به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «روشنگری و بنیادهای فکری فرهنگ مدرن» شرحی توصیفی و انتقادی بر جنبش روشنگری است که تقریباً به تمام جوانب این جنبش می‌پردازد و تأثیر آن را در مقولات مختلفی چون فلسفه، هنر، ادبیات، تاریخ ،سیاست، اخلاق و دین مشخص می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه مؤلفه‌های روشنگری بر بنیادهای فکری فرهنگ مدرن سایه افکنده‌اند.

نویسنده کتاب، لویی دوپره استاد بازنشسته دپارتمان مطالعات دینی ييل و فارغ التحصیل دانشگاه کاتولیک لون است که پیرامون مدرنیته علاوه بر اثر حاضر آثار پراهمیتی چون دین و ظهور فرهنگ مدرن و گذار به مدرنیته رساله‌ای پیرامون هرمنوتیک طبیعت و فرهنگ را نیز در کارنامه خود دارد که هر یک به نوبه خود آثاری مهم و آموزنده‌اند.

نکته قابل توجه این است که با توجه به سبقه مذهبی دوپره آثار او درباره مدرنیته به معنای دقیق کلمه علمی هستند و چندان اثری از پیشداوری‌ها و جانبداری‌های مذهبی در آنها دیده نمی‌شود. او با تسلط به زبان‌های مهم اروپایی و مراجعه به آثار اساسی این دوره شرحی از روشنگری ارائه داده است که هدف نخست آن غلبه بر ساده سازی‌های بی مورد درباره ماهیت و خاستگاه‌های روشنگری و هدف دومش صورت‌بندی روشنگری در قالب جهان بینی‌ای منسجم و ارگانیک است. به گمانم مجموع این ویژگی‌ها اثر دوپره را از حیث آموزندگی و جامعیت در کنار اثر کلاسیک ارنست کاسیرر فلسفه روشنگری قرار می‌دهد. از این رو به گمانم این اثر می‌تواند آشنایی ما با غرب مدرن را ژرفا بخشد.

کتاب حاضر ریشه در شگفتی‌ای دارد که مولف سال‌ها پیش تجربه کرده است، هنگامی که به تغییر بنیادینی در اندیشیدن و ارزش‌گذاری توجه کرد که در طی دوره‌ای روی داد که از نیمه دوم قرن هفدهم آغاز شد و تا پایان قرن هجدهم ادامه داشت. برای دانستن چیستی اصول فکری اندیشه مدرن با کنجکاوی مطالعه‌ای پیرامون مراحل آغازین فرهنگ مدرن پیش از بدل شدنش به دورانی انتقادی که موضوع کتاب حاضر را شکل می‌دهد انجام داد و طولی نکشید که روشن شد هیچ توالی علی مستقیمی انسانگرایی قرن پانزدهم را به روشنگری پیوند نمی‌دهد.

زمانی که ماکس وبر مدرنیته را به منزله از دست رفتن مشروعیت بلامنازع یک نظم مستقر الهی توصیف می‌کند، تعریفش بر روشنگری و قرون متعاقب آن اطلاق می‌شود، نه بر دوره قبلی. باید از خطایی که یاکوب بورکهارت در تمدن رنسانس در ایتالیا مرتکب شد، و در قرن بیستم نیز غالباً آن را تکرار کرده‌اند یعنی تفسیر رنسانس به منزله نخستین مرحله روشنگری اجتناب کنیم. اگرچه درست آن دوره اولیه یکی از مشخصه‌های بنیادین فرهنگ مدرن یعنی نقش خلاق شخص را باب کرد.

این مطالعه بررسی بدعت‌های مدرنیته و پی بردن به چگونگی تأثیر آنها بر فرهنگ ماست در زمان ما روشنگری از ارج و قرب زیادی برخوردار نیست. بسیاری اندیشه این دوره را انتزاعی و احساسش را ساختگی می‌دانند به باور منتقدان معاصر، خود اصطلاح روشنگری صورت بدون جوهر و کلیت بدون جزئیت را تداعی می‌کند. آنان از این ادعا بیمناک‌اند که روشنگری با پایان دادن به قرون متمادی تاریکی و خرافه عصر جدیدی از آزادی و پیشرفت را آغاز کرد. نگرش برتری آمیز روشنی یافتگان نسبت به مابقی اعضای گونه ما به چشم آنان متکبرانه می‌آید.

نویسنده کتاب در مقدمه آورده است: «در کتاب حاضر بر آنم به تحلیل برخی از ایده‌های راهنمای روشنگری بپردازم. به خصوص ایده‌هایی که در شکل‌گیری، مفروضات نگرش‌ها و ارزش‌های خود ما مؤثر بوده‌اند با ردیابی این ایده‌ها تا خاستگاهشان می‌توانیم امیدوار باشیم که از اصولی شناخت حاصل می‌کنیم که مدتها مسلّمشان دانسته‌ایم اما اخیراً به پرسش گرفته شده‌اند. جنگ‌های فاجعه بار قرن بیستم، تحول اجتماعی آن و معضل‌های زیست محیطی‌ای که ناشی از همان تکنولوژی‌ بودند که بزرگ‌ترین پیروزی‌های این قرن را به بار آوردند ما را وادار می‌سازند تا بنیادهای اخلاقی آن را دوباره بررسی کنیم. به سبب پیامدهای مسئله ساز مفروضات روشنگری در عصر حال بسیاری از اندیشمندان این مفروضات را نفی می‌کنند. ارزیابی خود من مساعدتر و نقدم نیز کمتر رادیکال خواهد بود.»

«اگر کسی اندیشه قرن هجدهم را به منزله عقل گرایی کنار بگذارد سرشت آن را بیش از حد ساده کرده است. در واقع گرایش عقل گرایانه وجود داشت اما گرایش‌های دیگری در جهت مخالف نیز وجود دارد و می‌توانیم روشنگری را به منزله عصر احساساتی گری نیز توصیف کنیم. با بی‌اعتنایی به تنوع این جریان‌ها خود را در خطر فرافکنی آرزوها و نفرت هایمان به تصویری خودساخته از گذشته می‌اندازیم. برای فهم نسبتمان با روشنگری باید بکوشیم آن را همانطور که خود را در می‌یافت توصیف کنیم، حتی زمانی که تلاش می‌کنیم نقش آن را در شکل دادن زمان حال بفهمیم. سال تاریخ آغاز این مطالعه مصادف با پایان جنگ‌ها و آغاز بازسازی قوای سیاسی اروپا بود. نیم قرن متعاقب آن ایده‌های علمی عصر مدرن را شکل داد. در این دوره اندیشیدن بسیط‌تر عقلانی‌تر و روشمندتر شد. دین و اخلاق همچنان دغدغه‌های اصلی بودند اما در معرض بررسی‌ای انتقادی قرار گرفتند.»

انتشارات ققنوس کتاب «روشنگری و بنیادهای فکری فرهنگ مدرن» نوشته لویی دوپره به ترجمه مسعود آذرفام را در 536 صفحه و با قیمت 210000 تومان روانه بازار نشر کرده است.