مریم محمودی نوسر، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، ضمن ابراز خرسندی از برگزاری همایش پروین اعتصامی به تأثیرپذیری پروین از اعتصامالملک اشاره کرد و توضیح داد: با افزایش نارضایتی از وضع حکومت و اجتماع در دوره قاجار، آشنایی با افکار و آرای متفکران عصر روشنگری اروپا، زمینه‌های پیشرفت و تحولات جوامع غربی و همچنین تغییرات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آنها در دوره متأخر، اندیشه تجدد به جامعه ایران راه یافت و در نهایت به پیدایش انقلاب مشروطه منجر شد. رفته‌رفته تحولاتی در اوضاع اجتماعی، سیاسی و اقتصادی پدید آمد و این جریان تازه نوگرایی و تحول، به هنر و ادبیات نیز راه یافت و جریان شعر و ادب فارسی نیز کم‌کم، از آن شیوه سنتی و مرسوم فاصله گرفت و از نظر زبان و ساختار و به‌ویژه از نظر درون‌مایه با تغییراتی اساسی همراه شد.
این پژوهشگر ادبی تأکید کرد: همین گرایش فراگیر به آشنایی با جوامع غربی و پیشرفت آنها، توجه ویژه به مکتب رمانتیسم را در ایران سبب شد که با توجه به رواج ترجمه در این عصر، بسیاری از آثار آن به فارسی ترجمه شد و به دلیل شباهت رویکرد‌های جامعه جدید ایران و دغدغه‌ها و اندیشه‌های نوین با موضوعات و مسائل طرح شده در آثار رمانتیسم، این آثار با استقبال بسیاری از سوی افراد و گروه‌های مختلف مواجه شد و بسیاری از شاعران و نویسندگان این دوره را تحت تأثیر قرار‌داد.
وی با اشاره به اینکه یوسف اعتصامالملک، پدر پروین اعتصامی از جمله روشنفکران اوایل دوره مشروطه است بود با نوشتن آثار مختلف و به‌ویژه ترجمه نوشته‌هایی از زبان‌های گوناگون، در شکل‌گیری جریان‌های جدید ادبیات ایران در این عصر نقش مهمی را ایفا کرد، افزود: در اشعار پروین اعتصامی نیز که از جمله شاعران برجسته عصر مشروطه محسوب می‌شود، تأثیر نوشته‌های اعتصامالملک به شکل مستقیم و غیرمستقیم آشکار است. از آنجا که اغلب نوشته‌های اعتصامالملک به حوزه ترجمه، به‌ویژه از آثار رمانتیسم غربی اختصاص دارد؛ بنابراین، وام‌گیری پروین اعتصامی از آثار او و نیز دیگر نوشته‌های ترجمه‌شده در این دوره، تأثیری از این مکتب را بر اندیشه‌ها و افکار شاعر، شیوه طرح آنها و به‌طور کلی سبک شعری به نمایش می‌گذارد.
این پژوهشگر در عین حال گفت: با اینکه میان اشعار پروین و اعتصامالملک همانندی‌های بسیاری دیده می‌شود و در نگاه نخستین شائبه تأثیرپذیری بی‌چون و چرای پروین از نوشته‌ها و ترجمه‌های اعتصامالملک را به دنبال دارد، اما پروین در اشعار خود نوآوری‌های بسیاری نیز داشته است.
وی توضیح داد: در تمام سرودههای پروین اعتصامی، حتی در نمونه‌هایی که تأثیر مستقیم‌تری از آثار اعتصامالملک را به نمایش می‌گذارند، فردیتی به‌چشم می‌خورد که از به‌کار گرفتن شیوه‌های ادبی، بلاغی و زبانی خاص شاعر حاصل شده است. علاوه براین، تمثیل‌ها، تصاویر، شخصیت‌ها و دیگر عناصری که تحت‌تأثیر آثار یوسف اعتصامی به سرودههای پروین راه یافته ، در خدمت افکار و اندیشه‌های ویژه او قرار گرفته و در اغلب موارد نیز این عناصر و موارد اخذ‌شده در قالبی جدید و صورتی متفاوت با نمونه اصلی باز‌آفرینی شده‌اند. با این تغییرات مختلف ساختاری و تحول در داستان و محوریت مضمونی آن، هم رنگی از سبک خاص شاعر در شعر، غلبه یافته و هم بستر مناسب برای طرح اندیشه‌ها و دغدغه‌های مکرر شاعر در قالب‌هایی متفاوت مهیا شده است، به این ترتیب فاصله بسیاری میان آثار وام‌گرفته‌شده و نمونه‌های اصلی ایجاد شده؛ به‌طوری که اغلب، تشخیص این زمینه‌های مشترک آثار دشوار است و دقت بسیاری را می‌طلبد.
محمودی تأکید کرد: پروین در عین وام‌گیری از نوشته‌های اعتصامالملک دارای نوعی استقلال و فردیت بوده است.
شنبه ۳۱ تیر ۱۴۰۲ - ۱۲:۳۷
نظر شما