به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در بوشهر، ایام گرم سال که نزدیک می‌شود، جوانان بوشهری برای گذران اوقات فراغت و تفریح کردن با محدودیت‌های بیشتری مواجه می‌شوند؛ چون شرجی و گرمای سوزنده، به آن‌ها مجال کمتری برای وقت‌گذرانی با دوستان یا قدم زدن در ساحل دریا و سایر مراکز عمومی مثل پارک‌ها و... می‎‌دهد. 

شاید پیش از این سینما، یکی از پاتوق‌های فرهنگی آن‌ها در تابستان به‌شمار می‌رفت اما امسال با تعطیل شدن سینماهای فعال شهر به‌دلیل فرسودگی و بازسازی دوباره، سینمایی هم وجود ندارد که محلی برای گذراندن آن‌ها در فضایی فرهنگی باشد. طبیعتا تصور کمبود فضا و امکانات برای جوانان بوشهری برای هر مخاطبی هضم‌شدنی نیست؛ چراکه اغلب، بوشهر را با عنوان پایتخت انرژی کشور و یکی از نقاط ثروت‌خیز ایران می‌شناسند ولی این شهر در برخورداری از زیرساخت‌های فرهنگی- هنری  هنوز راه‌های نرفته دارد.

این بندر کهن که روزی نقطه ثقلی در تبادلات فرهنگی کشور با دیگر ملت‌ها بوده؛ امروزه فقط یک کتابخانه عمومی استاندارد دارد که مجهز به خدمات نوین کتابخانه‌ای است! شاید از دید برخی از جامعه‌شناسان کمیت و کیفیت زیرساخت‌های کتابخانه‌ای ارتباط چندانی در کتابخوان شدن مردم این شهر نداشته باشد ولی نمی‌توان به‌راحتی پذیرفت که با کمترین امکانات می‌توان جوانان شهر را به سمت کتاب جذب کرد.

طبیعی است وقتی در سطح شهر کتابخانه‌های استاندارد و کتابفروشی‌های بزرگ خودنمایی کند، خواه ناخواه این مکان‌ها به پاتوقی امن و گفت‌وگومحور برای نوجوانان و جوانان شهر مبدل خواهد شد؛ چنانچه کتابخانه عمومی خلیج فارس به‌دلیل ارائه خدمات نوین و باکیفیت توانسته جذابیت کافی را برای مخاطبان جوان و بزرگسال خود به‌ویژه در محلات کمتر برخوردار بوشهر ایجاد کند تا جایی که این کتابخانه روزانه محل رفت و آمد بیش از 800 نفر است که یا برای مطالعه یا امانت کتاب یا حضور در نشست‌های تخصصی کتابخوانی به آن‌جا مراجعه می‌کنند.

اما چطور شد که این کتابخانه، مخاطبان زیادی اعم از کودک و کهنسال، زن و مرد، دختر و پسر پیدا کند؟ پاسخ روشن است؛ ارائه خدمات با کیفیت بالا و مبتنی بر ذائقه مخاطب در قالب برنامه‌های متنوع و منظم در ساختاری شکیل و خوش‌منظر و استاندارد. این امر نتیجه کار کارشناسی‌شده است که موجب جذب مخاطبانی شده که پیش از این در این مناطق، کمتر با کتاب همسو و مانوس بودند ولی با ایجاد این زیرساخت استاندارد، کتاب در زندگی اهالی این قسمت از شهر جان گرفته است.

به این کتابخانه پرمخاطب رفتیم؛ کتابخانه‌ای که در حال حاضر نزدیک به 4000 هزار عضو ثبت‌نام شده و بیش از 3500 هزار عضو فعال دارد. این کتابخانه ضمن امانت‌دهی و به‌روزرسانی منظم منابع، برنامه‌های متنوعی را برای مخاطبان خود با مشارکت خود آن‌ها و با حضور کارشناسان و نویسندگان برجسته و فعالان فرهنگی هم‌استانی در طول سال اجرایی می‌کند.

