به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مصطفی ده‌پهلوان، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در نشست «نقش برجسته ساسانی استردادی از لندن در موزه ایران» از اداره کل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی-فرهنگی در استرداد این اثر هنری، موزه ملی ایران برای نمایش آن و پژوهشگرانی که زمان گذاشتند و همت کردند در این مدت تا با نگاهی حرفه‌ای بر این اثر، ما به درک درستی از ماهیت آن برسیم تشکر و قدردانی کرد.

او با ابراز خرسندی از اینکه در این اتفاق تعدادی پژوهشگر و استاد دانشگاه تلاش کردند هر یک با نگاه خودشان این اثر هنری را مورد بررسی قرار دهند بیان کرد: پس در دنیای پژوهش امکان دارد که همگان بر روی یک اثر، کار علمی انجام دهند و این طور نباشد که در موزه‌ها و فضاهای پژوهشی یک اثری را پنهان کنیم و خساست پژوهشی به خرج دهیم.

رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، برگزاری این دست نشست‌ها که با حضور پژوهشگران برگزار می‌شود و در آن همکاران به بحث، بررسی و انتقاد کارهای یگدیگر می‌پردازند را بسیار خوب و سازنده عنوان کرد و افزود: تمامی موارد مطرح شده در این نشست ضبط، مستندنگاری و در قالب یک تولید محتوای علمی و درجه یک در فضای مجازی اطلاع‌‌رسانی می‌شود تا مردم خود قضاوت کرده و تفاوت بین کارهای خوب علمی و شایعاتی که پژوهشگر نماها منتشر می‌کنند را دریابند.

سابقه قاچاق آثار موزه‌ای در ایران به بیش از یک قرن می‌رسد

در ادامه این نشست مرتضی ادیب‌زاده، مدیر کل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی-فرهنگی فرآیند استرداد را امری حساس، پیچیده و زمان‌بر خواند و گفت: بسیاری از فعالیت‌هایی که در این حوزه صورت می‌گیرد در مراحل آغازین محرمانه است و ما از بیان جزئیات آن به دلایل حقوقی معذوریم در حالیکه بسیاری پرونده در حال پیگیری است و سکوت ما دلیل بر انجام نشدن آنها نیست.

او با حساس خواندن پرونده استرداد نقش برجسته ساسانی افزود: در اقدام نخست پس از همکاری موزه بریتانیا برای بازگرداندن این اثر از ما درخواست شد که به مدت سه ماه اثر در این موزه برای نخستین بار به نمایش گذاشته شود که ما هم به شرط اعلام مالکیت ایران و برگردانده شدن نقش برجسته این مجوز را دادیم که البته بعد از انتشار فیلم و مصاحبه برخی گمان کردند که ما تازه از وجود این اثر مطلع شده‌ایم که این درست نبود.

ادیب‌زاده موضوع استرداد را جزو اولویت‌های وزارتخانه خواند و ابراز امیدواری کرد که امسال بتوانیم بخش قابل توجهی از اموال تاریخی- فرهنگی ایران که از کشور خارج شده را برگردانیم. او در ادامه از پژوهشگران داخلی خواست پیش از رویت شی و بررسی مستندات دست به پیش داوری نزنند زیرا که این کار به مسیر پیگیری پرونده‌ها به ویژه در حوزه مالکیت و منشاء‌یابی آسیب می‌زند.

مدیر کل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی-فرهنگی بیان کرد: اظهارنظرهای شتابزده در مورد نقش برجسته ساسانی فضا را مشوش و نگرانی‌هایی را برای دوستداران میراث‌فرهنگی ایجاد کرد که ما قویا این موارد را رد می‌کنیم  و در ادامه کارشناسی‌های صورت گرفته توسط پژوهشگران موزه بریتانیا با شناختی که از ظرفیت پژوهشکده حفاظت و مرمت و باستان‌شناسی داشتیم پژوهش‌های مرتبط را با همکاری پژوهشگران این مراکز انجام دادیم.

ادیب‌زاده با بیان‌اینکه فرایند استرداد ارتباط تنگاتنگی با حوزه قاچاق دارد و ما براحتی نمی‌توانیم اموالی را که از کشور خارج شده‌اند را بازگردانیم خاطرنشان‌کرد: برخی از آنها طبق عهد نامه‌های موجود در زمان خود و برخی بصورت قاچاق پیش از کنوانسیون 1970 خارج شده‌اند که متأسفانه این کنوانسیون عطف به ما سبق نمی‌شود، به این دلیل بازگرداندن بسیاری از آثار متعلق به ایران مشکل و نیازمند تلاش دیپلماتیک و همکاری‌های بین موزه‌ای است.

