خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- هر ایرانی و دوستدار اهل بیت حتما برای یک بار هم راهی شهر مشهد شده و به زیارت امام هشتم شیعیان حضرت رضا علیه‌السلام رفته است. امامی که هنوز درباره‌اش نادانسته‌های بسیاری وجود دارد که با مطالعه کتاب‌های کهن و جدید می‌توانیم بخشی از آن نادانسته‌ها را بخوانیم و با اطلاعات بیشتری به زیارت حرمش برویم. شاید اتفاق افتاده باشد که قبل یا پس از زیارت ترغیب شده باشید که کتابی درباره امام را ورق بزنید که اطلاعات بیشتری به شما ارائه کند. کتابی که اطلاعات تاریخی مستندی داشته باشد و شما را با زندگی امام رضا(ع) آشنا کند و این‌که چه شد که امام هشتم به مرو آمد و اکنون در شهری که مشهد نام دارد، آرمیده است. در نگاه نخست به نظر می‌رسد که زائران علاقه‌مند باشند که اطلاعات تاریخی درباره شخصیت، حرم و ابنیه منسوب به امام رضا بدانند. حرم امام رضا(ع) مجموعه‌ای است با کانون آرامگاه علی بن موسی الرضا(ع) که دیگر مسجدها، آرامگاه‌ها، رواق‌ها، صحن‌ها، کتابخانه‌ها و موزه‌ها را دربر می‌گیرد. نقطه مرکزی حرم که محل دفن علی بن موسی الرضاست، به روضه منوره مشهور است و فضایی چهارگوش با طول و عرض تقریبی ۱۰ متر است.

در گرداگرد این امام رضا(ع) به مباحث تاریخی و ساخت قدیمی ابنیه حرم علاقه‌مند هستندفضا، رواق‌ها، مساجد و صحن‌هایی هستند که هر کدام مربوط به دوره تاریخی مشخصی هستند. قدیمی‌ترین و نزدیک‌ترین بنای متصل به روضه منوره، مسجد بالاسر است. مسجد گوهرشاد که اولین مسجد جامع مشهد نیز بود در فضای حرم قرار گرفته است. در فضای روضه منوره، یک ضریح موجود است که از جنس نقره و طلا است. وجود ایوان‌ها، رواق‌ها و مدرسه‌ها در گرداگرد حرم، به وسعت این حرم افزوده‌است. از مراکز وابسته به حرم امام هشتم مرکز آستان قدس رضوی است که با فعالیت خود سعی دارد از منظر پژوهشی و انتشار کتاب در زیرمجموعه‌های خود زائران و ایرانیان را نسبت به شناخت امام رضا(ع) آگاه و مطلع کند. یکی از زیرمجموعه‌های آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی است که از طریق این بنیاد می‌توان دریافت که درباره امام هشتم شیعیان چه آثاری با چه اهدافی منتشر می‌شود و چه کتاب‌هایی توجه بیشتر مخاطبان را به خود جلب کرده است؟ از دکتر مرتضی انفرادی، مدیر گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد درباره این فعالیت‌ها پرسش‌هایی را مطرح کردیم که پاسخ وی را در زیر می‌خوانید:

بنیاد پژوهش‌های اسلامی چه کتاب‌هایی برای شناخت زندگی و سیره امام رضا(ع) منتشر می‌کند؟
بنیاد پژوهش‌های آستان قدس با عنایت به ماموریت خود برای تبیین سیره و معارف امام رضا(ع) و با توجه به اهداف کلان پژوهشی خود بیش از 280 کتاب پیرامون امام رضا علیه السلام منتشر کرده است. این آثار چاپ شده در چهار محور پژوهشی شامل الف) زندگینامه ب) معارف رضوی ج) حرم و آستان قدس د) زیارت است که به یازده زبان دنیا شامل (عربی، انگلیسی، اردو، فرانسوی، آلمانی، روسی ، تاجیکی، هوسایی، سنگالی و ...) در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

چه کتاب‌هایی با تکیه بر اسناد درباره امام رضا(ع) در بنیاد منتشر شده است؟
آثاری مانند اسناد ماندگار، زیارت و زائران علی بن موسی الرضا علیه السلام، تاریخ مهمانسرای آستان قدس رضوی، سنت وقفنامه، نقش وقف در ترویج فرهنگ زیارت، پژوهشی در عقدنامه‌های قاجار، موقوفه محرانجان، دایره المعارف آستان رضوی در دو جلد و ...
                                                               