سالن ورودی کتابخانه مملو از قفسه‌هایی است که تازه‌های نشر را در رنگ‌ها و اشکال مختلف نمایش می‌دهد. تعداد زیادی از اعضا دائم در حال رفت و آمد هستند که برای حضور در نشست‌های تخصصی کتابخانه یا برای امانت گرفتن یا پس دادن کتاب‌های امانت‌گرفته‌شده آمده‌اند.

فضای پرشوری است. به سمت قفسه‌ای می‌روم که رمان‌ها و داستان‌های بزرگسال را در خود جای داده؛ عناوین کتاب جذاب و وسوسه‌انگیز برای تورق هستند؛ اما وقت تنگ است و مسئول کتابخانه هم منتظر است تا با هم درباره وضعیت کتابخانه و فعالیت‌هایش صحبت کنیم.
 

افسانه دارابی، از بدو مسئولیتش در این کتابخانه با حمایت اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر و همکاری کتابداران خوش‌فکر و نویسندگان هم‌استانی، تحرک چشمگیری را در این مجموعه به‌ویژه در دوران پساکرونا ایجاد کرده است. وی در این خصوص به خبرنگار ایبنا گفت: هدف و رسالت ما کتابداران کتابخوان کردن مردم است. بنابراین اگر ما در کتابخانه نشستی برگزار و فعالیت فرهنگی متعددی را پیش‌بینی می‌کنیم، باید در راستای توسعه و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی باشد.

مسئول کتابخانه عمومی خلیج فارس افزود: یک کتابدار زمانی موفق می‌شود که بتواند عضوی را که به کتابخانه می‌آید، اهل کتاب کند؛ حتی اگر آن فرد برای استفاده از سالن مطالعه یا شرکت در جشن‌ها و برنامه‌های فرهنگی آمده باشد! این هنر ماست که بتوانیم تأثیرگذار باشیم و افرادی را که با هر هدفی به کتابخانه می‌آیند، با مخزن کتاب مرتبط کنیم.

وی به روزهای اوج‌گیری کتابخانه در دوران پساکرونا اشاره و تصریح کرد: با تثبیت شرایط جامعه، نشست‌های کتابخوان که بیشتر در فضای آنلاین برگزار می‌شد، دوباره به‌صورت فیزیکی در فضای کتابخانه جان گرفتند و خوشبختانه این نشست‌ها با استقبال خیلی خوبی از سوی همه گروه‌های سنی مواجه شده است.

دارابی، نشست کتابخوانی را که روزهای پنجشنبه در سه بخش معرفی کتاب، نقد کتاب و اهدای جایزه به بهترین ارائه یا نقد با مشارکت اعضای بالای 12 سال و فعالان فرهنگی برگزار می‌شود، یکی از برنامه‌های موفق در جذب مخاطبان معرفی کرد و گفت: نسل جدید خیلی خوب با نشست ارتباط گرفته‌اند. خیلی از این افراد، در جلسات اول فقط به معرفی خود اکتفا  و به‌دلیل کم‌رویی یا احساس غربت از ارائه یا اظهار نظر امتناع می‌کنند اما همین اعضا در جلسه دوم و سوم اعتماد به‌نفس کافی را برای ارائه پیدا می‌کنند تا جایی که با مطالعه چندین اثر، به خوبی از عهده معرفی کتاب و بیان نقطه نظرات خود پیرامون آن کتاب برمی‌آیند یا به‌راحتی به نقد سایر آثار ارائه شده از سوی اعضای دیگر اقدام می‌کنند.

وی ادامه داد: خوشبختانه این نشست دستاوردهای خوبی برای اعضا تاکنون به همراه داشته که مهم‌ترین آن، این است که آن‌ها دست‌کم هر هفته دو یا سه کتاب را برای ارائه مطالعه می‌کنند، دوم اینکه، آن‌ها درباره آنچه می‌خوانند یا می‌شنوند، یا یکدیگر گفت‌وگو و تبادل نظر می‌کنند. نقد می‌کنند که این مسئله مهمی است؛ چراکه تفکر انتقادی در آن‌ها تقویت می‌شود و به‌راحتی هر اثری را برای مطالعه انتخاب نمی‌کنند چون از قِبِل نقدهایی که صورت می‌گیرد، ذائقه کتابخوانی آن‌ها اصلاح می‌شود.

