مترجم «مسند عقاب» در گفتوگو با ایبنا:
فوئنتس نویسندهای سهل و ممتنع است/ ظرافتهای خاص در ترجمه رمانهای سیاسی- تاریخی
مهدی سرائی، مترجم رمان «مسند عقاب» نوشته کارلوس فوئنتس، نویسنده مشهور آمریکای لاتین بر سهل و ممتنع بودن آثار این نویسنده تاکید دارد.
به بهانه ترجمه و نشر «مسند عقاب» دقایقی به گفتوگویی کوتاه با مترجم اثر پرداختهایم که در ادامه میخوانید.
لطفا درباره سبک نویسندگی کارلوس فوئنتس توضیح دهید. چقدر شغل سیاسی وی در این اثر خود را نشان داده است؟
کارلوس فوئنتس برای علاقهمندان به ادبیات آمریکای لاتین نویسندهای سهل و ممتنع محسوب میشود. از سویی صحبت درباره او بسیار آسان است؛ زیرا تاریخ، فرهنگ و هویت مکزیک همواره از دغدغههایش بود و از سوی دیگر، مطالعه آثار وی کاری سخت و در عین حال شیرین است. علاقهمندان به فوئنتس در ایران به طعنه میگویند که خواندن رمان «پوست انداختن» کمتر از کنده شدن پوست آدمی نیست! فوئنتس به دلیل دغدغههایش همواره در آثارش به شخصیتهای تاریخی این کشور اشاره میکند؛ از بیگانگانی که برای فتح مکزیک وارد این سرزمین شدند تا انقلابیون و سیاستمدارانی که در تاریخ این کشور حضور داشتند. از سوی دیگر، احاطه بیبدیل فوئنتس بر تاریخ اروپا و جهان موجب شده تا شخصیتهای مختلفی از سنکا، خطیب رمی که در دوران پادشاهی نرون خودکشی کرد، تا شخصیتهای تاریخی معاصر همچون جورج بوش پسر در آمریکا و برلوسکونی در ایتالیا در رمانهای وی حضور داشته باشند. در کتاب «مسندعقاب» شاهد تمام این شخصیتها هستیم. کارلوس فوئنتس مدت کوتاهی در عرصهی سیاست حضور داشت که آن هم به پیش از ایام نویسنده شدنش مربوط میشود؛ اما به دلیل نقدهایش همواره موردتوجه سیاستمداران و جامعه مکزیک بود.
چه شد که به ترجمه اثری از این نویسنده پرداختید؟
علاقه به ادبیات آمریکای لاتین و نویسندگان آنها از 13 سال پیش با مطالعه ترجمه این آثار از زبان فارسی آغاز شد و مرا در مسیر یادگیری زبان اسپانیایی قرارداد. در میان آثار وی «مرگ آرتمیو کروز» به دلیل نقد بیپرده انقلاب مکزیک جایگاه ویژهای نزد من داشت و دوست داشتم اثر درخوری از این نویسنده مکزیکی ترجمه کنم.
ترجمه یک رمان سیاسی تاریخی چه ظرافتهایی دارد؟
ترجمه هر اثری ظرافتهای خاص خود را دارد و در یک رمان تاریخی- سیاسی شناخت تاریخ و فرهنگ آن کشور چراغ راه مترجم است. به همین دلیل در کتاب «مسند عقاب» پانویسهای متعددی برای شناخت مخاطب فارسی زبان با تاریخ و فرهنگ مکزیک آورده شده است. برای نمونه، برخی پدیدههای سیاسی همچون «دستکاری در نتایج انتخابات» یا «دزدیدن آرای رقیب» که برای تقلب در انتخابات در مکزیک انجام میشود، نمودهایی هستند که در آن کشور و کشورهای اطراف نامهای خاصی دارند. شناخت سیاستمداران و حتی قدیسهایی که در این کشور مورد توجه هستند و برخی مواقع وارد فرهنگ سیاسی این کشور شدهاند نیز نیازمند مطالعه و کنکاش بسیار است که کار مترجم را دو چندان میکند.
تا چه اندازه در ترجمه این اثر به ترجمه سایر مترجمان از آثار فوئنتس توجه کردهاید؟
خوشبختانه کارلوس فوئنتس این شانس را داشته که مترجمان ماهری همچون مرحوم مهدی سحابی و عبدالله کوثری نخستین کسانی بودهاند که آثار مهم وی را به فارسی ترجمه کردهاند. مرحوم سحابی یک اثر فوئنتس را به نام «مرگ آرتیمو کروز» را ترجمه کرد و استاد کوثری نیز با برگردان آثار مهم وی شناخت ما را از ادبیات آمریکای لاتین عمق بخشید. درباره تاثیر از ترجمههای انجام شده باید بگویم که همچون سخن گذشتگان، ما بر روی شانههای غولها ایستادهایم و گریزی از آن نیست. ادبیات آمریکای لاتین را مدیون این بزرگان ترجمه هستیم و چه بخواهیم و چه نخواهیم وامدار آنها هستیم.
نظر شما