در نشست امریکای لاتین و فرصتهای ترجمه معکوس عنوان شد:
موانع تبادل فرهنگی میان ایران و کشورهای امریکای لاتین باید برطرف شود
کارشناسان حوزه نشر در نشست «امریکای لاتین و فرصتهای ترجمه معکوس» گفتند؛ مهمترین موانع تبادل فرهنگی با کشورهای امریکای لاتین بالا بودن هزینههای همکاری، نبود پشتیبانی محتوایی در ایران، همچنین نبود ارتباطات و تعاملات فرهنگی خوب و مناسب میان دو کشور است.
در این نشست، فرهاد فلاح، فعال حوزه ترجمه معکوس در عرصه بینالملل، ناصر خزرجی مدیر انتشارات الرساله برزیل و مریم رونق، کارشناس مجری حضور داشتند.
در ابتدای این نشست، فرهاد فلاح در سخنانی با اشاره به سابقه فعالیتهای خود گفت: طی 15 سال اخیر فعالیتهای من به فعالیتهای فرهنگی در حوزه کتاب در امریکای لاتین اختصاص داشته است که نتیجه فعالیتهای ما به راهاندازی انتشارات بینالمللی «فانوس دریایی» منجر شد.
وی ادامه داد: اکنون این انتشارات به عنوان نماینده فعالان ایران در منطقه امریکای لاتین فعالیت دارد و اگرچه کار خود را در زبان اسپانیایی با انتشار 80 عنوان کتاب و حوزه کودک و نوجوان آغاز کرد اما به مرور به زبان پرتغالی نیز وارد شدیم.
فلاح با بیان اینکه زبان پرتغالی ظرفیت بسیار خوبی در کشورهای امریکای لاتین دارد، عنوان کرد: طی دو سال اخیر نیز به حوزه فرانسوی زبان نیز به فعالیتهای انتشارات فانوس دریایی افزوده شده اما عمده فعالیت ما در بخش اسپانیایی است.
وی همچنین توضیح داد: بخش عمده فعالیتهای نشر این مجموعه در کشور مکزیک، ونزوئلا، کلمبیا، اکوادور و برزیل بوده است و در این میان حتی ارسال کتاب به سایر کشورها نیز انجام دادیم.
فلاح با بیان اینکه ما پیش از این تجربه نشر و ارسال کتاب از داخل به خارج ایران داشتیم، گفت: این کار به دلیل هزینههای اقتصادی که به همراه داشت و نوسانات نرخ ارز به مرور بالا رفت، همچنین هزینههای پست به شدت افزایش پیدا کرد، پس به سمت نشر کتاب در داخل کشورها رفتیم.
وی تاکید کرد: نشر کتاب اکنون در داخل ونزوئلا، اکوادور، کلمبیا، مکزیک و برزیل انجام میشود، البته این کار نسبت به ایران مقرون به صرفه نیست اما سعی کردیم حضور فرهنگی خود را حفظ کنیم.
فلاح با اشاره به انتشار کتابهای کودک و نوجوان، گفت: بخش عمده آثار ما در بخش کودک و نوجوان است و در این مسیر با ناشرانی مثل کانون پرورش فکری کودک و نوجوان، قدیانی، افق و ... که وجهه بینالمللی دارند کار کردیم که بخشی از این آثار مضامین مذهبی دارند و بخشی نیز آثاری در موضوعات عمومی است.
وی با بیان اینکه طی دو سال اخیر به سمت تولید آثار هوشمند برای امریکای لاتین رفتیم، افزود: آثاری که ابتدا به زبان اسپانیایی منتشر و سپس به زبان فارسی منتشر میشود که گام خوبی است زیرا ما با نیازهای فرهنگی و شاخصهای منطقه آشنا شدهایم و در برخی موارد نسبت به تولید آثار اقدام کردیم.
فلاح همچنین به استفاده از ظرفیتهای بومی در مناطق اشاره کرد و ادامه داد: برای اینکه حساسیتهای فرهنگی و امنیتی کمتر باشد، حضور خودمان کمرنگتر بوده است و الان تقریبا صد در صد فعالیتهای ما مثل آمادهسازی و ویراستاری و حتی تصویرگری توسط بومیهای هر منطقه انجام میشود.