مسئول کتابخانه عمومی خلیج فارس سپس به دیگر محافل کتابی پرمخاطب این کتابخانه اشاره و تصریح کرد: محافل ادبی نظیر محفل ادبی «شعر و آفتاب» و محفل «شاهنامه‌خوانی»، نشست هفتگی مادران (دوشنبه‌ها)، نشست هفتگی کودکان (یکشنبه‌ها) و نشست هفتگی نوجوانان (چهارشنبه‌ها)، دورهمی قصه‌گویی (پنجشنبه‌ها) از جمله برنامه‌هایی است که به‌طور منظم و بدون تعطیلی برگزار می‌شود. این برنامه‌ها به‌دلیل محتوای مبتنی بر علاقه و ذائقه مخاطب و نظم در برنامه خوشبختانه هر جلسه با حضور افراد بیشتری برپا می‌شوند.

دارابی تأکید کرد: تمرکز ما در کتابخانه عمومی خلیج فارس بر جذب مخاطب به‌ویژه مخاطب نوجوان و جوان است. از این‌رو، تلاش کرده‌ایم که تا با برگزاری برنامه‌های متنوع و به‌روز، مجذوبیت بیشتری برای این دو گروه سنی در حوزه کتاب ایجاد کنیم تا به جای اینکه در پارک وقت‌سوزی کنند یا به تفریحات مضری مثل قلیان کشیدن و... جذب شوند، به سمت کتابخانه بیایند و سرگرم مطالعه و کارهای فرهنگی شوند. هدف ما این است که این افراد خودشان را با خواندن کتاب خوب به چالش بکشند و بهترین مسیر را برای رشد و یافتن خودشان بیابند. همچنین با نقد کتاب، ذائقه کتابخوانی خود را ارتقا دهند.

مسئول کتابخانه عمومی خلیج فارس یادآوری کرد: به‌منظور اشتیاق بیشتر نوجوانان به خواندن کتاب که موجب تقویت حس شنوایی، پرورش تفکر انتقادی، تقویت حس همکاری و افزایش تمرکز در آن‌ها می‎‌شود، به‌زودی برنامه جمع‌خوانی را برای این گروه سنی اجرایی خواهیم کرد. برای این برنامه، کتاب‌های برگزیده نوجوان انتخاب می‌شود که هر قسمت از کتاب از سوی عضو  خوانده می‌شود و بعد از پایان خوانش آن، کتاب از سوی خود اعضا مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت.

به گفته داربی، افزون بر این، در مناسبت‌های مختلفی مثل روز قرآنی بوشهر، روز بوشهر، دهه فجر، میلاد ائمه اطهار (ع)، جشن‌های ملی و... برنامه‌های مختلفی نظیر رونمایی کتاب، نشست کتابخوان ویژه آن مناسبت، جشنواره غذا، جشنواره کاردستی و صنایع دستی و... اجرایی می‌کنیم که تا آگاهی آن‌ها افزایش بیابد و روحیه همکاری در آن‌ها تقویت شود.

وی، مخاطب کودک را دیگر مخاطب مهم این کتابخانه معرفی و بیان کرد: با توجه به اینکه شخصیت افراد از سنین کودکی شکل می‌گیرد، ما در کتابخانه برنامه‌های ویژه‌ای برای کودکان داریم و در این زمینه سالانه و همچنین در مناسبت‌های مختلف برنامه‌های گوناگون و نشست‌های تخصصی و کارگاه‌های حوزه کودک برگزار می‌کنیم.

دارابی همچنین برگزاری برنامه‌هایی مانند اوریگامی، جمع‌خوانی کتاب، نقاشی، شاهنامه‌خوانی، قصه‌گویی و... را دیگر برنامه‌هایی دانست که در بخش کودک کتابخانه در طول سال به‌طور مرتب برگزار می‌شوند. وی درباره این برنامه‌ها گفت: در همه برنامه‌ها در بخش کودک، عمده تمرکزمان بر تکوین شخصیت کودکان، استعدادپروری، مسئولیت‌پذیری، آینده‌نگری، تقویت روحیه همکاری و شادابی و اندیشه‌ورزی آن‌ها بنا شده. خوشبختانه این کارگاه‌ها در خودباوری و افزایش عزت و اعتماد به نفس بچه‌ها خیلی موثر واقع شده‌اند.

