی درآمده و تحصیل می‌شود. بنیاد سعدی با درک این واقعیت به وجود آمده که آموزش زبان فارسی را پایه اصول علمی قرار دهیم. بنیاد سعدی بنیادی مستقل است که زیر نظر عالی‌ترین مقامات کشور برای گسترش زبان فارسی در خارج کشور شکل گرفته که در کشورهای دیگر نیز نمونه‌های آن وجود دارد. یکی از راهبردهای اصلی بنیاد سعدی تامین زیرساخت‌های مهم برای گسترش زبان فارسی با ابزارهایی از جمله تالیف کتاب‌های درسی است که در چشم‌انداز بلندمدت 70 کتاب را پیش‌بینی کرده‌ایم و 30 کتاب تاکنون تالیف شده است. همچنین تربیت فارغ‌التحصیلان خارجی را در ایران انجام می‌دهیم که در بازگشت به کشورشان خود به آموزش بپردازند و به خودکفایی برسند.

حداد عادل عنوان کرد: راهبرد مهم ما علمی کردن آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان و استانداردسازی این امر است که بدون استانداردسازی معنا ندارد. راهبرد دیگر استفاده از فضای مجازی است و دیگری نیز با توجه به تنوع مخاطب تالیف کتاب‌های بومی است که در هند کتاب طوطی و در کشورهای عربی نیز کتاب شیراز را شامل می‌شود.

وی با اشاره به اینکه بنیاد سعدی توانسته در 10 سال اخیر مرجعیت را در آموزش زبان فارسی کسب کند، گفت: با وجود مشکلات اقتصادی چراغ زبان فارسی روشن‌تر شده و آینده‌ای روشن را پیش رو می‌بینیم. انقلاب اسلامی در ایجاد اشتیاق به زبان فارسی موثر بوده و ظرفیت خوبی به عنوان نمونه در جامعه‌المصطفی ایجاد شده که در طول تاریخ سابقه نداشته که هزار روحانی غیر ایرانی با خانواده خود چند سال حضور یابند و به آموزش زبان فارسی بپردازند. امروز ایران در جهان حرف تازه‌ای برای گفتن دارد و بسیاری علاقه دارند ایران را بشناسند.

راه‌اندازی بانک اطلاعاتی درباره وضعیت زبان فارسی
در ادامه، سعید خطیب‌زاده، معاون وزیر امور خارجه، سخنگو و رییس مرکز دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه صحبت‌های خود را با بیت «هر متاعی از معدنی خیزد/ شکر از مصر و سعدی از شیراز» آغاز کرد و گفت: این شعر در مهمترین اماکن دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران حکاکی و نوشته شده است. اگر کسی سر به سرکنسولگری ما در استانبول زده باشد، همین بیت شعر را می‌بیند و این نشان می‌دهد که مایه افتخار نمایندگی‌‌های ما خارج از کشور بوده است.

وی با بیان اینکه همچنان تفاخر ما به زبان فارسی به عنوان تجلی هویت ایرانی دیده می‌‌شود، افزود: باید وضعیت زبان فارسی را در این منظومه منطقه‌ای ۴۵۰ میلیونی که جزو ۱۵ کشور همسایه ایران هستند، بررسی کنیم.

خطیب‌زاده با اشاره به پیشرفت آموزش زبان فارسی با توجه به اتفاق مبارک تشکیل بنیاد سعدی عنوان کرد: استانداردسازی و حضور ما در مراکز کشورهای دیگر، تألیف کتاب‌ها و طراحی آزمون‌ها در تاریخ آموزش زبان فارسی در خارج از کشور وجود نداشته است.

وی در خصوص اقدامات وزارت امور خارجه برای ترویج و گسترش زبان فارسی در خارج از کشور تشریح کرد: ما ضمن دیدن نقاط مثبت، آسیب‌هایی می‌بینیم که باید کمک کنیم مرتفع شود. اگر زبان فارسی جزو هویت و قدرت ماست باید به همان میزان به آن بپردازیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به اینکه وضعیت ما در زمینه زبان فارسی در چند حوزه قابل بررسی است، گفت: اولی مربوط به وضعیت ما در حوزه زبان فارسی و ایرانیان خارج از کشور است و باید بررسی کنیم که تا چه اندازه توانستیم از طریق مدارس خارج از کشور و تارنماهای دیجیتال ارتباط خود را با آنها حفظ کنیم.

وی ادامه داد: ما در حوزه روابط با جامعه هدف زبان فارسی و نیز در احیای زبان فارسی در حوزه‌هایی که به واسطه ایران‌هراسی و فارسی‌هراسی مهندسی شده، زبان فارسی دچار مشکل شده یا در حوزه‌های آماده اما کشف نشده مانند شمال و غرب آفریقا برنامه داریم.

