به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، امروز 13 تیر 1402 نشست خبری چهاردهمین جشنواره بین المللی فارابی با حضور حجت الاسلام رضا غلامی رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی و مهدی عباس‌زاده دبیر کمیته علمی جشنواره بین‌المللی فارابی در محل پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم برگزار شد.
در ابتدای این نشست غلامی درباره عمده فعالیت‌ها در علوم انسانی بیان کرد: اغلب می‌دانیم که قله فعالیت‌های پژوهشی در علوم انسانی، ارائه نظریه هست. البته توجه داشته باشیم، نظریه پردازی، نه کار هر پژوهشگری است، و نه اینگونه هست که هر ادعایی در زمینه نظریه پردازی، نهایتا قادر باشد از نقدهای علمی جان سالم به در ببرد و ماندگار شود. به بیان دیگر، نظریه‌های سست و نظریه‌های به دور از حقیقت، کنار گذاشته می‌شوند و تنها شماری از آنها، صرفاً از باب تجربه‌ورزی، در تاریخ علم مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.
او افزود: در دانشگاه‌های ما، حتی اگر جذب اساتید کیفی تر بشود، و مانند علوم پایه و فنی و مهندسی، باب ورود افراد نخبه‌تر به علوم انسانی مهیا تر شود، باز هم منطقا انتظار نداریم همه استادان، در یک سطح نظریه‌پرداز و مبدع باشند. آنچه انتظار داریم، این است که استادان در لایه‌های گوناگون ساختار علم، با فعالیت‌های متنوع و ارزشمندی که دارند، در ایجاد زمینه ظهور نظریه‌های ماندگار سهیم باشند. پس هیچ استادی را نباید به خاطر آنکه نتوانسته در طول سی سال خدمت خود در دانشگاه، نظریه‌ای ارائه کند، سرزنش کرد. مهم این است که استاد، سهم مناسبی در ایجاد زمینه خلق نظریات داشته باشد و با شاخص‌های مشخص، این سهم و نقش، قابل ارزیابی باشد.
غلامی درباره تعریف شخصی خود از «نظریه» که تعریفی مانع و جامع است عنوان کرد: در فلسفه علم، تعاریف گوناگونی برای نظریه ارائه شده است. از بین این تعاریف، شاید تعریف جامع تر و مانع تر، تعریفی باشد که می‌گوید نظریه در علوم انسانی عبارت است از ارائه روشمند، مبنادار و مستندِ یک یا مجموعه‌ای از فکر و ایده‌های نو در باب کشف یا تفسیر یک واقعیت انسانی و اجتماعی (اعم از نگاه سوبژکتیو و ابژکتیو )، در قالب یک قانون علمی تازه و همچنین ردّ چیزی که پیش از این، به مثابه یک واقعیت اجتماعی، اثبات یا تفسیر شده و البته ارائه جایگزین برای آن در قالب یک قانون جدید.
او تاکید کرد: در چنین رویکردی، نظریه باید حداقل هفت خصیصه داشته باشد. 1- در ساحت خاص بودن 2- نو و ابداعی بودن 3- در حد حدس و گمان بودن و در نتیجه، قابل رد و ابطال بودن 4- برخورداری از معنای بین اذهانی 5-قابل فهم بودن 6- تحول زا بودن در ساحت خودش، به معنای ارائه قانون علمی تازه و 7- تاثیرگذار بودن و تحول آفرینی
او ادامه داد: بخش مهمی از تحقیقات پژوهشی ارزشمند، تحقیقاتی هستند که در آن، نظریه‌های موجود درباره یک مساله خاص، با هدف پاسخگویی به یک پرسش مشخص، در سطحی معین، احصاء، طبقه بندی، شرح و تحلیل، نقد و مقایسه می‌شوند. یعنی لزوما در آن تحقیقات نه ارائه نظریه جدید مدنظر است و نه قابلیت و ظرفیت و شرایط نظریه پردازی وجود دارد. این تحقیقات به صورت متراکم زمینه نظریه پردازی را فراهم می‌کنند.
غلامی در انتها بیان کرد: وقتی جشنواره معتبر و بزرگی مانند جشنواره بین‌المللی فارابی، به ریاست وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و مشارکت تنگاتنگ و موثر بنیاد ملی نخبگان وجود دارد و سیستم داوری آن بسیار دقیق و پیشرفته است، دیگر ایجاد همایش‌هایی مانند سرآمدان و جوایزی مانند نشان درجه یک دانش در دانشگاه تهران، با هزینه‌های هنگفت چه معنایی دارد؟ توقع این است که در نظام آموزش عالی، جشنواره‌ها و جوایز مربوط به علوم انسانی، همگی در جشنواره بین‌المللی فارابی تجمیع شود و جلوی کارهای تشریفاتی و کم ثمر که هزینه‌های زیادی را هم به کشور تحمیل می‌کند، گرفته شود. البته بخش غیردولتی اختیار این را دارد که از محل کمک‌های مردمی جوایز متنوعی را به دانشمندان برتر اهداء کند اما در دولت وجود کارهای موازی عاقلانه نیست.