به گفته وی، به کمک مشاوره‌هایی که از سوی پرسنل کتابخانه در انتخاب کتاب متناسب با علاقه و روحیه کودکان داده می‌شود، اعضای کودک کتابخانه با رشد چشمگیری مواجه شده است. مأنوس شدن کودکان با کتاب موجب شده که اعضای کودک ما که علاقه‌ای به صحبت کردن در جمع نداشتند یا بیماری اوتیسم داشتند و با جمع ارتباط نمی‌گرفتند، الان به‌راحتی در جمع کتاب می‌خوانند، قصه می‌گویند، صحبت می‌کنند یا روی سن برای اجرا نمی‌رفتند، اکنون داوطلبانه این کار را انجام می‌دهند.

دارابی، راه‌اندازی روز بازی ویژه کودکان را از برنامه‌های نوین کتابخانه در بخش کودک برشمرد و افزود: در این روز، اعضای کودک می‌توانند با اسباب‌بازی‌ها بازی کنند و روز شاد و پرشوری را پشت سر بگذارند. ما تا حدودی زیادی کمبودهایی را که در بخش اسباب‌بازی وجود داشت، با کمک خیرین برطرف کردیم اما در حوزه منابع کودک با کمبودهایی مواجه هستیم که البته مدیرکل اداره کتابخانه‌های عمومی استان برنامه ویژه‌ای برای تکمیل این بخش در سال جاری دارند.

وی اما منابع در بخش بزرگسال و نوجوانان را به‌روزشده و متناسب با ذائقه و مطالبه فعلی اعضا در این بخش دانست و گفت: تعدادی زیادی کتاب جدید در سال 1401 از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی به کتابخانه ارسال و تعدادی منابع هم از طریق اعضا به کتابخانه اهدا شد که خوشبختانه منابع جدید به غنای کتابخانه افزوده و پاسخگوی بخش مهمی از مطالبات اعضا است.

مسئول کتابخانه عمومی خلیج فارس سپس تأکید کرد: ما برای جذب والدین به فعالیت‌های کتابخوانی که معمولا تمایل زیادی برای حضور در نشست‌های کتابخوان دارند؛ اما به خاطر کودکانشان پیش از این کمتر می‌توانستند در این برنامه‌ها حاضر شوند، با تدبیر کارگاه‌های ویژه کودک همزمان با نشست‌های کتابخوان در یک ساعت مشترک طوری برنامه‌ریزی کردیم که هم پدر و مادر و هم کودکان بتوانند به‌طور همزمان از خدمات کتابخانه برخوردار شوند.

دارابی تعداد اعضای ثبت‌نام شده این کتابخانه را نزدیک به 4000 هزار نفر در گروه‌های سنی مختلف معرفی کرد و گفت: افزایش اعضا تأثیر مستقیمی بر شاخص امانت کتاب داشته تا جایی که در سال 1401، حدود 23 هزار کتاب به‌ترتیب در حوزه‌های ادبیات، علوم اجتماعی و روانشناسی به امانت گرفته شد. از این شمار، ۱۳ هزار کتاب در بخش بزرگسال و نوجوان و ۱۰ هزار کتاب در بخش کودک به امانت گرفته شده‌است.

مسئول کتابخانه عمومی خلیج فارس یادآوری کرد: این کتابخانه در سال جاری با توجه به بازطراحی که صورت گرفته، خدمات نوینی را به اعضای کودک، نوجوان و بزرگسال خود در قالب طرح‌هایی چون اتاق علم، بخش ویژه کودک، گالری، خدمات به افراد با نیازهای خاص، دیداری شنیداری و... ارائه خواهد کرد.

به گزارش ایبنا، کتابخانه عمومی خلیج فارس با مساحتی بیش از 2 هزار متر مربع در دو طبقه و 30 هزار منابع تنها کتابخانه استاندارد استان بوشهر است که از سال 98 فعالیت خود را آغاز کرده و امروز پذیرای 4 هزار عضو است و به‌عنوان یکی از پایگاه‌های فرهنگی مهم در شهر بوشهر شناخته می‌شود.