وی با بیان اینکه با توجه به ظرفیتهای موجود ما تقریبا در همه نمایشگاههای کتاب کشورهای لاتین حضور داریم، گفت: تلاش ما در این است که غیر از دوره دو ساله کرونا که نمایشگاهها برگزار نشدند، در همه نمایشگاهها حاضر باشیم و اکنون نیز در نمایشگاه کتاب کاراکاس به عرضه محصولات خود پرداختیم.
تولید کتاب با استفاده از افراد بومی
فلاح در بخش دیگر صحبتهای خود درباره پدیدآورندگان این آثار نیز گفت: پدیدآورندگان ما ایرانی هستند اما بر اساس مختصات منطقه و جامعه هدف به آنها سفارش میدهیم، علاوه بر آن سه مجله ادبی در حوزه کودک داریم که توسط هنرمندان ایرانی و بومی آمادهسازی میشود.
وی در ادامه با ارائه معرفی از ظرفیتهای صنعت نشر امریکای لاتین، توضیح داد: اگر قاره امریکا را از کانادا تا شیلی و آرژانتین در نظر بگیریم، اگر کانادا و ایالات متحده را از این منطقه حذف کنیم، مابقی این منطقه به انریکای لاتین اختصاص دارد که شامل کشورهای زیادی هستند.
فلاح افزود: این منطقه ظرفیتهای بسیار خوبی دارد و کشور برزیل به اندازه جمعیت کل کشور ما جمعیت کودک و نوجوان دارد که اگر همه ظرفیتها را در نظر بگیریم میتوانیم در زمینه تولید کتاب در این بخش از آن استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه ویژگی خوب و مهم این منطقه، مشترک بودن زبان است، گفت: بخش عمده مردم این منطقه زبان اسپانیایی دارند و تا جایی که میدانم ایالتهای جنوبی ایالت متحده نیز زبان اسپانیایی دارند و این زبان مشترک، اقلیم فرهنگی مشترکی ایجاد میکند که برای ما ظرفیت کار بهتر و مناسبتری را به دنبال دارد.
فلاح همچنین ادامه داد: علاوه بر این یکسری گویشهای بومی و سرخپوستی نیز در این منطقه رواج دارد و ما حتی یک کتاب به زبان گویش بومی کار کردیم که مورد استقبال قرار گرفت.
وی با اشاره به یکی از کارهای ایالت متحده در کشورهای امریکای لاتین، گفت: این کار اسپانیاییسازی زبان کل منطقه بوده است، چون به زبانهای مختلف بومی صحبت میکنند برای رهبری بهتر و مناسبتر آنها را از زبان بومی دور میکند تا رهبری و تاثیرگذاری بهتری داشته باشند.
فلاح همچنین به سفر رئیس جمهور سابق بولیوی به ایران اشاره کرد و افزود: در دیدار وی با مقام معظم رهبری، ایشان توصیه کردند که فرهنگ و زبان بومی این کشور حفظ شود و این فرد وقتی به کشورش برگشت، قانونی تصویب شد که اگر کسی زبان بومی کشور را نداند به استخدام رسمی کشور در نمیآید.
وی در ادامه با اشاره به تاثیرات مستعمره بودن امریکای لاتین، عنوان کرد: در این دوران زمینههای فرهنگی در این منطقه از بین رفته است، به عنوان مثال کتابخوانی در این منطقه امر مذمومی بوده است و میگفتند کتابخوانی کار افراد بیکار است و شما باید کار کنید و درآمد داشته باشید.
فلاح با اشاره به پایین بودن نرخ مطالعه در امریکای لاتین، گفت: یکی از مهمترین ریشههای تاریخی آن استعماری بودن این کشورها است و هنوز هم در جوامع بومی میبینیم که مطالعه کتاب جایگاه ویژهای ندارد اما از سوی دیگر اسطوره و نماد برای آنها اهمیت دارد و نمادمحور هستند.
