مریم برادران در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با تاکید بر اینکه باید جشنواره‌های ادبی دارای هدف تعریف شده باشند، توضیح داد: افزون بر هدف، دامنه هدف جشنواره‌های ادبی می‌تواند ارزش ویژه ای ایجاد کند. اینکه جشنواره ملی باشد یا بین‌المللی، این هدف‌گذاری و تعریف دامنه خود می‌تواند در انتخاب داوران، نتیجه داوری و نیز اعتباربخشی به آثار برگزیده و خود جشنواره موثر باشد. به عنوان نمونه وقتی دامنه بین‌المللی برای جوایز درنظر گرفته می‌شود داوران فراتر از مرزهای جغرافیایی انتخاب می‌شوند. یا وقتی ارزش‌های دینی در ایران به عنوان هدف جشنواره‌ای مطرح است داوران می‌توانند فقط به جغرافیای ایران محدود نباشند.

برادران با تاکید بر اینکه در جوایزی مانند جلال آل‌احمد که کتاب‌های فارسی بررسی می‌شوند نیز می‌توان با توجه به وجود کشورهای فارسی‌زبان در شمال و شرق ایران از داوران خارج از مرز کشورمان نیز استفاده کرد، افزود: افزایش گستره حضور داوران و استفاده از نظر کارشناسی متخصصان خارج کشور می‌تواند در معرفی گسترده‌تر آثار و اعتبار بیشتر آنها موثر باشد و فرصتی برای تعاملات فرهنگی فراهم کند.

ضرورت اطلاع‌رسانی و جریان‌سازی
این نویسنده با اشاره به اینکه اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی معیارهای داوری در جوایز ادبی مهم و ضروری است، گفت: این امر کمک می‌کند تا نویسنده بتواند به ارزیابی اولیه اثر خود بپردازد و خود به پویایی ادبیات و ارتقای کیفیت آثار کمک می‌کند. از سوی دیگر باید توجه داشت که جشنواره محدود به یک روز نیست و مراسم اختتامیه محل عرضه و نمایش بخشی از چرخه تولید محصولات ادبی در جامعه است که انتخاب و تعریف موضوع، تولید، توزیع و سرانجام نقد و بررسی آن را در برمی‌گیرد. متاسفانه در کشور ما نقد و گفت‌وگو و خوانش کتاب‌ها مغفول مانده و نیکوست حداقل محافلی برای گفت‌وگو و نقد درباره آثار برگزیده جشنواره‌ها تدارک دیده شود. تأکید بر این نکته ضروری است که جشنواره‌ها نه نقطه پایان هستند و نه هدف. جوایز ادبی زمانی می‌توانند راهگشا باشند که بخشی از چرخه محصول ادبی دیده شوند و در فرآیند خویش نیز تمهیداتی ببینند. از جمله اینکه معیارهای داوری را قبل از جشنواره اطلاع‌رسانی کنند و دلایل انتخاب هر اثر را پس از جشنواره بیان کنند. همچنین پس از برگزاری جشنواره اجازه دهند دیگران، حتی معترضان به نتایج، در محافل تخصصی به بحث و گفت‌وگو بپردازند و در این اثنا شفاف‌‌سازی و توافق رخ دهد.

این پژوهشگر و نویسنده با بیان اینکه اثری که نویسندگان یا ناقدان بزرگ نسبت به آن اعلام نظر کرده‌اند، اعتبار ویژه‌ای کسب می‌کند، افزود: آثار ادبی و هنری متفاوت از محصولات تجاری هستند و تبلیغ و ترویج آنها منش و کنش متفاوتی می‌طلبد؛ ترویج آنها با معرفی در بنرهای تبلیغاتی یا انتشار انبوه و توزیع رایگان ممکن نیست و حتی شان آنها با این شیوه‌ها کاسته می‌شود. ترویج آنها وابسته به خوانش و توجه صاحبان قلم و ناقدان معتبر است؛ بنابراین ضرورت دارد ضمن تعریف رسالت اصلی هر جایزه و توافق جامعه ادبی بر آن هدف، به تعاملات جامعه ادبی با آثار خلق شده توجه ویژه کرد.

