فاطمه نیروی آغمیونی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به مناسبت فرارسیدن سالروز درگذشت فریدون توللی، از شاعران توانمند معاصر کشورمان مروری بر زندگی و آثار وی کرد و توضیح داد: فریدون توللی در سال ۱۳۲۰ هـ.ش در خانواده‌ای اصیل از ایل قشقایی شیراز به دنیا آمد. پدرش جلال‌خان مردی برخوردار بود. فریدون در شش سالگي مادرش را از دست داد. از کودکی به بیماری روماتیسم قلبی مبتلا بود؛ همچنين توللی از 11 سالگی به سرودن شعر پرداخت و تحصیلاتش را در دبیرستان‌های سلطانی و نمازی به پایان رساند. در این دوران معلمان وی از جمله مهدی حمیدی و حسام‌زاده پازارگاد مدیر روزنامه خورشید ایران و پازارگاد، در شکل‌گیری شخصیت ادبی توللی نقش بسزایی داشتند. دوران جوانی پرشور خود را به عشق و عاشقی، شرکت در نشست‌های ادبی، ماجراهای دبیرستان و سرودن غزل های شورانگیز به پایان رساند.

وی با اشاره به اینکه توللی از همان دوران جوانی بيشتر به مطالعه در آثار گذشتگان و سرودن پرداخت، افزود: توللی تا سال ۱۳۲۸ در تهران ساکن بود و پس از آن چهار سال ریاست اداره باستان‌شناسی فارس و بنگاه‌های علمی تخت‌جمشید و پاسارگاد را برعهده گرفت و به دانشگاه شیراز انتقال یافت و مشاور فرهنگی دانشگاه شد. بعد از بازنشستگی مشغول کارهای ادبی و هنری خویش بود تا آنکه به دلیل بیماری قلب و عروق در نهم خرداد سال ۱۳۶۴ درگذشت و در جوار آرامگاه حافظ مدفون شد.

آثارفريدون توللی در يك نگاه
این پژوهشگر ادبی با اشاره به اینکه از توللی کتاب‌های التفاصیل، رها، کاروان، نافه، پویه و بازگشت به یادگار مانده، توضیح داد: اولين مجموعه شعری توللی «رها» نام دارد که بین سال‌های 1324 تا 1329شمسی سروده شده است. رها شامل اشعار احساسی با مضامين عشق و مرگ و شامل 25 قطعه در قالب نو و چهارپاره است. دومين اثر، مجموعه شعر «نافه» است که در سال 1341 منتشر شده و 45 قطعه را شامل می‌شود. این اشعار نيز در قالب چهارپاره سروده شده‌اند و مضمون آنها غم و اندوه ناشی از عشق و مرگ‌انديشی و شكايت از خيانت ياران است.

وی افزود: سومين اثر «پويه» نام دارد و شامل 50 غزل و قصيده است. چهارمين اثر اين شاعر رمانتيك نیز«شگرف» نام دارد كه شامل 82 قطعه شعر است. اين مجموعه درقالب سنتی سروده شده و بيشتر شامل مضامين عاشقانه و اشعاری در باب سرودن شعر و جدال ميان كهنه و نو است. پنجمين اثر به نام «بازگشت شامل 106 قطعه شعر است و مضامينی سياسی، گله و شكايت از زمانه و خيانت دوستان و تعداد اندكی نيز اشعار عاشقانه، فلسفی و مذهبی است. ششمین اثر اين شاعر «كابوس» نام دارد كه شامل 77 قطعه شعر و بيشتر شامل مضامين سياسی است که شاعر در آن احساسات و عقايد سياسی خود را جسورانه و با بي‌پروايی به نگارش درآورده است. اشعار توللی در مجموعه «رها» سرشار از غم، ناامیدی، وحشت و تاریکی است و در «نافه» و «پویه» هم با همین مفاهیم دست به گریبان است.

نیروی آغمیونی با بیان اینکه توللی را از جهت محتوای غنایی و عاشقانه باید بنیان‌گذار شعر نو تغزلی خواند، گفت: توللی در مقدمه آثار شعری‌اش نکاتی را بیان می‌کرد که در روزگار خود، کاملا تازگی داشت، به همین دلیل باید برای وی نقش برجسته‌ای در نقد ادبی معاصر قائل بود.

وی تاکید کرد: شخصیت ادبی توللی به مانند ترسیم زوایای یک مثلث است که زاویه اول سراینده اشعار نیمه سنتی و زاویه‌های دیگر شاعر سنتی طنزپرداز و نظریه‌پرداز ادبی را شامل می‌شود.

نیروی آغمیونی با بیان اینکه درخشان‌ترین دوره شاعری توللی با مجموعه «رها» آغاز می‌شود و با م«نافه» پایان می‌يابد، گفت: «رها» با شعرهای سنتی آغاز شده و به طرف شعرهای نیمه‌سنتی پیش می‌رود. وجه غالب این دفتر رویکرد به قالب‌های نیمه‌سنتی و مضامین غنایی است. در مجموعه رها توللی چهره اصلی خود را می‌یابد. نافه ادامه منطقی رها در سطحی هنری‌تر است و  زبان در این مجموعه هموارتر و پخته‌تر شده و به کمال نسبی خود نزدیک شده است.

فريدون توللی در دوره‌های تاريخی و ادبی زمان
وی با اشاره به اینکه شفیعی کدکنی اعتقاد دارد،  اصالت توللی مربوط به شعرهای شخصی و غنایی اوست، توضیح داد: عمده شهرت شاعر در دوران جوانی را باید مدیون اشعار تند و سیاسی وی دانست که این اشعار سال ۱۳۸۶ در آخرین مجموعه اشعارش به نام «کابوس» بر بساط کتاب نشست. توللی چند دوره شعری دارد. مدتی متاثر از نیما و در صف مدافعان وی بود ولی بعد به شعر نو قدمایی و کلاسیک پیوست.

ويژگی‌ شعری فريدون توللی
نیروی آغمیونی تاکید کرد: شعر توللی غنایی است و مسائل ‌اجتماعس در شعرش بسيار كم ديده می‌شود. توللی در نثر نويسنده‌ای جامعه‌گرا بود؛ اما در «رها» و«نافه» احساسات و عواطف فردی را بيان کرده است.

وی با بیان اینکه زبان توللی یادآور حکیم نظامی است، گفت: از اين‌رو تركيب‌های تازه و زيبا در شعرش بسيار ديده می‌شود؛ اما پس از مجموعه «رها» اين زيبايی پوك‌تر می‌شود تا به «پويه» می‌رسد كه انحطاط شعری است. توللی شعر بودلر را بسيار خوانده و روحيه خود را با وی بسيار متناسب می‌دید. در عین حال باید اذعان کرد که «رها» در گسترش شعر نو سهم بسزایی داشته است. توللی از نوآوری نیما درس‌ها آموخت و از نظر شکل و صورت‌های مجازی بیان با تلفیق زبانی سالم و ترکیب‌های تازه راهی ویژه خویش یافت و شعرهای استوار عرضه کرد.