چهارشنبه ۳۰ بهمن ۱۳۸۷ - ۱۱:۰۲
«ظفرنامه» را با رويكرد واقعگرايانه تصحيح كردم

مصصح كتاب «ظفرنامه» در تصحيح اين اثر با استناد به منابع هم‌عصر آن، اظهار داشت: در اين راه به مسايلي دست يافتم كه نويسنده از تقرير واقعيت آن‌ها به دليل برخي ملاحظات سياسي خودداري كرده است و من واقعيت آن رامشخص كردم./

سيدسعيد ميرمحمدصادق، رييس مركز پژوهش كتابخانه مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) درباره اين كتاب گفت: نويسنده اين اثر، شرف‌الدين علي يزدي، بر اساس گزارش‌هاي رسمي دربار تيمور گوركاني كتاب را نوشته است. در مقايسه با ديگر منابع مشخص مي‌شود وي در مواردي از بيان برخي حقايق خودداري كرده است. من در این اثر، با مقايسه آن با منابع هم‌عصرش، مطالب را مستندسازي كرده و دريادداشت هاي كتاب خود آورده‌ام.

وي افزود: «ظفرنامه» از آثار مهم قرن نهم هجري و مرتبط با دوره  مغول و تيموريان به شمار مي‌آيد كه در آن شجره تيمور در بخش تاريخ جهانگير به قلم «شرف‌الدين علي يزدي» تحرير شده است.

ميرمحمدصادق يادآور شد: شرف‌الدين علي يزدي از مورخان بنام و پدرش از افراد دربار آل مظفر بود و خود نيز در مقطعي در دربار مظفري فعاليت مي‌كرد.

وي با بيان اين‌كه در تصحيح اين اثر علاوه بر ساير منابع، از سه نسخه اصلي استفاده كرده است، اظهار داشت: ابتدا از نسخه‌اي كه 10 سال پس از درگذشت مولف، به رشته تحرير درآمده، سپس نسخه فاكسيميله به اهتمام«ارون بايف»، پژوهشگر ازبكستاني كه كتابش در سال 1971 درباره ظفرنامه چاپ شد و در نهايت از نسخه «محمدلوي عباسي» كه سال 1330 چاپ شده است، استفاده كردم.
 
رييس مركز پژوهش كتابخانه مجلس اظهار داشت: در سال 83 كه مراحل نسخه‌برداري و مقابله‌نامه تصحيح اين اثر پايان يافت، استادم، دكتر عبدالحسين نوايي درگذشت و مراحل حروف‌چيني، استخراج نمايه‌هاي گوناگون و تهيه تعليقات با وقفه انجام شد.

اين پژوهشگر تاريخ، درباره تدوين دو پيوست پاياني اين كتاب عنوان كرد: يكي از اين پيوست‌ها درباره نسب‌نامه تيموري از زمان جدش «قيان» تا زمان تيمور بررسي و تنظيم شده است. در پيوست بعدي، شجره‌نامه‌اي را استخراج كرده‌ام كه از تيمور و فرزندانش تا زمان شاه سلطان حسين در ايران را نشان مي‌دهد. در كشور هند نيز نوادگان تيمور را تا روي كار آمدن كمپاني هند شرقي بررسي ونشان داده ام.

وي اسناد تاريخي و اسناد منتشر نشده‌اي را كه هم اكنون در حال انتشار آن‌هاست، از ديگر منابع مورد استناد تدوين و تصحيح اين نوشتار بر شمرد و گفت: در تصحيح ظفرنامه علاوه بر اسنادي كه در جُنگ‌ها و مجموعه‌هاست، از گزارش سفرنامه‌هايي كه به نوادگان اورنگ زيب مرتبط است نيز بهره برده‌ام.

ميرمحمدصادق معتقد است با مطالعه اين اثر و مراجعه به شجره نامه و نسب‌نامه پاياني كه درباره تيمور و نوادگان اوست، تحقيقات دوره تيموري بسيار آسان‌تر خواهد شد.

وي با بيان اين‌كه مخاطبان اين نوع آثار را پژوهشگران حوزه تاريخ تيموري، ايران‌شناسان، دانشجويان رشته‌هاي تاريخي و ادبيات تشكيل مي‌دهند، تصريح كرد: ظفرنامه علاوه بر اين‌كه اثري تاريخي است، متني ادبي نيز به شمار مي‌رود، به اين دليل كه انواع آرايه‌هاي ادبي و نكات دستوري نيز در آن جاي دارد.

مصصح اين اثر از ديگر ويژگي‌هاي آن به اطلاعات تاريخي منحصر به‌فردي اشاره كرد كه از زمان آل مظفر و تيموريان در اختيار خوانندگان قرار مي‌دهد و متذكر شد: نمي‌توان گفت اين منبع تاريخي متعلق به دوره خاصي است زيرا آگاهي هايي درباره خاندان تغلقيان هند،آل جلاير و تاريخ عثماني در اختيار خواننده قرار مي دهد. 

وي با توجه به كاربرد لغات گوناگون كه در اين اثر آورده شده است، اذعان داشت: در بخش پيوست‌هاي اين كتاب سعي شده مجموعه لغات كتاب با آوانگاري(شيوه تلفظ) آن‌ها استخراج شوند و در بخش نمايه‌ها، مجموعه مثل‌ها، كنايه‌ها و مثل واره‌‌ها براي محققان اين رشته آورده شود. 

ميرمحمدصادق درباره  تصحيح مجدد اين اثر اظهار داشت: اين كتاب از منابع مهم دوره تيموري است و به دليل آن‌كه چاپ اولش فاقد نمايه و نيازمند ويرايش بود، آن را براي تصحيح مجدد انتخاب كرديم.   

وي تأليف اوليه اين كتاب را بر اساس روزنامه‌هاي «بيتكچيان» عنوان كرد و توضيح داد: «بيتكچيان»، گروهي بودند كه در نقاط گوناگون به ثبت وقايع مي‌پرداختند و آن‌ها را به دربار ارسال مي‌كردند. شرف‌الدين علي يزدي ـ همان‌گونه كه در مقدمه اثر خود آورده است ـ زماني كه تصميم به تدوين اين اثر گرفت، ابراهيم ميرزا، پسر شاهرخ، دستور داد همه اين روزنامه‌ها جمع‌آوري شوند تا بر اساس آن كتاب سرگذشت تيمور نوشته شود.

پژوهشگر متون تاريخي گفت: شرف‌الدين علي يزدي در اثر خود نيز بيان كرده كه  براي نوشتن هريك از بخش‌ و رخدادهاي اين اثرمجلسي برپا مي‌شد و تمام افرادي كه در آن واقعه يا آن مقطع زماني حضور داشتند، مطالب را تصحيح مي‌كردند و اگر اين امكان وجود نداشت از افراد مطلع كمك مي‌گرفتند؛ در غير اين صورت مطالب با ديگر مستندات موجود تطبيق داده مي‌شد. 

از تأليفات اين پژوهشگر تاريخي مي‌توان به «گنجينه بهارستان تاريخ، مجلدات يك و دو» اشاره كرد. وي هم‌اكنون تصحيحي از كتاب «بدايع‌الاخبار» را در دست چاپ دارد كه مركز نشر ميراث مكتوب در بهار سال 1388به چاپ مي رساند. 

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها

اخبار مرتبط