وی تاکید کرد: همه این موارد کدهای فرهنگی برای تولید آثار است، در این زمینه هرچه در تولید آثار زبان تصویری بیشتر و بهتری داشته باشیم، نفوذ آن به مراتب بیشتر است.
وی با بیان اینکه در ایران نیز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ همچنین مشکلات اقتصادی به خارج از مرزهای ایران زیاد فکر نشد، گفت: در شرایط مختلف ما نتوانستیم به 14 هزار کیلومتر آن سوتر فکر کنیم و اولویت ما نبوده است، چون رفت و آمد به این کشورها هم سخت است.
به گفته وی، برای سفر به این منطقه حداقل 24 تا 36 ساعت زمان میبرد و باید سه پرواز عوض کنیم تا خودمان را به اولین کشور امریکای لاتین برسانیم.
فلاح با بیان اینکه همین فاصله ما را دچار یک نوع عقبماندگی فرهنگی در این منطقه روبرو کرده است، گفت: ما با برخی از این کشورها روابط دیپلماتیک بالای 100 سال داریم و تا دهههای اخیر هیچ یک از کشورهای خاورمیانه در این منطقه روابط دیپلماتیک نداشتند و ما دیرینه جدیای در این بخش داشتیم.
وی یادآور شد: همین عقبماندگی فرهنگی ما را از سرمایهگذاری در این کشورها غافل کرد و جمهوری اسلامی تاکنون هیچ وقت در نمایشگاههای کتاب این منطقه حضور رسمی نداشته است و فقط سفارتخانهها حضور دارند.
این فعال حوزه نشر بینالملل همچنین به نبود رایزن فرهنگی در کشورهای امریکای جنوبی به عنوان یک مشکل جدی اشاره کرد و گفت: ما با همه این کشورها تقریبا رابطه دیپلماتیک داریم اما یک رایزن فرهنگی نداریم و این یعنی که پل ارتباطی و فرهنگی ما با این کشورها قطع است و ما نمیتوانیم از طرحی مثل تاپ استفاده کنیم.
فلاح با بیان اینکه فشار رسانهای و نمایش تصویر سیاهنمایی شده از ایران را هم باید به این موضوع اضافه کنیم، ادامه داد: مدتی قبل به یکی از دانشگاههای برزیل برای سخنرانی دعوت شده بودم و سخنرانیام را اینگونه شروع کردم که زمان بچگی ما تصویر زندگی بدون تمدن و وحشی از شما به ما نشان داده میشد اما اکنون که به کشور شما آمدم، دیدم که از ما برای شما هم چنین تصویری ساخته شده است.
مدیر نشر فانوس دریایی با اشاره به ممنوعیت استفاده از شبکههای ماهوارهای در کشورهای امریکای لاتین ممنوع است، گفت: استفاده از تلویزیون به صورت کابلی است و مردم به شبکههای امریکایی و صهیونیستی دسترسی دارند، به طوری که مردم به صورت کانالیزه شدن از رسانه استفاده میکنند.
در ادامه این نشست، فلاح با بیان اینکه اوباما در سال 2012 یک میلیون دلار بودجه برای بررسی فعالیت ایران در منطقه امریکای لاتین اختصاص داد، گفت: پس از آن قانونی با عنوان «منع حضور ایران در نیمکره غربی» تصویب شد و ما الان برای حضور در امریکای لاتین حق فعالیت نداریم، در این زمینه نهادهای امنیتی موظف شدند که فعالیتهای ایران را پیگیری کنند و مانع شوند.
وی درباره علت این موضوع توضیح داد: در سال 2008 ونزوئلا یکسری هواپیما از روسیه خریده بود و یک مانور نظامی مشترک در آبهای ونزوئلا برگزار شد، همان زمان از وزیردفاع آمریکا سوال کردند که نظرت درباره این مانور چیست و او گفت که ما نگران مانور نظامی اینها نیستیم، نگران رسوخ فرهنگی ایران در این منطقه هستیم.
فلاح تاکید کرد: امریکای لاتین فضای فرهنگی بسیار خوبی برای شنیدن پیامهای ایران دارد، زیرا افرادی هستند که زندگی غربی و امریکایی را تجربه کردهاند و خانواده از هم پاشیدهای دارند و دنبال فضای جدید هستند.