برگزیده و عضو هیات علمی دوره‌های مختلف جایزه جلال با تاکید بر اینکه در کشور ما اهتمام بیشتری در تحقق اهداف تعیین شده هر جشنواره لازم است، گفت: اگر ملاحظه کنید هر جایزه معتبر در سطح جهان یک هدفگذاری خاص دارد. به عنوان نمونه جایزه ادبی نوبل به تاثیرگذاری آثار بر بشریت اهمیت می‌دهد، یا بسیاری از جوایز ملی در دنیا به میزان تاثیر بر ادبیات و زبان آن سرزمین توجه می‌کنند. به عنوان نمونه هدف اصلی در جایزه جلال آل‌احمد ارتقای زبان و ادبیات ملی و دینی است. در داوری این جایزه خوب است اهتمام یشتری بر این باشد که داورانی برگزیده شوند که بر زبان و ادبیات تسلط داشته و به ترویج آن از طریق آثار قلمی یا آموزشی خود اهتمام داشته باشند. در این صورت است که با توجه به نگرش و تخصص داوران، انتخاب آثار به مطلوبیت نزدیک می‌شود. در صورتی که گاه به دلیل برخی معیارها که در نزد داوران برحسب سلیقه معتبر شمرده می‌شود، شایسته‌ترین آثار منطبق بر اهداف برگزیده نمی‌شوند که این امر به زیان ادبیات کشورمان است و حتی به اعتبار جوایز می‌تواند آسیب بزند.

وی با تاکید بر ضرورت استفاده از هیات‌های نظارت شایسته بر داوری‌ جشنواره‌های ادبی افزود: این امر می‌تواند مانع از بروز برخی خطاهای غیرتخصصی ناخواسته شود.

برادران با بیان اینکه گاه عدم توجه کافی به اهداف مانع از انجام صحیح داوری می‌شود، گفت: به عنوان نمونه وقتی هدف جایزه جلال را ارتقای زبان و ادبیات ملی و دینی درنظر می‌گیریم باید توجه کرد تا چه اندازه زبان ملی و دینی به شاخص‌های مناسب تبدیل شده یا جامعه ارزیاب با همه تنوعی که دارد به هم‌فهمی درباره این هدف رسیده است. البته تاکنون نتایج خوبی از داوری‌های جایزه جلال به دست آمده که می‌تواند بهینه شود.

این نویسنده تاکید کرد: از سوی دیگر با اینکه جایزه‌ها و جشنواره‌های ادبی فرصتی برای معرفی آثار هستند ولی تنها عامل در پرفروش‌شدن کتاب‌ها به شمار نمی‌روند.

برادران با اشاره به نقش مهم ناشران و حلقه‌های ادبی در پرفروش‌شدن آثار برگزیده جوایز ادبی گفت: ناشران، برگزارکنندگان جشنواره‌ها و حلقه‌های ادبی نیز با برنامه‌های مختلف از جمله با استفاده از یادداشت‌های منتقدان و نویسندگان مطرح و مجرب می‌توانند در معرفی و پرفروش شدن آثار کمک کنند.

وی تاکید کرد: جشنواره را باید فقط یکی از عوامل معرفی اثر خوب و خلق فرصت‌ برای معرفی یک اثر باکیفیت دانست که بر فروش آن می‌تواند اثر بگذارد. عوامل بسیاری در پرفروش شدن آثار منتخب جشنواره‌ها تاثیر دارند؛ از جمله فرهنگ کتابخوانی، اقتصاد جامعه، نیاز و ذائقه خاص مخاطبان و شرایط زمانه در این زمینه موثر است. شیوه تبلیغ و کیفیت خود اثر و حساسیت خاص جامعه به یک موضوع نیز از عوامل تاثیرگذار هستند. جشنواره‌ها می‌توانند به نویسندگان مستعد ولی ناشناخته اعتبار دهند و به نویسندگان شناخته‌شده اعتبار بیشتری ببخشند ولی در نهایت فرصتی هستند که به تنهایی کافی نیستند.

برادران همچنین گفت: چرخه تولید یک اثر ادبی، خوانش و نقد و بررسی آثار در ایران نیازمند بازبینی و اصلاح اساسی است. از سوی دیگر تحرک جامعه ادبی و حساسیت عمومی به ادبیات و هنر با برقراری رابطه دیالکتیکی بین نویسنده، ناشر و جامعه کمک می‌کند یک اثر پرخواننده شود و بتواند گفتمان‌سازی کند.