به بهانه آخرین ساخته کریستوفر نولان؛
از «پرومته آمریکایی» تا «اوپنهایمر»/ اقتباسی وفادارانه از برنده جایزه پولیتزر
با اکران فیلم «اوپنهایمر» آخرین ساخته کریستوفر نولان، نام کتاب «پرومته آمریکایی» که اثر نولان، اقتباسی سینمایی از آن است، بر سر زبانها افتاده است. این کتاب، زندگینامه جامعی از اوپنهایمر، فیزیکدان و سازنده بمب اتم است. نگارش این کتاب، بیش از بیست سال طول کشید اما ساخت اقتباس سینمایی آن کمتر از سه سال زمان برد.
اما این تنها نیمی از ماجراست. با معیاری دیگر، اقتباس از کتاب «پرومته آمریکایی» را میتوان به عنوان حماسهای چند نسلی که نزدیک به نیم قرن در حال ساخت است، تلقی کرد. فیلم حماسی نولان بر اساس کتابی تاریخی حماسی ساخته شده است. نگارش «پرومته آمریکایی» 25 سال طول کشید و از زمان انتشار آن در سال 2005، همواره گزینهای برای ساخت فیلم در هالیوود بود اما کسی نمیدانست چگونه از پس آن برآید.
ماجرای این کتاب به سال 1980 برمیگردد، زمانی که مارتین شروین، 43 ساله، با انتشارات ناپف قرارداد بست تا زندگینامهای از اوپنهایمر بنویسد.
شروین به جای یک جا نشستن و نوشتن، تحقیقات میدانی و مصاحبه را انتخاب کرد. او تحقیقات خود را با سفری به نیومکزیکو آغاز کرد تا با پیتر، پسر گوشهنشین اوپنهایمر ملاقات کند. او همچنین تقریبا هر کسی را که با اوپنهایمر ارتباط داشت و هنوز زنده بود، ردیابی کرد.
با گذشت زمان، شروین حدود 50000 صفحه اسناد دولتی جمعآوری کرد که از طبقهبندی خارج شده بودند، مدارکی همچون اسناد مربوط به سالهای فعالیت اوپنهایمر به عنوان مدیر آزمایشگاه لوس آلاموس و از دست دادن مجوز امنیتیاش در دوران مککارتیسم.
شروین مدتی بعد، از نگارش کتاب فاصله گرفت. او در دانشگاه تافتس، کرسی استادی گرفت و در آنجا مرکز تاریخ و علوم انسانی عصر هستهای را تاسیس کرد. او با پیشگویی عصر اینترنت، پیشگام چیزی بود که او آن را «پل فضایی» مینامید و در اواخر دهه 1980 از ماهواره برای برگزاری گفتوگوهای زنده بین کلاسهای خود و کلاسهای دانشگاه دولتی مسکو استفاده کرد. او همچنین مقالات و نوشتههای متعددی درباره عصر هستهای نوشت.
در اواخر دهه 1990، تقریبا 20 سال از زمانبندی کتابش عقب و دیدگاهش نسبت به این پروژه، کمتر احساسی شده بود. او بعدها در یک مصاحبه درباره این وضعیت گفت: «در چند نقطه، نور انتهای تونل بسیار کمرنگ شده بود». حتی همسرش در یک مصاحبه به این گفته شروین اشاره کرد که «قرار است این کتاب را با خود به گور ببرم!»
شروین راه حلی جسورانه برای این مشکل در پیش گرفت: او دوست تاریخنگارش، کای برد را به عنوان همکار وارد پروژه کرد. این دو در سال 1980 با یکدیگر ملاقات کرده و در سال 1995 به هم نزدیک شدند. در آن زمان هر دو درگیر سخنرانی در نمایشگاهی از انولا گای بودند- هواپیمایی که بمب اوپنهایمر را در اوت 1945 به هیروشیما انداخت. (زمانی که این هواپیما دوباره در سال 2003 به نمایش گذاشته شد، آنها درباره آن مقالهای برای تایمز نوشتند.)
برد که در آن زمان نگارش اولین کتابش را با همکاری یکی از دوستانش شروع کرده بود، در ابتدا این پروژه را نپذیرفت. با این حال شروین، شش ماه به پافشاری ادامه داد. در نهایت این دو، به توافق رسیده و در سال 2000 با انتشارات ناپف، قرارداد جدیدی نوشتند. انتشارات، پس از کسر 35000 دلار پرداخت شده به شروین در سال 1980 به آنها پیشپرداختی برابر 290000 دلار داد که شروین بخش بیشتر این پول را به برد داد.
این دو نفر «پرومته آمریکایی» را در طول چهار سال نهایی کردند، زندگینامهای ۷۲۱ صفحهای که هم از نظر وسعت و هم از نظر جزئیات شخصی، کامل است. این کتاب در سال 2006 جایزه پولیتزر را دریافت کرد.
در طول سالهای پس از انتشار کتاب، بارها کارگردانانی تمایل خود را نسبت به اقتباس سینمایی از این کتاب اعلام کردند اما این فیلم هرگز ساخته نشد تا اینکه در سپتامبر 2021 یعنی چهل سال پس از شروع کتاب شروین و شانزده سال بعد از انتشار آن- یکی از دوستان برد برای او مطلبی از نشریه ورایتی فرستاد که میگفت پروژه بعدی کریستوفر نولان درباره اوپنهایمر خواهد بود. درواقع نولان با اصرار جی. دیوید وارگو، تاجر موفق نیویورکی که در انستیتو فناوری ماساچوست فیزیک خوانده و مشتاق بود کتاب شروین را به مرحله تولید برساند، «پرومته آمریکایی» را برای اقتباس انتخاب کرده بود.
شروین ششم اکتبر 2021 درگذشت و زنده نماند تا حاصل کار نولان را ببیند. با این حال، درست قبل از فیلمبرداری، نولان به کای برد اجازه داد فیلمنامه را بخواند. برد از اینکه فیلمنامه چقدر به کتاب وفادار و آنچه را همیشه برای شروین مهم بوده، به تصویر کشیده است، شگفتزده شد.
نظر شما