                                                   

بنیاد در بخش اسناد چه کمکی به پژوهشگران در حال پژوهش بر زندگی امام رضا (ع) می‌کند؟
بنیاد پژوهش‌ها در چشم‌انداز پژوهشی خود به معرفی اسناد و پژوهش و تصحیح متون کهن و همچنین شرح، ترجمه و گزیده آثار رضوی کمک شایانی در این حوزه پژوهشی به پژوهشگران کرده است؛ از جمله تصحیح کتاب «عیون الاخبار الرضا علیه السلام» در دو جلد به گزیده عیون در یک جلد و نیز شرح عیون از مهم‌ترین امور پژوهشی در این زمینه است.

در بخش رساله‌های دکتر چه مولفه‌هایی برای حمایت دارید؟ دانشجویان بیشتر به چه مباحثی درباره امام رضا رساله می‌نویسند
ارتباط با دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه به عنوان قطب‌های علمی و پژوهشی کشور از اولویت‌های بنیاد به شمار می‌رود چنان‌که ارتباط با دانشگاه‌های درون سازمان مانند دانشگاه علوم اسلامی رضوی و دانشگاه بین‌المللی امام رضا علیه السلام و نیز دانشگاه‌های منطقه‌ای (موجود در استان خراسان مثل دانشگاه فردوسی مشهد، آزاد اسلامی و پیام نور و ...) و حتی مراکز علمی سراسر کشور مانند حوزه علمیه قم و دانشگاه‌های برتر توانسته پلی برای دریافت پروژه‌های پژوهشی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری یا سطح 3 و 4 حوزه باشد و از این رهگذر چندین اثر رضوی چاپ و نشر آن انجام گرفته و این اولویت‌ها همچنان در دستور کار بنیاد قرار گرفته است.

به نظرتان با حمایت از رساله‌های دکتری بنیاد توانسته در زمینه تحقیق و پژوهش درباره امام رضا با دانشگاه ارتباط بیشتری بگیرد؟
بنیاد پژوهش‌های اسلامی با معین و مشخص کردن خلاهای پژوهشی در موضوع سیره رضوی در محورهای (زیارت، زندگی‌نامه، حرم و آستان، معارف) به خوبی توانسته چشم‌انداز پژوهشی خود را تبیین کند به طوری که با بررسی انجام شده بیشتر پژوهش‌های انجام شده از سوی دانشجویان در موضوع امام رضا علیه السلام شامل (زندگی‌نامه، ولایتعهدی، سفر امام رضا(ع) و شهادت ایشان) است که حجم زیادی از مباحث انجام شده در این مورد است که ضرورت دارد نسبت به تعیین مصداق‌های پژوهشی و مطالعه دقیق پیرامون آن برای دانشجویانی که قصد دارند در این حوزه قلم بزنند جلسات تبیینی صورت پذیرد.


                                                           


به غیر از بخش دانشجویی چه کتاب‌های دیگری را که درباره امام رضا(ع) تالیف و پژوهش شود، مورد حمایت قرار می‌دهید؟
با توجه به محورهای پژوهشی در موضوع رضوی هر گونه تحقیق، ترجمه، تصحیح و پژوهش که در راستای چشم‌انداز ماموریت و اهداف پژوهشی باشد، بنیاد از آن استقبال می‌کند.

مخاطبان بیشتر از چه کتا‌ب‌هایی درباره امام رضا(ع) استقبال می‌کنند تاریخی یا علمی؟
سنخ مخاطبان کتاب‌های امام رضا علیه السلام عموم مردم جامعه هستند که با عنایت به نیازسنجی‌های صورت گرفته و تقسیم‌بندی مخاطب به متخصص و مخاطب عموم می‌تواند پژوهش‌های رضوی را برای برآورده کردن احتیاج‌ها و لوازم آن علمی‌تر کند یعنی طیف متخصص جامعه بیشتر رویکرد علمی دارند ولی غالب افراد و زائرین تمایل به مطالب تاریخی و حتی مسائلی مانند تاریخ بنای حرم و ابنیه و اماکن موجود و نیز کرامات حضرت رضا(ع) را از خود نشان می‌دهند که لازمه آن پژوهش در هر دو عرصه علمی و تاریخی است.