خطیب‌زاده با برشمردن برخی اقدامات وزارت امور خارجه برای گسترش زبان فارسی تشریح کرد: حمایت از گسترش نهادهای زبان فارسی، افزایش سطح همکاری‌های دانشگاهی دانشگاه‌های ایرانی با دانشگاه‌های خارجی در راستای گسترش زبان فارسی، گسترش جشنواره‌ها و سمینارها و نشست‌های علمی مرتبط با زبان فارسی، افزایش سطح بورس‌های تحصیلی در زمینه ادبیات و زبان فارسی، تعیین و اختصاص جایزه ویژه بین‌المللی برای زبان فارسی و ایران‌شناسی، برگزاری جشنواره سالیانه حمایت از پژوهشگران خارجی در زمینه ادبیات فارسی، افزایش مراودات فرهنگی با کشورهای آسیای مرکزی در راستای تقویت زبان فارسی، چاپ و توزیع کتاب‌هایی با مضمون زبان فارسی و ارزش‌های بی‌بدیل انقلاب، همکاری مشترک با مراکز زبان‌پژوهی جهان، حمایت از زبان‌شناسان و استادان زبان فارسی و ایران‌شناسی بخشی از سیاست‌هایی‌بوده که دولت در حوزه ترویج زبان فارسی در خارج از کشور پیگیری کرده است.

وی با بیان اینکه نتایج ما در زمینه‌های مختلف متوازن نبوده است، گفت: در بعضی کشورها مانند سنگال و برخی کشورهای همسایه رشد زبان فارسی با سکته رو‌به‌رو بوده، اما در برخی کشورهای دیگر رشد بسیاری داشتیم. در همین خارکف که الان جنگ اتفاق افتاده است، به طور مجدد توانستیم کرسی زبان فارسی را احیا کنیم.

خطیب‌زاده با بیان اینکه در برخی کشورهای همسایه نظیر هند و پاکستان با رشد قابل توجهی در زمینه آموزش زبان فارسی روبه رو بودیم، به برخی ضعف‌ها در این زمینه اشاره کرد و گفت: مدارس آموزش زبان فارسی در ارمنستان از ۱۸ مدرسه به ۱۱ باب کاهش پیدا کرده است.

رییس مرکز دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه با اشاره به کار مهم وزارت امور خارجه در دوسال گذشته توضیح داد: اولین کار ما ایجاد یک بانک اطلاعاتی کامل از وضعیت زبان فارسی و ایران‌شناسی است. بانک اطلاعاتی در حال حاضر وارد فاز اجرایی نهایی شده و امروز کاملاً قابل اعتناست.

وی با بیان اینکه کار دیگر ما در وزارت امور خارجه طرح پیشنهادی سالانه برای انتخاب شهر یا پایتخت زبان فارسی بوده، افزود: این طرح مراحل اولیه خود را پشت سر گذاشته است و در اختیار برخی نهادها قرار گرفته و باید تبدیل به مصوبه هیات دولت شود.
خطیب زاده یادآوری کرد: ما همچنین مأموریت خاص به نمایندگی های خارج از کشور دادیم و در بسیاری از کشورها سفارتخانه‌ها را مأمور این کار قرار دادیم که همکاری تنگاتنگی با بنیاد سعدی داشته باشیم.

وی افزود: یکی از کارهای دیگر ما تأسیس و تجهیز اتاق‌های ایران بوده و حدود هفت هزار جلد کتاب را برای گسترش فرهنگ فارسی ارسال کردیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به مشکلات ترویج زبان فارسی در خارج از کشور بیان کرد: یکی از مواردی که ما با آن دچار مشکلیم، اعزام استادان زبان فارسی به خارج از کشور است.

وی خاطرنشان کرد: به عنوان کسی که سال‌ها معلم زبان فارسی بوده است، هیچ گاه قکر نمی‌کردم در زمینه آموزش زبان فارسی در نقطه‌ای قرار بگیریم که به این شکوه قابل توجه برسد. ما برای جهانی‌سازی و شناخت شاعری مانند عطار نیازی به کار خاصی نداریم و تمام داشته‌های ما با کمتر تلاشی جهانی می‌شود.

نظام‌مند کردن و تولید محتوای آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان
همچنین حجت‌الاسلام محمدمهدی ایمانی‌پور، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این برنامه با اشاره به اینکه گسترش زبان فارسی از اولویت برنامه‌های سازمان است، گفت: اهمیت دادن به زبان فارسی باعث تحکیم میراث گذشته ما و تمدن ایرانی ماست ضمن اینکه زبان دوم جهان اسلام به شمار می‌‌رود و زبان انقلاب اسلامی نیز محسوب می‌شود. زبان فارسی رکن تمام فعالیت‌های برون‌مرزی در عرصه‌های بین‌المللی است.

