به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست خبری شانزدهمین جشنواره «پژوهش فرهنگی» عصر امروز سه‌شنبه ۲۱ شهریور در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

قاسم زائری دبیر این جشنواره در ابتدای این نشست درباره شانزدهمین جشنواره بین المللی پژوهش فرهنگی سال توضیحاتی را ارائه کرد و گفت: این جشنواره در آذرماه سال جاری برگزار می‌شود. این جشنواره از سال ۹۸ برگزار نشد اما با حمایت وزیر فرهنگ و‌ ارشاد اسلامی‌و با همت همکاران این دوره برگزار می‌شود. هدف اصلی این جشنواره عمل به ماده دو‌ اهداف وزارتخانه است که تشویق و‌ حمایت از نویسندگان و آثارشان را مد نظر قرار می‌دهد. 

او افزود: تاکید اصلی جشنواره تقویت فرهنگ پژوهش است. محققان زیادی در حوزه فرهنگ در سراسر کشور کار می‌کنند و این جشنواره می‌خواهد این تلاش‌ها را رویت پذیر کند. این جشنواره شناسه فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌بوده و در سطح بین المللی برگزار می‌شود و مساله اش حکمرانی فرهنگی در کشور است. در این جشنواره برای حمایت از حوزه فرهنگ یک بخش به جایزه ویژه زنده یاد عماد افروغ اختصاص یافته که در حوزه نقد و سیاست‌گذاری به فرد برگزیده اختصاص می‌یابد. هدف این جایزه حفظ نام و یاد استاد فقید و برجسته عماد افروغ و کمک به تعهد نقد متعهدانه است. برگزیدگان به بنیاد ملی نخبگان معرفی می‌شوند.

زائری ادامه داد: نکته دیگر متمایز کننده این رویداد این است که جوایز جشنواره توسط رئیس جمهور اهدا می‌شود. در بخش بین‌الملل تاکید بر  پژوهش‌های حوزه اسلام و ایران خواهد بود و از طریق رایزن‌های فرهنگی کشور در سراسر دنیا این بخش را معرفی می‌کنیم. این رویداد در چند بخش جوایزش را اهدا می‌کند. یک بخش اصلی که در آن به برگزیدگان و شایستگان تقدیر جایزه اهدا می‌شود. بخش ویژه زنان هم در این رویداد تدارک دیده شده است. یک جایزه پژوهشگر ویژه جوان نیز در این دوره اهدا می‌شود. همینطور جایزه ویژه پژوهشگر پیشکسوت هم برای قدردانی از عزیزانی که صاحب سبک و صاحب نظریه هستند در نظر گرفته شده است.

دبیر شانزدهمین جشنواره «پژوهش فرهنگی» گفت: در راستای عدالت فرهنگی و دیده شدن پژوهشگرانی که الزاما در پایتخت نیستند، جایزه پژوهشگر برتر استانی هم در این رویداد در نظر گرفته شده؛ که این بخش توسط اداره کل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌استان‌ها برگزار می‌شود و برگزیدگان از این طریق معرفی می‌شوند. جلسه شورای سیاستگذاری این رویداد به ریاست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی‌برگزار شد که مراکزی مثل دانشگاه تهران، دانشگاه امام صادق و دیگر مراکز فرهنگی و اجتماعی در آن حضور داشتند.

زائری گفت: همه آثاری که در فروردین ۹۸ تا شهریور ۱۴۰۲ انجام شدند مورد بررسی قرار می‌گیرند. در پانزده دوره ۱۰ هزار و ۱۲۸ اثر دریافت شده و ۳۲۱ اثر برگزیده شدند، امیدواریم که در این دوره به دلیل وقفه چهار ساله و کثرت آثار تولید شده و افزایش قالب‌های این رویداد، از حیث کمیت آثار متعددی به دبیرخانه ارسال شود. اختتامیه جشنواره آذر ماه با حضور رئیس جمهور برگزار خواهد شد.

سجاد صفارهرندی دبیر علمی‌شانزدهمین جشنواره «پژوهش فرهنگی» با اشاره به بخش اصلی و محوری جشنواره بین‌المللی پژوهش فرهنگی گفت: این جایزه در پنج دسته اصلی تعریف شده است: سه دسته حوزه‌های عام و فراگیر فرهنگ، هنر و رسانه هستند و براساس رویکرد‌ها و سیاست‌های امسال جشنواره دو حوزه مطالعات دینی و اسلامی‌و فناوری‌های جدید و آینده‌پژوهی فرهنگی به آن‌ها اضافه شد. نظر شورای سیاستگذاری این بود که این دو حوزه جدید نیز برجسته شود و مورد داوری قرار گیرد.

