سه‌شنبه ۱۶ اسفند ۱۴۰۱ - ۲۲:۱۶
«زبان‌شناسی سوسور» و بررسی انتقادی میراث فردینان دوسوسور در ساختارگرایی

کتاب «زبان‌شناسی سوسور؛ ساختارگرایی و پدیدارشناسی» نوشته بئاتا استاوارسکا با نگاهی انتقادی بر میراث سوسور در ساختارگرایی و پساساختارگرایی از یک سو و پدیدارشناسی از طرف دیگر پرتو می‌افکند.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این کتاب بازتابی از تحولات اخیر مرتبط با وجاهت و میراث دوره‌ زبان‌شناسی عمومی‌ است و رابطه‌ میان مطالب دوره با منابع دست‌اول خود سوسور را که تا همین اواخر در دسترس نبوده‌اند به‌صورت انتقادی بررسی می‌کند.

در «زبان‌شناسی سوسور» توجه ویژه‌ای به جفت‌های تقابلی مانند دال و مدلول، لانگ (نظام زبان) و پارول (گفتار) وهمزمانی و درزمانی می‌شود که نماد ساختارگرایی هستند و کتاب به میراث سوسور در ساختارگرایی  و پساساختارگرایی از یک سو و پدیدارشناسی از طرف دیگر که دو سنت فلسفی اصلی قرن بیستم اشاره دارد.

مولف کتاب معتقد است زبان‌شناسی سوسوری امروز در دهه‌ سوم قرن ۲۱ همچنان مطرح است.

در این کتاب تاکید شده که زبان موجودیتی دوگانی است که همچون خدای رومی، یانوس می‌توان آن را با دو چهره یا وجه متضاد به تصویر کشید که شامل هم وجه ابژکتیو نظام نشانه‌ای است و هم وجه سوبژکتیو سوکیوس دارد. نکته‌ قابل توجه اینکه سوکیوس را نباید گروهی از افراد فرض کرد که برای تثبیت زبان در زمانی خاص توافقی واقعی یا فرضی را پذیرفته‌اند. انگاشت فلسفی قرن هجدهمی قرارداد اجتماعی- اجماعی آگاهانه و خودخواسته که زمانش به سرمنشا مفروض نهادهای اجتماعی بازمی‌گردد- صرفا نظری است و درخصوص زبان وارد نیست. در واقع منشا زبان در دیدرس یا قابل دریافت نیست و تعیین سرچشمه تاریخی و اسطوره‌ای آن چندان محلی از اعراب ندارد. زبان عمدتا از دیگران، خصوصا از نسل‌های پیشین، دریافت می‌شود.

سنت‌های پژوهشی ساختارگرا و پدیدارشناختی معمولا در تقابل‌اند. اولی درکی از دلالت فرهنگی را برتری می‌دهد که آن را در قالب نظام‌های خودسامان‌بخش قواعد و روابط می‌بیند، حال آنکه دومی این برتری را برای درکی قائل است که دلالت فرهنگی را در قالب مقاصد دلالی آگاهانه در دسترسی می‌بیند که سوژه‌های سخنگو به کار می‌گیرند. در حالیکه در ساختارگرایی، نظام برای آن که عمل کند احتیاجی به سوژه ندارد در پدیدارشناسی، سوژه برای دلالت، شرطی لازم است. ساختارگرایی به این ترتیب سوبژکتیویته دلالی را کنار می‌گذارد.

کتاب «زبان‌شناسی سوسور؛ ساختارگرایی و پدیدارشناسی» دو بخش اصلی «وجاهت دکترین سوسوری» و «میراث معاصر» را شامل می‌شود که بخش اول دربرگیرنده ۱۰ فصل است و بخش دوم هم سه فصل دارد.

عناوین فصول اول تا دهم کتاب که در بخش اول آمده‌اند، شامل «تحولات اخیر زبان‌شناسی سوسوری»،‌ «ساختن دوره: نوشتن و مرور کتاب»، «لانگ: ابژه شایسته زبان‌شناسی»، «نشانه زبانی و نظام زبان»، «نگاهی اجتماعی - تاریخی به دلالت فرهنگی»، «دریدا و سوسور: کشاندگی و آلایش»، «اصل دوگانگی: هم‌زمانی و درزمانی»، «فراسوی دکترین: نوآوری زبانی» و «زبان و زبان‌ها»ست. «میراث ساختارگرا: یک علم انسانی مدرن»، «پساساختارگرایی: پایان کتاب و آغاز نوشتار» و «میراث پدیدارشناختی: سوژه‌های سخنگو» هم عناوین مندرج در بخش دوم کتاب هستند.

نشر مرکز «زبان‌شناسی سوسور؛ ساختارگرایی و پدیدارشناسی» نوشته ائاتا استاوارسکا را با ترجمه سهند الهامی در ۱۸۴ صفحه و بهای ۹۶ هزار تومان منتشر کرده است.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها