سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): مجموعه جامع علمی و پژوهشی ارزشمند «زبان اچمی» اثر اندیشمندانه، تخصصی و مسئولانه بر پایه رسالت هویتی به سعی وافر، تجربه زیستی و دانش آکادمیک از سر ذوق و دغدغه یک جوان بلندنظر و نیک پندار بومی پدید آمده است.
طرح نخست کتاب، بخشی از پایان نامه کارشناسی ارشد نویسنده با موضوع «بررسی گویش رستاقی» روستای زادگاه مولف است. سپس محقق با تحقیق میدانی در 60 شهر و روستای مختلف سکونت‌گاه‌های اچمی‌زبان‌ها در استان‌های بوشهر، فارس و هرمزگان به مدت ۵ سال و همچنین مطالعه کتابخانه‌ای ۵۷ کتاب و رساله به زبان فارسی که همه در ارتباط با زبانشناسی است و ۱۶ کتاب تالیف زبان‌شناسان خارجی به زبان انگلیسی رویای دیرینه خود را محقق کرد. این پژوهشگر از دی‌ماه سال ۱۳۹۶ تا تیرماه ۱۴۰۱ با ۴۲۰ گویشور مختلف آقا و خانم برای مستندسازی گویش آنها به صورت حضوری یا تلفنی گفتگو کرده است.
وی در استان بوشهر، گویش مردمان شهر بردستان از توابع شهرستان دیر، در استان فارس گویش روستاهای شکفت، کره‌بس و سبوک از توابع شهرستان شیراز، شهر نودان، روستاهای دوسیران، سمغان و دیکانک از توابع شهرستان کوهچنار، روستای مهبودی کازرون؛ شهر خنج- مرکز شهرستان خنج؛ شهرهای اوز، کوره و بیدشهر، روستاهای کهنه، گلار و فیشور از توابع شهرستان اوز و... در قالب پرسش نامه ای که بر اساس مولفه های همبستگی گرینبرگی طراحی شده و در قالب 9 مولفه ترتیب واژه در این 60 گویش با هدف مستقل دانستن زبان «اچمی» و نشان دادن تمایز و تفاوت این زبان با زبان فارسی معیار در یک خانواده زبانی بررسی کرده است.
این مولفه‌ها شامل نوع حرف اضافه، توالی هسته اسمی و بند موصولی، توالی فعل و گروه حرف اضافه‌ای، توالی فعل و قید حالت، توالی فعل خواستن و فعل بند پیرو، توالی فعل اصلی و فعل کمکی در مفهوم توانستن، توالی بند منفی‌ساز و ستاک، توالی ادات استفهام و جمله، و توالی فعل و فاعل است.
این اثر نخست با یادداشت داستان واقعی آغازین نویسنده از نوجوانی تا بزرگسالی‌اش در خصوص انگیزه تالیف مجموعه آغاز می‌شود. پس از آن، جدول راهنمای آوایی و جدول نشانه‌ها آمده است. سپس در سه فصل مجزا تحت عنوان فصل اول کلیات پژوهش، مبانی نظری و پیشینه پژوهش؛ فصل دوم، بررسی گویش‌ها و فصل سوم: نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادهایی برای پژوهش آینده کتاب را نوشته است.
در فصل نخست، پس از مقدمه، به تعریف اصطلاحات «زبان»، «گونه»، «گویش»، «لهجه» و سپس به مبانی زبانشناسی توصیفی می‌پردازد. در ادامه به پیشینه مطالعات در ارتباط با زبان اچمی در ایران پرداخته است.
در فصل دوم با دقت و ظرافت ابتدا هر ۶۰ منطقه مورد پژوهش به صورت مختصر معرفی شده اند. سپس جدول
مشخصات ۴۲۰ گویشور با سنین مختلف شامل نام و نام خانوادگی، نام گویش، سن و محل سکونت آنها لحاظ شده و سرانجام داده های گویشی گردآوری شده را بر اساس ۹ مولفه از ۲۴ مولفه کتاب روش شناسی زبان های ایرانی دبیر مقدم(۱۳۹۲) از این مناطق مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل پایانی کتاب نیز واژه نامه فارسی- انگلیسی، منابع و ماخذ فارسی و لاتین، نقشه پراکنش فضایی سکونت‌گاه های مورد مطالعه در سه استان جنوبی و همچنین جدول جمعیت و طول و عرض جغرافیایی سکونت گاه های مورد پژوهش آمده است.
در بخشی از کتاب در خصوص نامگذاری زبان اچمی نوشته شده: به چه دلیل این نام گذاری صرفا به اچمی زبانان تسری یافته است؟ این سوالی است که طرفداران این نظریه نمی توانند پاسخ شایسته‌ای به آن بدهند. عده‌ای دیگر عنوان می‌کنند که نام زبان باید برگرفته از نام قوم یا مکان جغرافیایی و یا دارای معنی باشد در صورتی که نام «اچمی» را اگر مشتق از فعل «چد» بدانیم فاقد معنی است و اشاره به نام هیچ قوم یا مکان جغرافیایی ندارد. در پاسخ باید گفت ملاک نام گذاری زبان، قومیت یا منطقه جغرافیایی محل سکونت آنها و یا معنی آن نیست بلکه ملاک خود گویشوران هستند که زبانشان را چه می نامند. مانند زبان های خالخا، کوروخ، براهویی، وو، دو زبان منفرد بوروشاسکی، گلیلیاک که اشاره به هیچ قومی یا مکان جغرافیایی ندارد و معنی نام برخی از این اسامی بر گویشورانشان نیز معلوم نیست بلکه خود گویشوران زبان خود را به این نام ها نام گذاری کرده اند. حتی اگر بپذیریم که نام «اچمی» ناشی از فعل «چد» به معنی رفتن است نیز هیچ منعی بر این کار نیست زیرا در هیچ گوشه ای از علم زبان شناسی قدیم و جدید هیچ قانون و دستورالعملی وجود ندارد که این امر را ممنوع کرده باشد. آنچه مسلم و غیر قابل انکار است این است که اکثریت قاطع گویشوران این زبان آن را «زبان اچمی» می نامند و بر اساس علم نوین زبان شناسی، همین امر برای نام گذاری این زبان به نام «زبان اچمی» کفایت می کند.
«سید قطب الدین موسوی» معلم، محقق اول شهریور ماه سال ۱۳۵۸ در روستای رستاق بندرلنگه پا به عرصه گیتی نهاد. وی دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد رشته زبان شناسی است.
این کتاب با ویراستاری عبدالجلیل مرداسنگی، صفحه آرایی و طراحی جلد صدیقه غلامی، طراحی نقشه میثم رضایی، در قطع وزیری با جلد مقوای سلفون در ۲۸۰ صفحه در یک هزار نسخه با بهای ۱۵۰ هزار تومان چاپ و منتشر شده است.
طرح نخست کتاب، بخشی از پایان نامه کارشناسی ارشد نویسنده با موضوع «بررسی گویش رستاقی» روستای زادگاه مولف است. سپس محقق با تحقیق میدانی در 60 شهر و روستای مختلف سکونت‌گاه‌های اچمی‌زبان‌ها در استان‌های بوشهر، فارس و هرمزگان به مدت ۵ سال و همچنین مطالعه کتابخانه‌ای ۵۷ کتاب و رساله به زبان فارسی که همه در ارتباط با زبانشناسی است و ۱۶ کتاب تالیف زبان‌شناسان خارجی به زبان انگلیسی رویای دیرینه خود را محقق کرد. این پژوهشگر از دی‌ماه سال ۱۳۹۶ تا تیرماه ۱۴۰۱ با ۴۲۰ گویشور مختلف آقا و خانم برای مستندسازی گویش آنها به صورت حضوری یا تلفنی گفتگو کرده است.
وی در استان بوشهر، گویش مردمان شهر بردستان از توابع شهرستان دیر، در استان فارس گویش روستاهای شکفت، کره‌بس و سبوک از توابع شهرستان شیراز، شهر نودان، روستاهای دوسیران، سمغان و دیکانک از توابع شهرستان کوهچنار، روستای مهبودی کازرون؛ شهر خنج- مرکز شهرستان خنج؛ شهرهای اوز، کوره و بیدشهر، روستاهای کهنه، گلار و فیشور از توابع شهرستان اوز و... در قالب پرسش نامه ای که بر اساس مولفه های همبستگی گرینبرگی طراحی شده و در قالب 9 مولفه ترتیب واژه در این 60 گویش با هدف مستقل دانستن زبان «اچمی» و نشان دادن تمایز و تفاوت این زبان با زبان فارسی معیار در یک خانواده زبانی بررسی کرده است.
این مولفه‌ها شامل نوع حرف اضافه، توالی هسته اسمی و بند موصولی، توالی فعل و گروه حرف اضافه‌ای، توالی فعل و قید حالت، توالی فعل خواستن و فعل بند پیرو، توالی فعل اصلی و فعل کمکی در مفهوم توانستن، توالی بند منفی‌ساز و ستاک، توالی ادات استفهام و جمله، و توالی فعل و فاعل است.
این اثر نخست با یادداشت داستان واقعی آغازین نویسنده از نوجوانی تا بزرگسالی‌اش در خصوص انگیزه تالیف مجموعه آغاز می‌شود. پس از آن، جدول راهنمای آوایی و جدول نشانه‌ها آمده است. سپس در سه فصل مجزا تحت عنوان فصل اول کلیات پژوهش، مبانی نظری و پیشینه پژوهش؛ فصل دوم، بررسی گویش‌ها و فصل سوم: نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادهایی برای پژوهش آینده کتاب را نوشته است.
در فصل نخست، پس از مقدمه، به تعریف اصطلاحات «زبان»، «گونه»، «گویش»، «لهجه» و سپس به مبانی زبانشناسی توصیفی می‌پردازد. در ادامه به پیشینه مطالعات در ارتباط با زبان اچمی در ایران پرداخته است.
در فصل دوم با دقت و ظرافت ابتدا هر ۶۰ منطقه مورد پژوهش به صورت مختصر معرفی شده اند. سپس جدول
مشخصات ۴۲۰ گویشور با سنین مختلف شامل نام و نام خانوادگی، نام گویش، سن و محل سکونت آنها لحاظ شده و سرانجام داده های گویشی گردآوری شده را بر اساس ۹ مولفه از ۲۴ مولفه کتاب روش شناسی زبان های ایرانی دبیر مقدم(۱۳۹۲) از این مناطق مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل پایانی کتاب نیز واژه نامه فارسی- انگلیسی، منابع و ماخذ فارسی و لاتین، نقشه پراکنش فضایی سکونت‌گاه های مورد مطالعه در سه استان جنوبی و همچنین جدول جمعیت و طول و عرض جغرافیایی سکونت گاه های مورد پژوهش آمده است.
در بخشی از کتاب در خصوص نامگذاری زبان اچمی نوشته شده: به چه دلیل این نام گذاری صرفا به اچمی زبانان تسری یافته است؟ این سوالی است که طرفداران این نظریه نمی توانند پاسخ شایسته‌ای به آن بدهند. عده‌ای دیگر عنوان می‌کنند که نام زبان باید برگرفته از نام قوم یا مکان جغرافیایی و یا دارای معنی باشد در صورتی که نام «اچمی» را اگر مشتق از فعل «چد» بدانیم فاقد معنی است و اشاره به نام هیچ قوم یا مکان جغرافیایی ندارد. در پاسخ باید گفت ملاک نام گذاری زبان، قومیت یا منطقه جغرافیایی محل سکونت آنها و یا معنی آن نیست بلکه ملاک خود گویشوران هستند که زبانشان را چه می نامند. مانند زبان های خالخا، کوروخ، براهویی، وو، دو زبان منفرد بوروشاسکی، گلیلیاک که اشاره به هیچ قومی یا مکان جغرافیایی ندارد و معنی نام برخی از این اسامی بر گویشورانشان نیز معلوم نیست بلکه خود گویشوران زبان خود را به این نام ها نام گذاری کرده اند. حتی اگر بپذیریم که نام «اچمی» ناشی از فعل «چد» به معنی رفتن است نیز هیچ منعی بر این کار نیست زیرا در هیچ گوشه ای از علم زبان شناسی قدیم و جدید هیچ قانون و دستورالعملی وجود ندارد که این امر را ممنوع کرده باشد. آنچه مسلم و غیر قابل انکار است این است که اکثریت قاطع گویشوران این زبان آن را «زبان اچمی» می نامند و بر اساس علم نوین زبان شناسی، همین امر برای نام گذاری این زبان به نام «زبان اچمی» کفایت می کند.
«سید قطب الدین موسوی» معلم، محقق اول شهریور ماه سال ۱۳۵۸ در روستای رستاق بندرلنگه پا به عرصه گیتی نهاد. وی دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد رشته زبان شناسی است.
این کتاب با ویراستاری عبدالجلیل مرداسنگی، صفحه آرایی و طراحی جلد صدیقه غلامی، طراحی نقشه میثم رضایی، در قطع وزیری با جلد مقوای سلفون در ۲۸۰ صفحه در یک هزار نسخه با بهای ۱۵۰ هزار تومان چاپ و منتشر شده است.
نظر شما