وی نظام‌مند کردن آموزش و تولید محتوای آموزشی در قالب کتاب‌های درسی را ابزارهای توسعه زبان فارسی عنوان کرد و افزود: در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به دنبال مرجع‌‌سازی در روایت ایرانی از مفاخرمان هستیم و بنا به تاکید مقام معظم رهبری این سازمان باید قرارگاه فعالیت‌‌های فرهنگی بین‌المللی باشد.

ایمانی‌پور تصریح کرد: باید ضمن شناسایی ظرفیت‌ها از توان بومی حمایت شود و اولویت ما در عرصه برون‌مرزی همسایگان هستند. باید بر نقاط قوت که همان مزیت‌های علمی و معنوی است تکیه کنیم و نیز از ترویج کتاب‌های خنثی پرهیز شود.

در این برنامه همچنین حسین سالار آملی، قائم مقام وزیر علوم در امور بین‌الملل در سخنانی با اشاره به تشکیل پنج کارگروه تخصصی گسترش زبان فارسی در این وزارتخانه به تشریح و معرفی اقدامات انجام شده در توسعه آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان پرداخت.

مرکز مطالعات سیاسی بین المللی در خدمت گسترش زبان فارسی است
در ادامه، محمدحسن شیخ‌الاسلامی، رییس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه و رییس دانشکده روابط بین‌الملل گفت: بر اساس هماهنگی‌های ایجاد شده با بنیاد سعدی دانشکده روابط بین‌الملل در حوزه آموزش زبان به دانشجویان خارجی فعالیت داشته و این دانشکده حدود ۳۵ سال است که در زمینه آموزش زبان فارسی فعال است و کارنامه درخشانی در این رابطه دارد.

وی اضافه کرد: فعالیت‌های ما در دانشکده در سه گروه فعال است که گروه اول دیپلمات‌‌های خارجی مقیم ایران و خانواده‌های آنها هستند که در گذشته و حال ترجیح داده شده آموزش آنها در دانشکده انجام شود و علاوه بر تحقیق، آموزش‌هایی درباره واژگان تخصصی مرتبط با حوزه روابط بین‌الملل انجام شود.

رییس دانشکده روابط بین‌الملل گفت: گروه دوم زبان‌آموزان کارشناسان دستگاه‌های سیاست خارجی هستند که یا مسوولیت در وزارت خارجه های خود بر عهده دارند و یا قرار است مسوولیتی داشته باشند، به‌خصوص دیپلمات‌های جوان که در سیاست خارجی کشورهای دیگر مشغول هستند و قرار است کارهای ایران را انجام دهند و باید زبان فارسی بیاموزند.

شیخ‌الاسلامی تصریح کرد: زبان فارسی در سطوح مختلفی در دانشکده آموزش داده می‌‌شود که از سطح مبتدی تا سطوح پیشرفته را دربرمی‌گیرد و با استفاده از فناوری‌های جدید نیز هستند. به طور مثال ما دوره کارشناسی ارشد مطالعات ایران را داریم و آنچه در دانشکده روابط بین‌الملل تدریس می‌شود مربوط به تاریخ معاصر است و وجه غالب و تمرکز آن بر دوره سیاست خارجی جمهوری اسلامی است. بنابراین این دوره برای گروه‌های خاصی از دانشجویان غیر ایرانی جذاب است که ثبت نام کرده و به تحصیل در این دوره در دانشکده می‌پردازند و واحدهای زبان فارسی را نیز دارند.

وی افزود: خرسندم که با وجود همه فشارها که بر دانشکده روابط بین‌الملل در دهه‌های اخیر وجود داشته، آموزش زبان فارسی هیچ‌گاه متوقف نشده است و در حال حاضر نیز بسیاری از دانشجویان خارجی زبان فارسی به صورت مجازی مشغول آموزش هستند.

رییس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ابراز امیدواری کرد که با پایان دوره همه‌گیری ویروس منحوس کرونا، شاهد شکوفایی دوره آموزش زبان فارسی باشیم.

وی افزود: در حوزه مطالعات با توجه به شرایط فعلی علاقه داریم دوره‌ای با رویکرد تاریخی (مطالعه تاریخی مناسبات بین‌المللی) انجام دهیم.

