سعید طاووسی در نشست نقد رمان مذهبی «مرا با خودت ببر» عنوان کرد:
اشاره داستان آیینی به معصومان (ع) باید ضمنی و غیرمستقیم باشد
سعید طاووسی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام در نشست نقد رمان مذهبی «مرا با خودت ببر» تأکید کرد که نویسنده در داستاننویسی آیینی باید از اشارههای ضمنی به معصومین استفاده کند و نباید سخنان از طرف معصوم (ع) به صورت مستقیم نقلقول شود.
وی درباره صحتسنجی منابع و ارجاعات گفت: ما به عنوان شیعیان اثنی عشری مقاماتی را برای امامان خود قائل هستیم؛ اما بسیاری از جریانهای دیگر از جمله اهل سنت یا شعب دیگر شیعه مثل زیدیه و اسماعیلیه نگاهی متفاوت دارند. ما امامان را دارای حجت و معصومیت میدانیم و معتقدیم که آنها دارای کراماتی هستند؛ ولی در بعضی از آثار عدهای از آن سر بوم افتادهاند و راه افراط را پیش گرفتهاند. استفاده صحیح و بجا از کرامات ائمه و معصومین در پیرنگ داستانهای آیینی ضرورت دارد. یکی از القاب امام جواد (ع) ذوالکرامات است اما این لقب دلیل نمیشود که هر صفتی را به ایشان بچسبانیم بنابراین ما نباید در حوزه کرامات گشاددستانه عمل کنیم و میطلبد که به شدت پژوهش و دقت کنیم.
این منتقد ادبیات آیینی درباره نقش پژوهش در بین نویسندگان و ناشران ادبیات تصریح کرد: برخی از نویسندگان و ناشران ما با پژوهش بیگانهاند. لازمه داستاننویسی و روایت کردن سیره ائمه در حوزه ادبیات داستانی، پژوهش کافی و وافی است. باید منابع، شخصیتها، شرح حال و روحیاتشان را با دقت و وسواس علمی ویژهای استفاده کرد. کثرت منابع و ارجاعات به صحت نمیانجامد و در این عرصه باید شاگردی اساتید را به اندازه کافی به جا آورد و از جانب دیگر پژوهشهای اصیل درباره این آثار انجام شود. پربیراه نیست اگر بگوییم منابع و مآخذ را یک انسان خلق کرده و فراموش نکنیم که این انسان در عصر خودش دارای گرایشهای مذهبی خاص یا سیاسی ویژه بوده است.
طاووسی عوارض عدم پژوهش در حوزه داستاننویسی آیینی را تقسیمبندی کرد و گفت: عدم شناخت و خلأ نقد آثار دو عارضه اصلی است؛ ضمن اینکه ساحت ادبیات آیینی از مشاوره فقهی و تاریخی خالی است.
وی تأکید کرد: رمان یک قالب مدرن است که تحت تأثیر فضای فرهنگی غرب زاده شده و نوع جذابیتهایی که در رمان غربی به طور مدام ترویج میشود یا عشقی و جنسی است یا با خشونت همراه بوده است. بیشتر این رمانها به طرز حیرتانگیزی در حال شیوع هستند و به یک یا هر دوی این فضاها گرفتار شدهاند. گویا نوعی جذابیت هالیوودی حاکم شده و انگار همه باید از این کلیشهها تبعیت کنند. به نظر من وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم رویکرد مناسبی درخصوص ممیزی آثار ارائه نمیکند. بنابراین اگر وضع به همین شکل پیش برود چند سال دیگر ادبیات داستانی ما سرشار از ابتذال خواهد بود. متاسفانه برخی از ناشران هم به این آتش میدمند و از نقد استقبال نمیکنند. عواید مادی را درنظر میگیرند بنابراین آثار ضعیف و سست را وارد عرصه میکنند.
این منتقد ادبی در مورد نوع پرداختن نویسنده به بیانات و نقلقولهای ائمه(ع) گفت: در داستاننویسی آیینی باید اشاره به معصومین(ع) ضمنی باشد و یک حالت بینابین به وجود بیاید؛ یعنی معصوم در داستان حضور داشته باشد اما بیانات دقیقا از طرف معصوم به صورت مستقیم نقلقول نشود. این الگو برای ادبیات آیینی در حوزه داستان میتواند راهگشا باشد.
طاووسی درباره توانمندی مظفر سالاری در مقام نویسنده عنوان کرد: سالاری رمان را میشناسد و رمان را یک پدیده مدرن میداند؛ چراکه مدام از فنونی مثل تعلیق، گرهافکنی و گرهگشایی، صحنهآرایی و پیرنگ داستانی بهدرستی بهره میبرد.
وی همچنین درباره آینده ادبیات داستانی آیینی گفت: اتفاقات خوبی درحال افتادن است که البته جای کار زیادی دارد. در این عرصه باید بیشتر خواند و پژوهش کرد.
سیوچهارمین نمایشگاه بینالمللی تخصصی کتاب تهران با شعار «آینده خواندنی است» از ۲۰ تا۳۰ اردیبهشت ماه در مصلای امام خمینی(ره) و همزمان به صورت مجازی در ketab.ir برگزار میشود.
نظر شما