به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، تاریخ دفاع مقدس ایران مملو از فراز و فرود است. عملیات «بیت‌المقدس» یا «الی بیت‌المقدس»، بزرگ‌ترین عملیات نیروهای مسلح ایران در جنگ ایران و عراق محسوب می‌شود. طی آن نیروهای ایرانی با توان ۱۳۰ هزار سرباز در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد ۱۰ اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۶۱ در محور اهواز، خرمشهر و دشت آزادگان، به فرماندهی امیر سپهبد «علی صیاد شیرازی»، با هدف آزادسازی خرمشهر این عملیات را آغاز کردند. عملیات «بیت المقدس» یکی از آن دسته عملیات‌های بزرگ و موفق است که نتیجه نهایی در آن سوم خرداد سال 1361 منجر به فتح خرمشهر شد.
 
روز پنج شنبه – 29 اردیبهشت ماه- سردار سرلشکر رحیم صفوی در مراسم رونمایی از کتاب‌های «یحیی» و «همراه» درباره این عملیات در نمایشگاه کتاب گفت: با بیان اینکه در دوران دفاع مقدس 30 سال داشتم، گفت: در عملیات بیت المقدس 100 هزار رزمنده شرکت کردند. کار بزرگی بود که در آن مقطع یک جوان با سی سال سن بتواند انجام دهد. نیروها را از رود کارون گذراندیم و بعد از 23 شب خرمشهر آزاد شد.
 
سردار علی محمد نایینی، مشاور فرمانده کل سپاه پاسداران نیز در همان مراسم با بیان اینکه سردار صفوی طراح عملیات مذکور است و اشاره به اینکه امسال چهلمین سال فتح خرمشهر است، گفت: این عملیات را همه در سالروز آن (سوم خرداد) خلاصه می‌کنند اما در واقع این عملیات مجموعه‌ای از چهار مرحله طی 23 شبانه روز بود که طراحی آن بر عهده سردار رحیم صفوی بود.
 
درباره این عملیات تاکنون کتاب‌های متعددی منتشر شده‌اند، بعضی از این آثار را می‌توان در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نیز سراغ گرفت. نتایج جست‌وجو در صفحه اختصاصی نمایشگاه کتاب مجازی (https://book.icfi.ir/) نشان می‌دهد با عبارت «عملیات بیت المقدس»، 7 کتاب در نمایشگاه عرضه می‌شوند.

 

تحلیل عملیات بیت المقدس
کتاب «تحلیل عملیات بیت المقدس» اثری به قلم نصرت الله معین وزیری است و کتاب توسط مسعود بختیاری ویراستاری شده است. این کتاب توسط انتشارات دافوس (دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران) در سال 1400 منتشر شده و به همین دلیل در بخش حضوری نمایشگاه بین المللی کتاب نیز اجازه عرضه دارد.
 
کتاب مذکور دارای 325 صفحه است و به دلیل اینکه نشر دافوس آثار تخصصی مرتبط با ارتش جمهوری اسلامی ایران را منتشر می‌کند در این کتاب می‌توان به نقش آفرینی موثر ارتش در عملیات مذکور بهتر پی برد.
 
هم‌اکنون چاپ اول این کتاب در بازار عرضه شده و کتاب در کل یک فصل اصلی با عنوان تشریح عملیات بیت المقدس دارد. از جمله زیرفصل‌های این کتاب می‌توان به طرح ریزی عملیات، آغاز طرح‌ ریزی، نگاهی به ویژگی‌های زمین منطقه عملیات و توجه به گسترش نیروهای دشمن و خودی اشاره کرد. همچنین در کتاب روش فرماندهی بر عملیات و آمادگی برای اجرای عملیات تشریح شده است.
 


پرنده های آهنین بال و علمیات بیت المقدس
کتاب «پرنده های آهنین بال و عملیات بیت المقدس» هم کتاب دیگری است که از سوی نشر دافوس منتشر شده است. این کتاب به قلم مشترک حمید حسن پور، احمد مهدی جمالی، حسن نوروزی و مرتضی غفاری است. این اثر توسط سامان آزاد ویراستاری شده و چاپ اول این اثر در سال 1399 روانه بازار نشر شد.

