در ابتدا حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید علی‌اصغر تقوی با اشاره به اشتراکات سینمای جنگ با سینمای دفاع مقدس گفت: اگر ما قائلیم به اینکه دفاع ما با همه دفاع‌ها متفاوت است. به دلیل این است که این دفاع وجوهاتی دارد که آن را مقدس می‌کند. اما ما تا چه حد موفق بوده‌ایم این دفاع را در سینما به تصویر بکشیم و این مفهوم را عینیت بخشیم. ما در ادبیات دفاع مقدس مانند سینمای دفاع مقدس باید دارای مبنای نظری باشیم. متأسفانه در خیلی از مسائل دارای مبنای نظری نیستیم، با یک مبانی نظری وارد سینمای دفاع مقدس نشده‌ایم. وقتی درک درستی از یک پدیده‌ای نداشته باشیم، نمی‌توانیم مبنای نظری برای ورود به آن پیدا کنیم. باید ابتدا در درون جامعه سینماگر یک درک صحیح و درستی از مفهوم سینما پیدا کنیم بعد از دریافت و درک کامل این معنا می‌شود در آن مداخله کرد.
او افزود: مسئله اصلی از نگاه ما مسئله نظریه است. برای ورود به سینمای دفاع مقدس باید بدانیم دنبال چه می‌گردیم و از آن چه می‌خواهیم. متأسفانه گاهی تصاویری را می‌بینیم که به تقدس این واژه در ذهن ما کمکی نمی‌کند بلکه از تقدس آن در ذهن ما می‌کاهد. یک نمونه کاملی را در سینمای دفاع مقدس به اسم شهید مرتضی آوینی داریم. او سینماگری بود که در چهارچوب یک مبنای نظری که خود بر آن احاطه داشت کار می‌کرد. آوینی یک تجربه تکرار ناپذیر را در سینمای ایران مطرح می‌کند که ما هنوز هم نتوانستیم به ابعاد این مبانی نظری که مرحوم شهید آوینی درگیر آن بود و بعد منجر به ایجاد این آثار شد دسترسی پیدا کنیم.
در ادامه، مریم جدلی تصریح کرد: کمتر کار پژوهشی درباره حضور زنان در جبهه وجود دارد؛ سیزده سال پیش بانوان زیادی در یک نشست جمع شدند و خاطراتشان را از جنگ مکتوب کردند؛ تعداد این بانوان و خدماتی که انجام داده بودند مایه تعجب بود. مادرانی که فرزندانشان را به‌جبهه راهی کردند از این دوران خاطره دارند.
او نقش سینما در تثبیت خاطرات دفاع مقدس را مهم دانست و افزود: من وقتی فیلم ویلایی‌ها را نگاه کردم خوشحال شدم چراکه این فیلم برگرفته از بخشی از خاطرات شخصی من از دفاع مقدس بود که در یک کتاب به‌صورت محدود چاپ شده بود و حالا با این فیلم خاطرات من به‌اشتراک گذاشته می‌شد.
در بخش دیگر این نشست، سید محمد حسینی به ادبیات مکتوب، زنان و جنگ اشاره کرد و گفت: آنچه که در عالم سینما رخ می‌دهد، تأثیرگذاری از طریق تأثیر حسی و عاطفی است. طبیعتاً در چنین موقعیتی زنان جایگاه ممتازی پیدا می‌کنند. سینمای ایران جدای از روایت فتح، تجربه‌های ارزنده‌ای درباره سینمای دفاع مقدس با محوریت زنان دارد.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از خاطرات زنان که نمونه آن خاطرات خانم دباغ، کتاب «دا» و «فرنگیس» است، قابلیت سینمایی دارند. این کتاب‌ها چیز‌هایی از زنان را نمایش می‌دهند که کسی نمی‌بیند. کتاب‌های زیادی از مادران شهدا وجود دارد که خودش داستان جنگ است که با پدیده انتظار معنی پیدا می‌کند و اثر سینمایی آن شیار ۱۴۳ می‌شود. این ظرفیت‌ها بخاطر سن و سال مادران شهدا از دست می‌رود هرچند در کتاب‌ها مکتوب شده است و سینما بعدا به آن نیاز خواهد داشت.
مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس به تجارب مرحوم ملاقلی‌پور و احمدرضا درویش از جنگ پرداخت و ادامه داد: این فیلمسازان خودشان در بسیاری از نقاط و اتفاقات جنگ بودند و بخاطر همین تصویر آن‌ها از جنگ واقعی و ایرانی بود؛ تجربه این نوع سینما در بین سینماگران جدید تئوریزه نشده است که باید این تجربه‌ها تکثیر می‌شد.
حسینی در ادامه گفت: سینمای ایران از کیمیا تا نجمه در تلویزیون و در سینما با فیلم‌های مختلف مثل دسته‌دختران نشان می‌دهد درباره زنان و جنگ کم‌کاری نکرده است و این فضا، فضای خوبی است، اما ما انتقاد داریم که چرا این فیلم‌ها در دانشگاه تدریس نشده است.
او به وجود امر سلوک در سینما دفاع مقدس پرداخت و گفت: شاید نقطه ضعف فیلم خانم قیدی که درباره زنان بوده است، مربوط به شخصیت خانم کُمایی است که با اینکه معلم است، اما در موقعیت نقش معلمی را اجرا نمی‌کند. سینمای دفاع مقدس یک فرم ملی است و عنصر زن در آن نماد سرزمین است که باید نجات داده شود.
حجت‌الاسلام تقوی گفت: این نگرش که جنگ ماهیت مردانه دارد در سینمای ما تا دهه ۷۰ وجود دارد، اما اینکه قهرمان زن در سینمای دفاع مقدس وجود داشته باشد در سایه بوده است لذا قهرمان زن در جنگ وجود نداشته است.
نظر شما