وی با بیان اینکه بیشتر گردشگران امریکای لاتین برای گردش به کشور مصر سفر دارند، گفت: این کشور برای آنها جذابیت زیادی دارد زیرا اوج آزادی و فضای غربی را تجربه کردهاند و هر فضای جدیدی مثل مصر، ترکیه، دبی و ایران برای آنها جذاب است.
فرصتهایی که از دست میروند
فلاح از فرصت و زمینه یکدست در این منطقه به عنوان یک امتیاز خوب برای ایران نام برد و افزود: اگر ما بتوانیم با برنامهریزی هوشمند و دقیق اقدام کنیم به لحاظ فرهنگی از سینما، موسیقی و کتاب ما استقبال بسیار خوبی در این منطقه خواهد شد و حتی از تصویرگری ایران نیز استقبال بسیار خوبی شده است.
به گفته وی، ورود ما به حوزه کتاب در سطح نمایشی و پایین است و تاثیرگذار است، ما در ونزوئلا یک فروشگاه داریم اما هنوز کتاب ایرانی در این نمایشگاه عرضه نشده است و باید با جذب سرمایهگذاری در این حوزه اقدام کنیم.
فلاح همچنین به نبود آژانس ادبی در امریکای لاتین اشاره کرد و گفت: ما در این منطقه آژانس ادبی نداریم که پل ارتباطی ما باشد و مجموعههایی اگر چه فعال هستند اما نمیدانند که چطور باید کار کنند، از سوی دیگر هزینه تعامل نیز بالا است و باید 2500 دلار برای حضور در امریکای لاتین هزینه کرد که بسیار بالا است و لازم است نهادهای دولتی حمایت کنند.
وی ادامه داد: مردم این کشور هم تجربه کار با ایران ندارند و از تجارت و کار با ما میترسند، سازمان فرهنگ و ارتباطات و وزارت امور خارجه باید این ارتباط را تسهیل کنند و کمک کنند تا هزینهها کمتر شود.
فلاح با بیان اینکه مسئولان ما نیز هیچ گاه با موضوع کتاب به کشورهای امریکای لاتین سفر نکردهاند، گفت: چه تعداد از مدیران ما با هدف حضور در نمایشگاه کتاب مکزیک حضور داشته است؟ ما باید در این رویدادها حضور داشته باشی و تفاهم نامه فرهنگی امضا کنیم.
به گفته وی، اکنون ظرفیت حضور ما به عنوان میهمان یکی از نمایشگاههای کتاب ونزوئلا، مکزیک، کوبا یا حتی آرژانتین، اروگوئه و کلمبیا وجود دارد و میتوان تعاملی در این زمینه داشت اما چنین آمادگیای ایجاد نشده است.
فلاح با طرح این موضوع که باید در زمینه شناسایی موانع کار کنیم، گفت: یکی از مهمترین موانع، بالا بودن هزینه های همکاری، همچنین نبود آمادگی در داخل کشور برای پشتیبانی محتوایی در زمینه سایت و ویترین مجازی است،آیا سایتی داریم که 100 عنوان کتاب برتر ایرانی به زبان خارجی در آن معرفی شده است؟
وی با بیان اینکه ظرفیتهای بسیار خوب کتابی در امریکای لاتین وجود دارد، ادامه داد: این در حالی است که ما از این ظرفیتها استفادهای نمیکنیم و اکنون بزرگترین صادرکننده قرآن در این منطقه اسپانیا است، چرا ما از این فرصت استفاده نمیکنیم، در حالی که آژانسهای ادبی ما باید به این حوزه وارد شوند و با تسهیلگیری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت امور خارجه یا سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گرههای اولیه باز شود و کار جلو برود.
این کارشناس و فعال فرهنگی با بیان اینکه مردم این منطقه با زبان انگلیسی ارتباط زیادی ندارند، گفت: مجموعهای از ناشران یا نهادهای فرهنگی میتوانند مجموعهای از کتابهای زبان اسپانیایی را در قالب نمایشگاه کتاب در یکی از این مناطق به نمایش بگذارند تا آثار ایرانی بهتر شناخته شوند.