این کتاب مستندی است از تاریخ شفاهی دلاورمردان این مرزوبوم در هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران که بیانگر رشادت‌های کارکنان این یگان در دوران دفاع مقدس و به طور خاص عملیات بیت‌المقدس است. کتاب در دوازده فصل تدوین شده که سرفصل بعضی بخش‌ها با اثر قبلی یکسان است. از فصل سوم کتاب وارد بحث پیرامون نقش هوانیروز می‌شود.
 


سیزده در هفت
کتاب «سیزده در هفت: خاطرات محمود نجیمی عملیات فتح‌الملین و بیت‌المقدس» مربوط به خاطرات محمود نجیمی از نویسندگان دوران دفاع مقدس است که در آن خاطره‌نگاری محوریت دارد. این کتاب توسط انتشارات سوره مهر در 420 صفحه منتشر شده است.
 
هم اکنون چاپ اول این کتاب با تیراژ 2500 نسخه در بازار موجود است و از آنجایی که اثر مربوط به سال 1396 است تهیه آن فقط از طریق بخش مجازی نمایشگاه کتاب امکان‌پذیر است. همان‌طور که از نام کتاب بر می‌آید بخش‌هایی از کتاب (فصل سوم) آن مربوط به عملیات فتح المبین است. اما در فصل چهارم و پنجم کتاب به طور مستقیم درباره عملیات بیت المقدس بحث شده است. در پیوست کتاب تصاویری از عملیات بیت المقدس نیز قرار گرفته است.

 

خانه خانه ماست
کتاب «خانه خانه ماست: خاطرات تعدادی از رزمندگان استان آذربایجان غربی از عملیات آزادسازی خرمشهر (عملیات بیت المقدس)» از جمله کتاب‌هایی است که به خاطرات رزمندگان یک خطه (آذربایجان غربی) می‌پردازد. این کتاب به قلم سیاوش رحیمی توسط نشر خوبان منتشر شده است.

سال انتشار این کتاب 1397 است و شامل 464 صفحه با شمارگان 2000 نسخه است. این کتاب شامل سه بخش اصلی است. در بخش اول درباره تاریخچه خرمشهر و گذشته آن مطالبی درج شده است، اوضاع سیاسی، اجتماعی و جغرافیایی و ویژگی‌های جمعیتی این منطقه در حدود 40 صفحه بیان شده است. در بخش دوم مراحل ازادسازی خرمشهر در عملیات بیت المقدس به شکل گام به گام بیان شده است.

در بخش سوم با عنوان خاطرات 9 روایت از حمید باکری آمده است و در ادامه اسامی راویان مختلفی که اهل آذربایجان غربی بودند بیان شده است. در بخش پایانی کتاب اسامی رزمندگان در این عملیات و نیروهای ارتشی و آزادگان نیز قرار گرفته است.

 

نینوایی در کرانه کارون 1
کتاب «نینوایی در کرانه کارون 1:‌ خاطرات جمعی از رزمندگان اردبیل در عملیات بیت المقدس (آزادسازی خرمشهر)» هم مشابه اثر قبلی مربوط به خاطرات رزمندگان از یک منطقه است. در این کتاب خاطرات اردبیلی‌ها به رشته تحریر درآورده شده است.

این کتاب را پری آخته نوشته و سید سعید اطهر نیاری آن را ویراستاری کرده است. چاپ اول این کتاب مربوط به سال 1395 است و هم اکنون در بخش مجازی نمایشگاه کتاب قابل خریداری است. از جمله ویژگی‌های این کتاب عنوان هر خاطره همراه با نام فردی است که خاطره مربوط به او ثبت و ضبط شده است. کتاب شامل 25 خاطره و بخشی از آرشیو تصاویر است.

 

آنچه در خرمشهر گذشت
اگر نتیجه جست‌وجو در سایت نمایشگاه مجازی کتاب را با عبارت «فتح خرمشهر» دنبال کنید،‌ به دو کتاب دیگر درباره عملیات بیت المقدس بر می‌خورید. کتاب «آنچه در خرمشهر گذشت» یکی از آن دسته آثار است که مستندات اشغال و آزادی خرمشهر،‌خونین‌شهر، محمره، خرمشهر، همراه با خاطرات شاهد عینی محمود نجیمی از تیپ 8 نجف در آن مطرح شده است.
 
