به گزارش خبرگزاری کتاب (ایبنا)، در برنامه نقد و بررسی کتاب «زیارت‌های پیاده در جهان معاصر» که در سرای اهل قلم در سی‌و‌سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب ایران برگزار شد، محمدرضا پویافر نویسنده کتاب بیان کرد: سوال بنیادی که درباره افزایش پیاده‌روی اربعین در سال‌های اخیر به ذهن ما آمد، این بود که آیا پیاده‌روی اربعین به عنوان یک آیین زیارتی شیعی، بزرگترین اجتماع بشری و بزرگترین پیاده‌روی جهان است یا خیر؟ از این جهت تلاش کردیم با پیاده‌روی‌‌های آیینی دنیا یک مطالعه و قیاسی انجام دهیم.

او گفت: معمولا در مطالعات اجتماعی دینی صحبت زیادی از زیارت‌ها به میان می‌آید. همچنین زیارت‌ هرچند از ابتدا در مفهوم خودش منشا مقدس و دینی دارد اما در دوره اخیر مفهومی تحت عنوان «زیارت سکولار» به وجود آمده است. مثلا جمعی از افراد به زیارت اماکنی می‌روند که جنبه دینی ندارند. از این رو وقتی درباره پیاده‌روی‌های دینی صحبت می‌کنیم لازم است معیارهایی را تعریف کنیم که بدانیم به چه پیاده‌روی‌ای، پیاده‌روی زیارتی می‌گوییم. ترکیبی از قدمت و جمعیت زائران و اهمیتش در دین و فرهنگ هر جامعه معیار ما برای پیاده‌روی دینی در این کتاب است. باتوجه به این معیارها ما 7 پیاده‌روی زیارت‌های «سانتیاگو»، «کومب میلا»، «فاطیما»، «ویا فرانسیجنا»، «گودالوپ»، «88 معبد» و «اربعین» را در جهان بررسی کردیم و در جمع‌بندی کتاب باید به سمتی حرکت می‌کردیم که از جهت قدمت و جمعیت، وجه تمایز پیاده‌روی اربعین با پیاده‌روی‌های دیگر مشخص شود.

در ادامه این نشست مهشید رضایی دیگر نویسنده کتاب اظهار کرد: به دلیل اینکه ما در این کار از چند پیاده‌روی مختلف صحبت کردیم برای شناخت هرکدام از آنها نیاز به شناخت دین و آیین آنها به طور کامل داشتیم. با توجه به اینکه منابعی که استفاده کردیم از 8 زبان دیگر به جز انگلیسی بود، برای ترجمه این منابع از ابزار مختلفی استفاده کردیم.

او افزود: آنچه حائز اهمیت است این است که این کتاب صرفا برای متخصصین ترجمه نشده است و ما در فن ترجمه ساده‌سازی و روان‌نگاری را مدنظر قرار دادیم تا این کتاب برای عموم مردمی که به سفر کربلا می‌روند و یا سفر کربلا برای آنها اهمیت دارد، قابل درک باشد.

مجید امامی مدیر کل نشر دانشگاه امام صادق(ع)، در ادامه این نشست بیان کرد: ضرورت نشر این کتاب در این است که بزرگترین ضعف جامعه‌شناسی دین، جامعه‌شناسی مردمی و جامعه‌شناسی روستایی این است که پدیدارها و کنش‌های خود را خودشان بازخوانی نمی‌کنند. به این معنا که ما به موضوع، زندگی و حیات خود کم می‌پردازیم یا اگر می‌پردازیم در حد مطالعات درجه 2 است. این کتاب برای اولین‌بار در ایران شروعی است که ما پدیده بزرگ زیارت را که مساله خودمان است و البته در جهان هم یکی از مسایل بااهمیت است، بومی‌سازی کنیم.
وی تصریح کرد: وقتی ما تعبیر زیارت پیاده را به کار می‌بریم، به نوعی داریم یک بازبینی در بحث معرفتی انجام می‌دهیم. این کتاب با اشتراک‌گیری و قدرمطلق‌گیری بین 7 پدیده بزرگ پیاده‌روی در جهان باعث شده ما خودمان را در سپهر مطالعاتی سفرهای معنوی ببینیم.

امامی بیان کرد: زیارت اربعین یکی از بزرگترین پدیده‌های معنوی در جهان است و جامعه‌شناسی ایران و جامعه‌شناسی دینی نمی‌تواند از کنار این پدیده به سادگی عبور کند. این پیاده‌روی با تحولات جامعه هویتی ایران و جامعه هویتی عراق عجین است و با وجود اینکه نگارش آن در دوران کرونا آغاز شد، سبب شد که ما به این نکته پی ببریم که زیارت یک نیاز معنوی برای بشر است و بحران‌های زیستی مثل کرونا نمی‌تواند پدیده‌های بزرگ معنوی مثل اربعین را به صورت مطلق تحت تاثیر قرار دهد.

او در ادامه افزود:  پدیده زیارت به لحاظ گردشگری، اقتصادی، فرهنگی و همچنین ایدئولوژیکی بسیار حائز اهمیت است و نیاز است ما در این موضوعات با اصحاب فرهنگ و زیارت‌پژوهان تصمیم‌گیری کنیم که انسانی‌تر، فرهنگی‌تر و تاریخی‌تر پیش برویم.

پویافر در ادامه این نشست درباره ویژگی‌های خاص این کتاب، گفت: درباره زیارت‌ها در جای‌جای مختلف کتاب QR Code قرار داده‌ایم که مخاطبان بتوانند اطلاعات کامل و عکس‌های بیشتری را درباره این آیین‌ها در فضای مجازی به دست بیاورند که به رفع نیاز بصری آنها نیز کمک کند. همچنین در آخر هر فصل، فیلم‌ها و سریال‌هایی که از هر کدام از این آیین‌ها ساخته شده را معرفی کردیم تا مخاطبان کتاب بتوانند این آیین‌ها را از زاویه فیلم‌ها نیز مشاهده کنند.

او بیان کرد: اگر اربعین را بزرگترین و پرجمعیت‌ترین آیین زیارتی جهان نمی‌دانند به این علت است که پیاده‌ روی‌های دیگر، آن مقدار زائر را در طول سال دارد نه در یک بازه زمانی خاص. در حالی که جمعیت زائران اربعین در طول 20 تا 25 روز است.

پویافر در انتهای صحبت‌های خود در این نشست گفت: تراکم شدید خیر دینی در پیاده‌روی اربعین بسیار خاص است و این نیکی و احسان به همنوع با این حجمی که در اربعین است، در پیاده‌روی‌های دیگر دیده نمی‌شود و از این جهت اربعین منحصر به فرد است.

رضایی به عنوان آخرین سخنران این نشست یکی از عمده‌ترین تفاوت‌های آیین پیاده‌روی اربعین با دیگر آیین‌ها را در این دانست که پیاده‌روی اربعین، با یک حزن همراه است که این حزن تنها یک حزن دینی نیست بلکه حزنی برای سقوط برای انسانیت است در حالی که پیاده‌روی‌های دیگر به سمت یک شادی حرکت می‌کنند.

او در انتهای این نشست به ارتباط بین زیارت‌ها در ادیان مختلف اشاره کرد و گفت: در تمامی این پیاده‌روی‌ها معنای صلح به شیوه‌های مختلف بیان می‌شود و مفهوم آن، این است که همه ما با هدف صلح و دوستی ولی با آیین‌های مختلف می‌توانیم با روش‌های مختلف مناسک دین خود را اجرا کنیم و احساس کنیم همه به هم نزدیکیم.