کتاب «اجرام سرگردان فضا» به پیشخان آمد؛
سیری در منظومه شمسی و کهکشانها/ احتمال برخورد سیارهها با زمین وجود دارد
محمدرضا رضاپور، مترجم و مولف کتاب «اجرام سرگردان فضا»، در این کتاب به مسائل و موارد مختلفی در حوزه کهکشان و مظومه شمسی اشاره میکند و خطر برخورد سیارات به زمین را نیز محتمل میداند.
رضاپور در آغاز کتاب به تولد منظومه شمسی اشاره میکند که در حدود 4600 میلیون سال قبل شروع به شکلگیری کرده است با این حال همچنان تنها قسمت کوچکی از جهان کهکشانها به حساب میآید. رضاپور به فرضیه جهان در انبساط اشاره میکند و دلیل آن را دور شدن سحابیها با سرعتهای تقریبا متناسب میداند.
فرضیه مهبانگ نیز از جمله موضوعاتی است که در این کتاب به آن پرداخته میشود که بر اساس تخمینها، این اتفاق 13.8 میلیارد سال قبل رخ داده است. کتاب به نظرات دکتر دیوید هیلفاند کهکشانشناس و دکتر رنه انگ فضانورد دانشگاه کالیفرنیا نیز گریزی میزند. این دانشمندان معتقدند انفجار عظیم باعث خلق تمام اجسام جهان شده. این دانشمندان به دورههای صدساله کیهان اشاره میکنند که در هر دوره، ستارهای به ذرات ریز، منهدم میشود.
رضاپور به چند فرضیه مهم و قدیمی درباره منشاء منظومه خورشیدی اشاره میکند. نظریه اول در سال 1749 توسط بوفون، فیلسوف فرانسوی مطرح شد. او بیان کرد «سیارات در اثر برخورد یک ستاره بیرونی با خورشید از پیکره آن جدا شدهاند». نظریه دوم نیز توسط کانت در سال 1755 ارائه شده است. کانت، نیروی خارجی برای تشکیل سیارات را رد میکند و انرژی مورد نیاز برای تشکیل سیارات را درون خود منظومه شمسی جستجو میکند.
لاپلاس نیز در سال 1796 به قصد تکمیل نظریات کانت، حالت اولیه منظومه شمسی را به صورت تودهای مخلوط از گازهای رقیق تصویر کرد که مدام با نیرویی گریز از مرکز در خود در حال چرخیدن است. این دانشمند مسئله کمربندهای سیارات را نیز از طریق همین دیدگاه، توجیه میکند.
رضاپور در فصلهای بعد به سیارکها و سیری در کشف آنها میپردازد و به زمانی دور اشاره میکند که مردم ستارههایی را میدیدند که تغییر مکان میدهند. رفته رفته بر این ستارههای سرگردان، نام سیاره را نهادند. «واژه سیاره از لغت یونانی planets به معنی سرگردان گرفته شده است.» کتاب «اجرام سرگردان فضا» شامل مباحث علمی دانشمندانی همچون گالیله، کپلر، نیوتن، تیتوس، آلرت باود و پیاتسی میشود.
رضاپور به کاوش النور اف. هلین در یک برنامه تحقیقاتی اشاره میکند، تحقیقاتی که بیش از 26 هزار شیء فضایی کشف میشود. این دانشمند در ادامه تحقیقاتش 20 ستاره دنبالهار و چندهزار سیارک را نیز کشف میکند. «یکی از مهمترین برنامههای تحقیقاتی این دانشمند کشف سیارک آتن2062 بود که برای نخستین بار در محاسبات ریاضیاتی، مداری کوچکتر از مدار سیاره زمین برای این سیارک یافت شد.»
بحث مهم دیگر که در کتاب به تفصیل به آن اشاره میشود، موضوع ستارههای دنبالهدار است و تعبیری که گذشتگان از ستارههای دنبالهدار داشتهاند. در این فصل پرسش مهمی مطرح میشود: «آیا این آسمان و ستارههایش، همان آسمان و ستارههایی است که صدها و هزاران سال پیش بودهاند یا نه؟» رضاپور به این نکته میپردازد که ستارههای دنبالهدار برای مردم دوران باستان، قابلتوجهترین اشیاء در آسمان شب بودهاند. واژه دنبالهدار برگرفته از کلمهای یونانی به معنای «مودار یا گیسدار» است.
کتاب به عقاید سنتی درباره ستارگان نیز میپردازد. دورانی نزدیک به سال 1450 میلادی، که پاپ کالیکستوس سوم دستور میدهد که مردم برای رهایی از شیطان و ستاره دنبالهدار، نماز به جا آورند. جان میلتون، نویسنده و شاعر انگلیسی نیز در سال 1667، سقوط ستارههای دنبالهدار را نشانهای از بیماری و طاعون و جنگ میداند.
موضوع دیگری که در کتاب مطرح میشود بحث شهابسنگهاست و گزارشهایی که طی قرنها از طرف مردم درمورد سقوط سنگهای آسمانی ارائه میشد. در دوران باستان، گمان میکردند این سنگها جایگاهشان در آسمان سست شده و همین باعث میشود سقوط کنند. رضاپور به انواع مختلف شهابسنگ از نظر جنس اشاره میکند؛ سیدرولیتها و آئرولیتها.
در فصل پایانی کتاب، مسئله خطرات اجرام فضایی مطرح میشود و این پرسش که «چرا باید نگران برخورد احتمالی یک شهابسنگ بزرگ یا یک سیارک باشیم؟» در ادامه نیز اگرچه احتمال برخورد را بررسی میکند اما شکل قرارگیری مدارات سیارهها را به گونهای میداند که به یکدیگر برخورد نمیکنند. این احتمال نیز وجود دارد که سیارهای در مدار زمین قرار بگیرد.
انتشارات مرسل کتاب «اجرام سرگردان فضا» با نگاهی به سیارکها، ستارههای دنبالهدار و شهابسنگها را که توسط محمدرضا رضاپور ترجمه و تالیف شده در 158 صفحه منتشر کرده است.
نظر شما