او با اشاره به اینکه پدیده قاچاق در ایران مانند سایر کشورهای دارای تمدن باستان امری اجتناب‌ناپذیر است و شاید سابقه آن در ایران به پیش از یک قرن برسد گفت: مبارزه با قاچاق نیازمند خرد جمعی، همکاری بین دستگاهی و عزم راسخ است که وجود دارد و با امکانات کم ولی با جدیت توسط‌ دستگاه‌های مرتبط پیگیری می‌شود.

نگاهی به وضعیت اثر نقش برجسته ساسانی استردادی از لندن

جبرئیل نوکنده، رییس کل موزه ملی ایران در این نشست با اشاره به اینکه وضعیت اثر نقش برجسته ساسانی استردادی از لندن در اسفند 2016 از طریق موزه بریتانیا به موزه ملی ایران اعلام و این شی از طریق همکاری بین موزه‌ای به ایران منتقل شد گفت: برخی از دوستان با عینک دوره قاجار به موزه‌ها و برخی آثار می‌نگرند در حالیکه امروزه موزه‌های بزرگ دنیا در راستای کنوانسیون‌های رسمی و بین‌المللی همکاری می‌کنند و نباید به این موضوع با بدبینی نگاه کنیم.

او با اشاره به اینکه باید بررسی مسائل فنی و اظهار نظرات را به کارشناسان بسپریم بیان کرد: به همین دلیل این نشست برگزار شد تا بدور از شتابزدگی و هیجانات زودگذر که در شأن موزه‌داری و باستان‌شناسی ایران نیست به بحث علمی و فنی بپردازیم.

شتابزدگی و هیجانات زودگذر در شأن موزه‌داری و باستان‌شناسی ایران نیست

در ادامه مراسم افتتاحیه نشست «نقش برجسته ساسانی استردادی از لندن در موزه ایران» سه پنل تخصصی برگزار شد که در آن سخنرانان به بررسی موضوعات «فن‌شناسی نقش برجسته ساسانی»،«نشانه‌شناسی نقش برجسته ساسانی» و «تحلیل تاریخی» می‌پردازند.

تحلیل آسیب‌های سطحی نقش برجسته ساسانی بر اساس مطالعات میکروسکوپی، سنگ‌شناسی سنگ‌نگاره منسوب به ساسانی، بررسی ژئوشیمی سنگ برجسته منسوب به ساسانی، مستندنگاری سه بعدی (فتو گرامتری) همراه با پردازش تصویر از نقش برجسته استردادی از لندن به موزه ملی ایران، پرونده استرداد نقش برجسته ساسانی، نویافته ساسانی و چند ملاحظه علمی، فنی و حقوقی و تحلیل معماری نقش برجسته نویافته ساسانی در پنل نخست بررسی شد.

ماهیت و کاربری نقش برجسته نویافته دوره ساسانی استردادی از انگلستان، ماهیت فردی و مکانی سنگ‌نگاره نویافته ساسانی در مقایسه با بلوک‌های سنگی یک کاخ ساسانی در استخر، شناسایی چهره نقش برجسته و شناسایی خاستگاه آن و نقش برجسته نویافته ساسانی: از واقعیت تا حقیقت موضوعاتی بود که در دومین پنل به بحث نهاده شد.

در سومین و آخرین پنل نیز ملاحظاتی درباره سبک‌شناسی قطعه نویافته از سنگ نگاره ناشناخته ساسانی، تحلیل سبک‌شناختی نقش برجسته نویافته در منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس، دو یادداشت درباره نگار برجسته ساسانی بازگشته از لندن، چرا این اثر نمی‎‌توانسته بخشی از یک نقش برجسته صخره‌ای باشد و شاهزاده ساسانی مورد بحث قرار خواهد گرفت.

نشست «نقش برجسته ساسانی استردادی از لندن در موزه ایران» برگزار و پژوهشگران پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، دانشگاهیان و پژوهشگران آزاد در 3 پنل تخصصی به بیان نظرات کارشناسی و علمی خود در این حوزه پرداختند.