فلاح همچنین به وجود سه ضلع در صنعت نشر امریکای لاتین، توضیح داد: این مثلث شامل مکزیک، آرژانتین و اسپانیا است که قدرتهای نشر کتاب در این منطقه هستند که به زبانهای اسپانیایی و پرتغالی فعالیت دارند، در این میان یکی از فرصتهای جدی کتاب در این کشورها چاپ کتاب است.
وی تاکید کرد: با وجود همه افزایش قیمت و بالا رفتن بهای کاغذ در کشور، اما هزینه چاپ در ایران یک پنجم امریکای لاتین است و اگر کتاب را داخل کشور چاپ کنیم با هزینه انتقال و ... باز هم سود دارد.
فلاح با بیان اینکه اکنون فرصتهای خوبی برای انجام سفارشهای چاپ کشورهای این منطقه وجود دارد، گفت: ما میتوانیم سفارشهای چاپی کشورهای ونزوئلا، کوبا و.. را انجام دهیم و این یکی از فرصتهایی است که اصلا به آن توجهی نداشتیم و یکی از حوزههای درآمدزا چاپ کتاب در ایران برای این مناطق است.
وی در ادامه به فرصتهای حوزه تصویرگری برای امریکای جنوبی، گفت: بسیاری از المانهای ایرانی برای مردم آن منطقه قابل درک نیست و ما شاید نتوانیم در بخش تصویرگری کتابهای ایرانی چندان موفق باشیم و باید فرهنگ و موضوعات مورد نیاز آنها را بشناسیم، به عنوان مثال کتاب درباره شب یلدا و هفت سین در اولویت کاری ما نیست و ادبیات کهن مثل سعدی، حافظ، کلیله و دمنه و .. مناسب است.
به گفته فلاح، باید در میان آثار و ادبیات بخشهای مختلف که منتشر شدهاند برای عرضه در این کشورها پالایش انجام شود، زیرا هر اثری نمیتواند ترجمه شود، زیرا برخی کاراکترها و بافت متن برای این منطقه مناسب نیست و باید کارشناسانه در این زمینه اقدام کرد.
وی با اشاره به مناسب بودن کتابهای کودک و نوجوان برای عرضه در این کشورها، توضیح داد: محتوای این کتابها برای مردم امریکای جنوبی جذاب است؛ زیرا این آثار محتوای سالمی دارند، ارزشی هستند و همچنین تصویرگری فاخری دارند، کاراکترهایی مثل خانواده، دوستی، تعامل و .. همه ارزشهای بسیار خوبی در هر جامعهای است.
فلاح همچنین بر ضرورت افزودن پلها اتصالهای ارتباطی و فرهنگی میان ایران و این منطقه تاکید کرد و گفت: روسای کتابخانههای ملی، مدیران فرهنگی و مسئولان نمایشگاه در ایران باید روسای نمایشگاههای خارجی را به ایران دعوت کنند و هزینه کنیم تا بعد نتیجه آن را شاهد باشیم.
وی در ادامه به فرصتهای حوزه نشر دانشگاهی در امریکای لاتین نیز عنوان کرد: یکی از حوزههای اصلی که تاکنون امتحان نکردیم این بخش بوده است، بخش دایره المعارفها و کتابهای آکادمیک از منظر اسلامی از جمله آثاری است که مردم این منطقه به آن علاقه دارند، خصوصا در حوزه حقوق و بخشهای مختلف.
فلاح تاکید کرد: هر اثری در حوزه اندیشههای انقلاب اسلامی، اندیشههای اسلامی و هر موضوعی که درباره اسلام و خانواده و مباحث جدید باشد از سوی مردم این منطقه با استقبال روبرو خواهد شد.
در بخش دیگر این نشست، ناصر خزرجی که به صورت آنلاین در برنامه حضور داشت، در سخنانی با اشاره به زندگی 30 ساله خود در کشور برزیل، گفت: ترجمه و انتشارات اسلامی از جمله کارهایی بود که طی این سالها انجام شد، زیرا مردم در این کشور تشنه اطلاعات عمومی خصوصا در حوزه اسلام بودند.