کتاب حاضر به بررسی تاریخ، اسناد و مدارک و خاطرات مربوط به اشغال خرمشهر در زمان جنگ عراق و ایران می‌پردازد. این کتاب شامل 7 فصل است. در فصل اول مؤلف زمینه‌های شروع جنگ تحمیلی را تشریح کرده و به مسائلی از قبیل خرمشهر در زمان عثمانی‌ها، اشغال خرمشهر و لشکر سوم برای اشغال خرمشهر اشاره می‌کند. در فصل دوم اشغال خرمشهر در چند نگاه بررسی می‌شود. مؤلف در این فصل اشغال خرمشهر به قلم سرتیپ پاسدار دکتر حسین علایی، معرفی مکان‌های درگیری با دشمن در خرمشهر و نوشته‌ای با عنوان خرمشهر، خونین می‌شود به قلم سید علی بنی لوحی را بررسی می‌کند. سومین فصل این کتاب به اسناد ارتش عراق در اشغال خرمشهر اختصاص دارد که عبارت‌اند از مدارک مربوط به جنایت‌های ارتش عراق در خرمشهر، غارت شهر و گمرک توسط فرماندهان عراقی و 547 روز بعد از اشغال. چهارمین فصل این کتاب خاطراتی از رزمنده بسیجی محمود نجیمی از رزمندگان سپاه، به عنوان یک شاهد عینی مرور می‌شود. مؤلف در فصل پنجم حقایق پنهانی مربوط به بخشی از جلسات و مکالمات بی‌سیم‌های فرماندهان، ابلاغ رمز عملیات و شروع حمله و عملیات از زبان سردار شهید احمد سیاف زاده را شرح می‌دهد. فصل ششم عملیات بیت‌المقدس به روایت کالک و اسناد تشریح می‌شود و آخرین فصل این کتاب تصاویری مربوط به اشغال خرمشهر به دست دشمن بعثی عراق، مقاومت سی و پنج روزه مدافعان در شهر و عکس‌های منتخب عملیات بیت‌المقدس ارائه می‌کند.
 
نویسنده در شروع کتاب جنگ از دیدگاه امام خمینی (ره) را در صفحه ابتدایی گنجانده است. 

 

این کتاب توسط محمود نجیمی به رشته تحریر درآمده و انتشارات دارخوین چاپ دوم کتاب را در سال 1399 روانه بازار نشر کرد. این کتاب شامل 646 صفحه است و همان‌طور که اشاره شده شامل هفت فصل اصلی است. عناوین فصل‌های این کتاب ترتیب عبارتند از «زمینه‌های شروع جنگ تحمیلی»، «اشغال خرمشهر در چند نگاه»، «اسناد ارتش عراق در اشغال خرمشهر»، «خاطراتی از یک شاهد عینی»، «شروع عملیات بیت المقدس به روایت کالک و اسناد» و «خرمشهر به روایت تصویر».
 

از سقوط گنجه تا فتح خرمشهر
کتاب «از سقوط گنجه تا فتح خرمشهر» یک اثر با هدف بررسی تطبیقی رهبری سیاسی در جنگ های معاصر ایران است که توسط حسن رحیمی (روشن) به رشته تحریر درآمده است. این کتاب 280 صفحه‌ای توسط انتشارات دیدمان در سال گذشته با شمارگان 700 نسخه منتشر شد.
 
این کتاب شامل چهار بخش اصلی است که هر کدام از بخش‌ها شامل چند فصل می‌شوند. عناوین این بخش ها عبارتند از کلیات که به تعریف چیستی و چرایی جنگ می‌پردازد. سپس کتاب در بخش بعدی سراغ موضوع ایران در جنگ با روس و انگلیسی می‌رود و در بخش سوم جنگ تحمیلی عارق علیه ایران مورد توجه است. در بخش آخر موضوع ناهمگونی‌های رهبری سیاسی ایران در جنگ‌های گذشته و دفاع مقدس مورد توجه قرار می‌گیرد.
البته کتاب به‌طور خاص به موضوع فتح خرمشهر نمی‌پردازد اما از نگاهی جامعه‌شناسی و بررسی‌های سیاسی به پیروزی‌های کلی ایران در جنگ –همچون فتح خرمشهر- با وجود مشکلات داخلی و خارجی آن مقطع می پردازد.