رییس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه تاکید کرد: مرکز مطالعات سیاسی بین‌المللی وزارت امور خارجه متصدی حفاظت از اسناد تاریخی سیاست خارجی است و بیش از ۵۰ میلیون سند تاریخی در مرکز اسناد این مرکز نگهداری می‌شود و با ضوابط مربوط در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد. بسیار مناسبت است که ما به یک مطالعه اسنادی هم در این زمینه فکر کنیم و ببینیم در این گنجینه عظیم اسنادی که در اختیار ماست چه سندهایی وجود دارد که می‌تواند باعث انگیزه ما در حوزه آموزش زبان فارسی برای علاقه‌مندان به آن باشد. ظرفیت های مرکز مطالعات سیاسی بین‌المللی در اختیار و در خدمت زبان فارسی بوده و خواهد بود و از هر طرح و و پیشنهادی در این زمینه با افتخار استقبال می‌کنیم.

همچنین شهروز فلاحت‌پیشه، معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی در ادامه این گردهمایی ضمن ارایه گزارش مختصری از عملکرد بنیاد سعدی بیان کرد: عامل اصلی از برگزاری چنین همایش‌هایی در رابطه با اهمیت آموزش زبان فارسی است که انگیزه ای بود تا بنیاد سعدی پیشنهاد برگزاری چنین همایشی را ارایه کند.

وی افزود: اولین گردهمایی موسسه‌های فعال در آموزش زبان فارسی در جهان در ۱۹ آذرماه ۹۳ با همکاری دستگاه های مختلف با بنیاد سعدی برگزار شد. همایش دوم نیز در آذرماه سل ۹۴ برگزار شد و بحث جدی در خصوص آموزش زبان فارسی در جهان مطرح بود. در نشست سوم نیز ۲۵ دستگاه حضور داشتند و چهارمین گردهمایی نیز در سال ۹۶ برگزار شد. به ترتیب پنجمین گردهمایی در ۵ دی ماه سال ۹۷ برگزار و ششمین نشست نیز در بهمن ماه سال ۹۸ به میزبانی سازمن فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.

فلاحت‌پیشه اظهار کرد: همزمان با شیوع ویروس کرونا همکاری مشترکی با دانشگاه علامه طباطبایی داشتیم و دوره‌های زبان‌آموزی زبان فارسی برگزار شد که تاکنون ۸ نشست گردهمایی موسسه های فعال در آموزش زبان فارسی در جهان برگزار شده است.
 
وی تاکید کرد: آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان یک تخصص است و با آموزش به همزبانان تفاوت دارد. در دنیا سالهاست آموزش زبان به غیر همزبانان شکل گرفته و در ایران نیز 40 سال است که به صورت یک رشته تحصیلی دانشگاهی درآمده و تحصیل می‌شود. بنیاد سعدی با درک این واقعیت به وجود آمده که آموزش زبان فارسی را پایه اصول علمی قرار دهیم. بنیاد سعدی بنیادی مستقل است که زیر نظر عالی‌ترین مقامات کشور برای گسترش زبان فارسی در خارج کشور شکل گرفته که در کشورهای دیگر نیز نمونه‌های آن وجود دارد. یکی از راهبردهای اصلی بنیاد سعدی تامین زیرساخت‌های مهم برای گسترش زبان فارسی با ابزارهایی از جمله تالیف کتاب‌های درسی است که در چشم‌انداز بلندمدت 70 کتاب را پیش‌بینی کرده‌ایم و 30 کتاب تاکنون تالیف شده است. همچنین تربیت فارغ التحصیلان خارجی را در ایران انجام می‌دهیم که در بازگشت به کشورشان خود به آموزش بپردازند و به خودکفایی برسند.

فلاحت‌پیشه عنوان کرد: راهبرد مهم ما علمی کردن آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان و استانداردسازی این امر است که بدون استانداردسازی معنا ندارد. راهبرد دیگر استفاده از فضای مجازی است و دیگری نیزبا توجه به تنوع مخاطب تالیف کتاب‌های بومی است که در هند کتاب طوطی و در کشورهای عربی نیز کتاب شیراز را شامل می‌شود.

وی با اشاره به اینکه بنیاد سعدی توانسته در 10 سال اخیر مرجعیت را در آموزش زبان فارسی کسب کند، گفت: با وجود مشکلات اقتصادی چراغ زبان فارسی روشن‌تر شده و آینده‌ای روشن را پیش رو می‌بینیم. انقلاب اسلامی در ایجاد اشتیاق به زبان فارسی موثر بوده و ظرفیت خوبی به عنوان نمونه در جامعه ‌المصطفی ایجاد شده که در طول تاریخ سابقه نداشته که هزار روحانی غیر ایرانی با خانواده خود چند سال حضور یابند و به آموزش زبان فارسی بپردازند. امروز ایران در جهان حرف تازه‌ای برای گفتن دارد و بسیاری علاقه دارند ایران را بشناسند.