وی ادامه داد: ترجمه این متون اسلامی برای مردم این کشور با هدف آشنایی با دین اسلام و لزوم ترویج و تبلیغ آن به زبان بومی این کشور مهم بود و امروز این موسسه، ناشر اصلی کتابهای اهل بیت (ع) به زبان پرتغالی است.
خزرجی با بیان اینکه بیش از 120 عنوان کتاب تاکنون ترجمه شده است، عنوان کرد: حدود 50 عنوان از این آثار چاپ شده است و هر روز کار خود را توسعه میدهیم، از سوی دیگر برزیل مثل بقیه کشورهای امریکای جنوبی مسائل و مشکلات خاص خود را دارد و ما تلاش داریم با آثار مناسب فعالیت داشته باشیم.
وی تاکید کرد: برزیل یک کشور تازه استقلال پیدا کرده است و استعمار آنها موجب شده که این کشورها دچار مشکلات زیادی مثل اقتصادی، تفاوت طبقات اجتماعی، فساد مالی سنگین و در این منطقه بسیار زیاد است.
خزرجی با بیان اینکه بیش از 100 میلیون فقیر در امریکای جنوبی هستند، گفت: مردم این کشور به شخصیتهای انقلاب اسلامی و مردم ایران علاقه زیادی دارند و دوست دارند درباره فرهنگ و تاریخ ایران بخوانند و ببینند.
به گفته وی، عامل سیاسی موضوع دیگری است که میتوانیم در کشورهای امریکای جنوبی حضور داشته باشیم، این کشورها اگرچه ثروتمند هستند اما توسط امریکا و کشورهای اروپایی به غارت میرود، به همین دلیل استقلال برای مردم این منطقه اهمیت زیادی دارد.
خزرجی همچنین از موضوع فلسطین به عنوان یکی دیگر از علاقهمندیهای مردم این منطقه دانست و گفت: در برزیل مردم فلسطین طرفداران زیادی دارد زیرا شباهتهای زیادی بین خود و مردم این منطقه حس میکنند.
وی از حوزه فرهنگی به عنوان سومین عامل نزدیکی با کشورهای امریکای لاتین نام برد و ادامه داد: مردم این کشورها از نظر فرهنگ با ایران خیلی نزدیک هستند و در حوزههای مختلف شباهتهای زیادی با خاورمیانه و ایران دارند.
خزرجی با بیان اینکه طبق آمار یونسکو حدود 9 درصد مردم امریکای لاتین بیسواد هستند، گفت: بخش زیادی از این درصد به برزیل اختصاص دارد، به طوری که دو سوم بیسوادها در این کشور هستند و به همین دلیل مطالعه نیز در این منطقه بسیار پایین است.
وی یادآور شد: طبق آمار مرکز تحقیقات ترویج کتاب در امریکای لاتین که موسسهای وابسته به یونسکو است، بیش از نیمی از ملت امریکای لاتین اهل مطالعه نیستند و دوست ندارند کتاب مطالعه کنند.
خزرجی همچنین فقر را یکی از دلایل این موضوع دانست و گفت: مردم این کشورها بیشتر وقت و فرصتی برای مطالعه ندارند، اما در عین حال بخش بیشتر کسانی که کتاب مطالعه میکنند، زنان هستند به طوری که 57 درصد جمعیت مطالعه کننده، زنان هستند.
به گفته وی، در امریکای لاتین به تناسب نقاط مختلف، برخی بیشتر کتاب میخوانند، برخی روزنامه و برخی مجله، به طوری که در برزیل بیشتر کتاب، 71 درصد مطالعه کنندگان روزنامه پرو و بیشتر مردم شیلی به مجله علاقه دارند.
خزرجی درباره موضوعات این کتابها نیز توضیح داد: مردم امریکای لاتین خیلی مذهبی هستند و بیشتر کتابهایی که میخوانند شامل آثار مذهبی و دینی، افسانهها و داستانها، درسی و آموزشی، کودک و نوجوان و در نهایت ادبیات مثل شعر و داستان می خواندند.
نظر شما