به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «خلأ داستان در سینمای کودک و نوجوان» با حضور امید بهشتی، منتقد و جلیل اکبری‌صحت، تهیه‌کننده سینما جمعه (۲۹ اردیبهشت‌ماه) همزمان با دهمین‌روز از برپایی نمایشگاه در سرای اهل قلم کودک و نوجوان برگزار شد.
امید بهشتی در ابتدای این نشست درباره شبکه داستان تا فیلم توضیح داد: داستان به تبع یک تولیدکننده دارد؛ به همین ترتیب طبیعی است که فکر کنیم نویسنده‌ای داریم که آموزش دیده است. پس از آن، باید نهادهایی را درنظر بگیریم که متولی امر آموزش هستند. نهادی وجود دارد که این داستان را انتخاب می‌کند، بعد از آن کارگردان و فیلم‌بردار جمع شده و یک فیلم را تولید می‌کنند. سینما جایی است که در آن فیلم نمایش داده می‌شود. تمام این فرایند از مرحله آموزش تا فیلم یک شبکه است که در عین سادگی، دچار اختلال جدی است.
این منتقد از مقایسه سینمای قبل انقلاب و بعد انقلاب گفت: سینما در دهه ۳۰ فقط سرگرم‌کننده بود و بعد انقلاب و بعد از یک وقفۀ کوتاه به سمت پیام‌رسانی پیش رفت و پس از آن، از نظر پیام بمباران شد. همین الگو به سینمای کودک و نوجوان نیز منتقل شد. حال باید بدانیم که منظورمان از سرگرمی چیست؟ در بسیاری از فیلم‌های کودک سرگرمی به معنی ریتم، رقص و آواز است. در حال حاضر، سرگرمی فیلم‌های کودک و نوجوان تعریف شده و دارای چارچوب است.
جلیل اکبری‌صحت از روند فیلم‌های کودک و نوجوان تا به امروز گفت: در گذشته تولیدات بسیار خوبی حتی در جشنواره فیلم فجر در حوزه کودک و نوجوان داشتیم؛ ولی در حال حاضر هیچ جای دنیا نیستیم. پس از انقلاب، نیازی برای تولید فیلم‌های کودک و نوجوان احساس شد آن هم با هدف آموزش. همه فیلم‌هایی که کار شد، ابتدا مفاهیم آموزشی را دنبال می‌کردند و سپس مفاهیم تربیتی.
این تهیه‌کننده و کارگردان سینما ادامه داد: از یک مقطعی احساس شد این نیاز باید به شکل دیگری رفع شود. سینما به سمتی رفت که بتواند داخل خود تبلیغات کند و این روند به مرور به یک روند بزرگ تبدیل شد. در دهه ۶۰ با تمام ضعف‌هایی که در حوزه سینما وجود داشت فیلم‌های خوبی داشتیم؛ چرا که تمام فیلم‌های تولیدی در دهه ۶۰ و ۷۰ قصه‌گو بودند. سینمای ما پس از یک مقطعی، تحت‌تأثیر سینمای جهان قرار گرفت؛ چرا که برای ما باعث افزایش اعتبار ملی بود.
وی محتوای فیلم‌های قبل انقلاب را با فیلم‌های امروز مقایسه و بیان کرد: در گذشته فیلم تخصصی کودک و نوجوان در ایران ساخته نمی‌شد و عمدتا دامنه مخاطب فیلم‌ها، همۀ اقشار جامعه بود. دلیل اینکه فیلم‌های تولیدشده در گذشته پسند عموم بوده این است که برخاسته از رویای بومی بودند و مخاطب‌پسند. یکی از ایرادها به سینمای ایران این است که همه دنیا به صورت تخصصی کار می‌کنند؛ اما در ایران به این صورت نیست. در سینمای کودک به ابزار موزیک و قصه ساده نیاز داریم. برای ساختن فیلم برای کودک و نوجوان نیاز به متخصص در این حوزه داریم.
این تهیه‌کننده و کارگردان درباره توجه به سرگرمی در تولید محتوا برای کودک گفت: همه محتوایی که برای کودک تولید می‌کنیم باید سرگرم‌کننده باشد. ضمن اینکه ما قصه می‌گوییم باید سرگرمی هم داشته باشیم. با بررسی محتوای آثاری که در ۴۰ سال گذشته داشتیم، به این نتیجه رسیدیم که به قصه توجه داشته‌ایم. ما در حوزه تولید فرهنگی به اتمسفری از مجموعه تکنولوژی و فکر برای تولید محتوا نیاز داریم. وقتی قصه ما هم‌پوشانی صحیحی ندارد و از یک آبشخور روایی درستی استفاده نمی‌کند داستان تبدیل می‌شود به داستانی که حفره‌ها را پوشش نمی‌دهد. این را قبل از همه مخاطب می‌فهمد که چه اتفاقی افتاده است؛ بنابراین با محتوایی که تولید کرده‌ایم هم‌ذات‌پنداری نمی‌کند و آن را پس می‌زند.
وی در انتها تأکید کرد: به طور کلی اگر به فرم قصه‌گویی‌ای که در سینمای ایران داشتیم ادامه دهیم، موفق خواهیم بود. متأسفانه ما در سینما دچار خشکسالی شده‌ایم؛ چون از داستان‌نویسان و منتقدان جهانی جدا افتاده و از خیال تهی شده‌ایم. علاوه بر این، در حوزه شناخت ابزار برای انتقال پیام به مخاطب هم چند عامل وجود دارد که یکی از آنها خیال است. در شرایط اجتماعی کنونی نمی‌توان رویابافی و تخیل کرد. نکته بعدی این است که ابزار فیلم و داستان، بازی است و تا بازی را به رسمیت نشناسیم، سینمای کودک پیشرفت نمی‌کند و تا خیال در حوزه فرهنگ با تخیل در حوزه هنر گره نخورد، کاری را پیش نخواهیم برد.
سی‌و‌چهارمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ۲۰ تا ۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ با شعار «آینده خواندنی است» در مصلای امام خمینی(ره) برگزار می‌شود.
جمعه ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ - ۱۹:۱۱
نظر شما