مهدی عباس زاده سخنران دیگر این نشست بود که گزارش خود از عملکرد جشنواره فارابی را در سه بخش ارائه داد. او ابتدا درباره ورودی جشنواره سخن گفت و اظهار کرد: در دوره چهاردهم در بخش داخلی در مجموع ۲ هزار و ۸۵۷ اثر در بخش ملی و ۷۰ اثر در بخش بین المللی به دبیرخانه جشنواره ارسال شد که از این تعداد ۲ هزار و ۱۶۱ اثر داخلی برای راهیابی به جشنواره انتخاب و در ۱۶ گروه علمی توسط ۱۱۵ عضو هیات علمی ارزیابی و داوری اولیه شدند و بعد از داوری همه جانبه ۲۰۶ اثر برای داوری همه‌جانبه به ۵۶۸ داور برتر از نظر علمی ارسال شد.
او بیان کرد: همچنین در بخش بین الملل ۷۰ اثر در سه قلمرو ایران‌شناسی، اسلام‌شناسی و علم دینی در شورای سیاستگذاری جشنواره بررسی شد.
او در بخش دوم گزارش خود به خروجی داوری‌ها اشاره و اظهار کرد: در این دوره به طور کلی ۵۰ جایزه در دو بخش کلی ملی و بین المللی اعطا می‌کنیم و طی رایزنی با شورای سیاستگذاری جشنواره و وزارت علوم، مبلغ ریالی جایزه جشنواره فارابی برای نفر اول ۱۵۰ میلیون تومان تعیین شد که با جشنواره خوارزمی یکسان شد.
دبیر علمی چهاردهمین جشنواره بین‌المللی فارابی توضیح داد: در بخش ملی یک دسته بندی بزرگسال (محققان بالای ۳۵ سال) و یک دسته بندی جوان (کمتر ۳۵ سال) داریم. که در بخش برگسال ۱۳ اثر انتخاب شدند. در این بخش برگزیده اول نداشتیم، پنج اثر برگزیده دوم، چهار اثر برگزیده سوم و چهار اثر شایسته تقدیر شناخته شدند. همچنین در بخش جوان نیز برگزیده اول نداشتیم، یک اثر برگزیده دوم، سه اثر برگزیده سوم و دو اثر شایسته تقدیر معرفی می‌شوند.
عباس زاده گفت: در سایر بخش‌ها شخصیت پیشگام از استادان درگذشته را داریم که چهار نفر در این بخش تقدیر می‌شوند، در بخش شخصیت پیشتاز که شامل استادان است نیز چهار استاد تجلیل می‌شوند. در بخش مترجم برتر ۳ نفر، در بخش نظریه پرداز برتز یک نفر، در بخش انجمن های علمی برتر دو انجمن که یک انجمن دانشگاهی و یک انجمن حوزوی هستند و در بخش نشریه علمی برتر دو نشریه از دانشگاه و حوزه هر کدام یک نشریه و در زمینه منشور توسعه فرهنگ قرآنی در حوزه پژوهش‌های آموزش عالی ۵ کتاب و یک مجله به عنوان برتر معرفی می‌شوند.
او در بخش سوم از گزارش خود درباره برنامه‌ها و بخش‌های جدید جشنواره فارابی در سال‌های آینده سخن گفت و عنوان کرد: براساس تصمیم شورای سیاستگذاری جشنواره از دوره پانزدهم به بعد با شاخص‌های تعریف شده، در هر دوره از داور برتر تجلیل می‌شود و در سه ماه آینده در اجلاسیه‌ای که توسط دبیرخانه جشنواره با همکاری معاونت پژوهشی وزارت علوم و مرکز مدیریت حوزه علمیه قم برگزار می‌شود، از دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و انتشارات علمی برتر در زمینه علوم انسانی تقدیر و راهکارهایی برای جبران نقص در تحقیقات علوم انسانی ارائه می‌شود.
او درباره بخش ویژه‌ای که در دوره پانزدهم به جشنواره بین‌المللی فارابی اضافه می‌شود گفت: در دوره پانزدهم جشنواره بخش ویژه‌ای به نام دیپلماسی علمی در علوم انسانی و اسلامی افزوده می‌شود، این جایزه به دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌هایی اعطا می‌شود که بیشترین و کیفی‌ترین نقش را در زمینه دیپلماسی علمی ایفا کردند. همچنین به برگزیدگان رتبه اول و دوم، اعتبار علمی ۱۰۰ میلیون تومانی علاوه بر مبلغ جایزه اهدا می‌شود.
سه‌شنبه ۱۳ تیر ۱۴۰۲ - ۱۴:۴۸
نظر شما