به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در قم، نخستین نشست از سلسله نشست‌های میز تخصصی ادبیات داستانی با محوریت رمان «شبیه مریم» با همکاری مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه، مدرسه اسلامی هنر و انتشارات جمکران و با حضور حسین اسدی‌زاده، مدیرکل دفتر فیلم‌نامه صداوسیما، فاطمه سلطانی پژوهشگر و فیلم‌نامه‌نویس و اکرم صادقی، نویسنده رمان «شبیه مریم» به دبیری یونس عزیزی داستان‌نویس و منتقد ادبی برگزار شد.

اکرم صادقی، نویسنده رمان «شبیه مریم» در ابتدای این نشست گفت: روایت‌های متعددی درباره حضرت فاطمه(س) از منابع مختلف در تاریخ روایت شده بود که روایت‌های مستند را استخراج و در مرحله بعد آن را به متن داستانی تبدیل کردیم.

وی ادامه داد: این مستندات را ابتدا تبدیل به فیلم‌نامه شد اما بعد تصمیم گرفتیم رمان آن را هم بنویسیم که قصه رمان جدای از فیلم‌نامه است. این رمان 7 بار بازنویسی شده و با نگارش ابتدایی، بازنویسی و تصویرسازی کتاب نزدیک به 2 سال نوشتن کتاب طول کشید.

اسدی‌زاده در ادامه بیان کرد: خیلی وقت‌ها، معیارهایم برای یک متن ادبی، رمان و حتی یک فیلم، به اصطلاح حال آن اثر است. اگر حال کار خوب باشد، فکر می‌کنم ساختار کار هم خوب رقم بخورد؛ چراکه اگر حال کار خوب نباشد، اصلاً به ساختار نمی‌رسیم. «شبیه مریم» برای من این حال خوب را دارد. حال قصه، شخصیت و کلمات حال خوبی است و هروقت این کتاب را به افرادی که خیلی هم به مضمون وابسته نیستند، معرفی کرده‌ام مورد استقبال قرار گرفت.

مدیرکل دفتر فیلمنامه صداوسیما به علت‌های‌ حال خوب در این کتاب پرداخت و اضافه کرد: نخستین علت این است که کتاب تجربه اول یک نویسنده نیست. نویسنده، فیلم‌نامه و رمان نوشته، به تکنیک مسلط شده و بازخورد مخاطب را دیده است و درباره یک شخصیت مهم دینی، داستان نوشته است.

وی بیان کرد: نکته دوم، عمل هوشمندانه نویسنده است. اگر این کتاب درباره حضرت زهرا(س) بود، کتاب خوبی نمی‌شد. برخی شخصیت‌ها غیردراماتیک و فرازمینی‌اند. برای نوشتن از آن‌ها باید سراغ شخصیت‌هایی رفت که از جنس ما هستند اما در پرتو نور قرار دارند. این انتخابِ درست در حال خوب کتاب، موثر شده است.

این فیلم‌نامه‌نویس گفت: سومین نکته این است که خانم صادقی، موضوعی را انتخاب کرده که جنس آن زنانه است. این جایی است که بهتر از هر کسی به لحاظ جنسیتی می‌تواند داستان را بنویسد. وقتی پایه یک شخصیتی آدمی مثل ماست و در پرتو یک تربیتی قرار می‌گیرد، نویسنده می‌تواند مانور بدهد.

اسدی‌زاده ادامه داد: نکته آخر، حال خوب نویسنده است. خانم صادقی معمولاً حال‌شان خوب است. در نوشتن کتاب مصیبت‌هایی پیش آمد که هر نویسنده دیگر را قطعا خسته می‌کرد اما ایشان ایستاد، برای این‌کار جنگید و رمان نوشت. «شبیه مریم» چیزی بیشتر از کلمه و ساختار به مخاطب می‌دهد تاثیر‌گذار است.
 
فاطمه سلطانی، پژوهشگر و فیلم‌نامه‌نویس در بخش دیگری از این نشست گفت: دلمان می‌خواهد در آثار هنریمان‌ حضرات معصومین را زمینی کنیم اما این زمینی کردن دردی دوا نمی‌کند. «شبیه مریم» این ضعف را برطرف کرده است؛ به‌عبارت دیگر از کنار مسئله اصلی رد می‌شود و آن را روایت می‌کند.

وی اضافه کرد: خانم صادقی با آوردن شخصیت «فضّه» کار را انجام داده است. شاهد هستیم خیلی از روایات بدون اینکه آزار دهنده باشد، در رمان آمده است. سلطانی تصریح کرد: یکی از نقاط مثبت «شبیه مریم» همین است. دختری کنیز، وارد خانه حضرت زهرا(س) شده و به‌عنوان مخاطب، می‌توانیم عملکرد خاندان ائمه را در مواجهه با رفتار و کردار فضه ببینیم.

این پژوهشگر یادآور شد: فضّه در عین اینکه احساسات رقیق زنانه دارد در جایی می‌بینیم این شخصیت در مواجهه با خاندان پیامبر به رشد و بالندگی خاصی می‌رسد؛ می‌تواند برای زنان جامعه آن روز الگو باشد و راه و چاه نشان دهد. این برای زنانی که در فضای اسلامی رشد کرده‌اند، نقطه مثبتی است و می‌توانیم به آن ببالیم.

وی افزود: زن، زندگی، آزادی همین است. اینکه فضه در عین اینکه برده است، می‌تواند دیالوگ‌هایش را با دیگران بر مبنای آیات قرآن بیان کند.

سید‌احمد بطحایی، داستان‌نویس و دانش‌آموخته رشته حکمت هنر نیز گفت: خیلی اوقات داستان‌نویسی درباره شخصیت‌های دینی، سهل و ممتنع قلمداد می‌شود. یعنی به ظاهر ساده است اما در روند اجرا  مشخص می‌شود، کار سخت است. کار درباره اهل‌بیت به نظر من سخت و ممتنع است، چراکه ساختن یک درام با یک ساختار دراماتیک همراه با‌ شخصیت‌پردازی و پرداختن به جزئیات دشوار است.

وی ادامه داد: یکی از راه‌های نوشتن درباره اهل‌بیت استفاده از شخصیت‌های شاهد است؛ به‌عبارت دیگر می‌توان از سایه استفاده کرد. در حوزه داستان، آثاری که درباره اهل‌بیت نوشته شده به‌عنوان مثال شماس شامی، از شخصیت شاهد استفاده شده است.

بطحایی بیان کرد: اینکه داستان «شبیه مریم» شکل گرفته و زنده و پویا نشان می‌هد، جای تحسین دارد. این رمان نکات مثبت فیلم‌نامه‌ای دارد و پُر از نقطه عطف است که از مزایای داستان محسوب می‌شود. در پایان می‌خواهم درباره نکته‌ای که آقای اسدی‌زاده درباره‌اش گفت عرض کنم؛ بنده هم حس خوب کتاب را دریافت کردم و این حال خوب را که شاید نمی‌توان فنی به آن نگاه کرد، انگار نویسنده چیزی لابه‌لای کلمات و متن گذاشته که به خواننده منتقل می‌شود.