به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) و به نقل از نشنال، «هیروگلیف: رمزگشایی مصر باستان» نام نمایشگاهی است که در۱۳ اوت آغاز می‌شود و در جریان آن بیش از ۲۴۰ اثر به نمایش گذاشته می‌شود. شماری از این آثار از مجموعه‌های ملی و بین‌المللی امانت گرفته شده‌اند و برخی نیز برای نخستین‌بار در معرض عموم به نمایش گذاشته می‌شوند.
این نمایشگاه به مناسبت دویستمین سالگرد رمزگشایی هیروگلیف مصری توسط یک پژوهشگر فرانسوی برگزار می‌شود.
متن‌های روی «سنگ روزتا» به سه نوع سیستم نوشتاری مختلف شامل خط دموتیک مصری، یونان باستان و هیروگلیف نوشته شده‌اند. پژوهشگران با کمک این اثر تاریخی موفق شدند نمادهای تصویری که بر روی شمار بسیار زیادی از آثار به جای مانده از مصر باستان حکاکی‌شده است را رمزگشایی کنند.
«هارتویگ فیشر» مدیر «موزه بریتانیا» بیان کرد: «مصریان باستان برای نخستین‌بار در هزاره توانستند به طور مستقیم با ما سخن بگویند. ادراک ما از این تمدن شگفت‌انگیز که به لطف رمزگشایی (هیروگلیف) محقق شد، دروازه‌ای بی‌سابقه از مردم قدیم و نحوه زندگی آن‌ها را به روی ما گشود.»
«سنگ روزتا» که یک سنگ گرانیتی سیاه است درحقیقت بخشی از یک تخته سنگ بزرگ‌تر محسوب می‌شود که مدت‌ها پیش از آن جدا شده است. «سنگ روزتا» در سال ۱۷۹۹ در نزدیکی شهر باستانی «روزتا» واقع در «دلتای نیل» کشف شد. گفته می‌شود سربازان ارتش «ناپلئون» این اثر را در جریان لشگرکشی فرانسه به مصر کشف کرده‌اند.
به دنبال شکست «ناپلئون» در سال ۱۸۰۱ این سنگ بر اساس «معاهده اسکندریه» به مالکیت بریتانیا درمی‌آید. این سنگ در فوریه سال ۱۸۰۲ به انگلستان منتقل شده و در جولای همان سال توسط «جورج سوم» به «موزه بریتانیا» اهدا می‌شود.
«توماس یانگ»، فیزیک‌دان بریتانیایی که به مصرشناسی نیز علاقه‌مند بود، مطالعه بر روی نوشته‌های روی «سنگ روزتا» را در سال ۱۸۱۴ آغاز کرد. او دریافت نمادهای بیضی‌شکل ضمیمه نام افراد سلطنتی هستند.
اما این «ژان فرانسوا شامپولیون» واژه‌شناس فرانسوی بود که در سال ۱۸۲۲ با بررسی دقیق «سنگ روزتا» و سایر متون در نهایت موفق شد یک فهرست کامل از نشانه‌های «هیروگلیفی» و معادل‌های یونانی آن‌ها را ارائه کند.
«شامپولیون» نخستین مصرشناسی بود که دریافت برخی از این نمادهای هیروگلیف، الفبایی، برخی هجایی و برخی دیگر وابسته به ضمیر هستند.
نوشته‌های روی «سنگ روزتا» حکمی است که در ۱۹۶ پیش از میلاد توسط کاهنان «ممفیس» و به دستور «بطلمیوس پنجم» یکی از پادشاهان دودمان یونانی زبان مصر باستان صادر شد. این فرمان چند عملکرد مثبت فرعون را شامل می‌شود و طی آن تصریح شده که این متن باید در معبدهای سراسر مصر قرار داده شود.
در حقیقت، «سنگ روزتا» یک نسخه از متنی است که قدمت آن به قرن سوم پیش از میلاد بازمی‌گردد.
«ایلونا رگولسکی» مدیر بخش فرهنگ نوشتاری مصر در «موزه بریتانیا» بیان کرد: «حکمی که بر روی «سنگ روزتا» نوشته شده است در ابتدا یک قرن قبل از حکاکی «سنگ روزتا» تنظیم شده بود و بارها توسط فرعون‌های مختلف به مدت ۲۰۰ سال تکرار شد.»
البته مسئله مالکیت کنونی «سنگ روزتا» نیز بحث‌برانگیز است، چراکه «زاهی حواس» مصرشناس مشهور، از «سنگ روزتا» به عنوان یک اثر مسروقه دوران استعماری یاد می‌کند و از سال ۲۰۰۳ خواستار استرداد آن به مصر بوده است.
«حواس» در گفت و گو با «نشنال» بیان کرد: «سنگ روزتا از آن جهات اهمیت دارد که نماد هویت مصر محسوب می‌شود و به خاطر همین سنگ بود که هیروگلیف‌ها مصر باستانی رمزگشایی شدند...من به دنبال تک تک آثار تاریخی نیستم که در موزه‌ها نگهداری می‌شوند. من به دنبال آثار تاریخی مسروقه و منحصربفردی هستم که باید در خانه نگهداری شوند.»
با این حال «رگولسکی» می‌گوید هیچ درخواست رسمی از سوی دولت مصر مبنی بر استرداد «سنگ روزتا» دریافت نکرده است.
به گفته «رگولسکی»، یک نسخه قدیمی‌تر و بسیار سالم‌تر از متنی که روی «سنگ روزتا» نوشته شده است، در ورودی «موزه مصر» واقع در قاهره وجود دارد.
حدود یک چهارم از آثاری که در این نمایشگاه ارائه می‌شوند از مجموعه‌های مختلفی به امانت گرفته شده‌اند.
مومیایی «آبرانت» که تاکنون هرگز در بریتانیا به نمایش گذاشته نشده است، یکی از آثاری است که از موزه لوور برای این نمایشگاه امانتی گرفته شده است.
همچنین یادداشت‌های شخصی «شامپولیون» از کتابخانه ملی فرانسه و یادداشت‌های شخصی «یانگ» از کتابخانه بریتانیا به طور موقت در موزه بریتانیا به نمایش گذاشته می‌شوند.
در این نمایشگاه همچنین یک تابوت‌دان بزرگ گرانیتی و سیاه که به ۶۰۰ پیش از میلاد تعلق دارد و بر روی آن نوشته‌های هیروگلیفی حکاکی شده است نیز به نمایش گذاشته می‌شود.
«کتاب مردگان» ۳۰۰۰ ساله و ۴ متری متعلق به «ملکه نجمت» نیز از دیگر آثار این نمایشگاه محسوب می‌شود.
البته «موزه بریتانیا» تنها مکانی نیست که دویستمین سالگرد رمزگشایی هیروگلیف مصر باستان را جشن می‌گیرد. کتابخانه ملی فرانسه نیز به همین مناسبت نمایشگاهی با عنوان «ماجراجویی‌های شامپولیون» را تا ۲۴ جولای برگزار می‌کند.
دوشنبه ۲۰ تیر ۱۴۰۱ - ۰۹:۱۲
نظر شما