او افزود: برای داوری در هرکدام از این پنج بخش در خدمت چهره‌های برجسته در حوزه‌های مربوطه هستیم و در هر مورد هم سرپرستی هر بخش به یکی از بزرگواران سپرده شده است. در بخش رسانه و ارتباطات، حسن خجسته، در بخش فرهنگ و رسانه محمدرضا روحانی، در بخش هنر خراسانی زاده، در بخش پژوهش دینی و اسلامی، سعید طاووسی مسرور، در بخش فناوری‌های جدید  دکتر رحمتی به عنوان دبیر حضور دارند.

حسن خجسته عضو شورای علمی شانزدهمین جشنواره «پژوهش فرهنگی» در ادامه با بیان اینکه در گذشته مبنای تحولات اجتماعی نظریات مختلفی بود، اما امروز این مبنا فناوری و تکنولوژی ارتباطات است بیان کرد: این فناوری از طرفی به نیازهای اجتماعی و از طرفی به مناسبات اقتصادی گره خورده است. حوزه ارتباطات دنیای مهمی‌است و چیزی که به آن گره خورده حکمرانی آن است. همه کاربرها می‌خواهند تمام درهای اینترنت به روی آنها باز باشد، اما وقتی از نگاه صنفی و جایگاهی به آن نگاه می‌کنند، می‌خواهند حریم شخصی خودشان در آنجا حفظ شود.

او افزود: ما پژوهش‌های عمیق و معرفتی در این حوزه کم داریم. تمام شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر اندیشه فردگرایی ساخته شده است، در حالی که اکثر جامعه ما، جمع گرا هستند. به همین دلیل پالس‌هایی که در حوزه اجتماعی می‌دهد، مسموم است. در گذشته آدم‌ها در محله خود سربه‌زیر بودند و در محله‌های دیگر هرکاری می‌خواستند انجام می‌دادند، ولی فضای مجازی حتی در این زمینه نیز رویکرد متفاوتی از جامعه دارد. اما اینترنت در ایران بیشتر فنی دیده شده اما ماهیت اجتماعی آن دیده نشده. وزیر فناوری ارتباطات باید تحصیلکرده رسانه و ارتباطات باشد، تا ابتدا دید اجتماعی داشته باشند و بعد دید فنی. حوزه ارتباطات جدید در همه جای دنیا مسئله است و باید با آن پرداخته شود. این پژوهش‌ها یک امتیاز مهم دارد که در مدارج علمی‌آن‌ها موثر است.

سعید طاووسی مسرور مدیر گروه پژوهش‌های دینی و اسلامی‌هم در بخش پایانی این نشست گفت: آثار آسیب‌شناسانه و راهبردی برای این رویداد در اولویت قرار دارند. فرهنگ ایرانی، اسلامی‌و شیعی در هم تنیده هستند و به همین دلیل به این بخش توجه شده است. کاربردی بودن و مسئله‌محور بودن پژوهش‌ها در این زمینه بسیار مهم است. شناخت کشورهای اسلامی، علی‌الخصوص کشورهای همسایه از نظر ارتباطات بین‌المللی و ارتباطات میان فرهنگی بسیار حائز اهمیت است. این بخش تنوع زیادی دارد و از تحقیقات قرآنی و نهج‌البلاغه تا تاریخ سیاسی اسلام و ایران، مردم شناسی، جامعه‌شناسی و فقه هنر فقه ارتباطات و آیین‌ها و مناسک نیز در آن می‌گنجد. به طور خاص به پدیده اربعین در این رویداد توجه ویژه‌ای خواهد شد.

قاسم زائری در بخش پایانی این نشست در پاسخ به سوال خبرنگار ایبنا مبنی بر اینکه داده‌های فرهنگی طی سال‌های اخیر به سختی در اختیار پژوهشگران قرار گرفته است و آیا این پژوهشگاه توانسته طی ادوار گذشته به ویژه در حوزه آماری دستاورد 15 ساله این جشنواره را در اختیار محققان قرار دهد گفت: دسترسی به داده پشتوانه پژوهشگران کشور است و متاسفانه در پژوهش‌های فردی و جمعی در ایران دسترسی به داده دشوار است حتی در اینجا که ما مرکز رصد فرهنگی کشور را مستقر کرده‌ایم و باید بر اساس داده‌ها فعالیت کند، این دسترسی وجود ندارد چون مراکزی که داده‌های فرهنگی را در اختیار دارند آن را ملک خودشان می‌دانند و در اختیار دیگر فضاهای حاکمیتی قرار نمی‌دهند.

او افزود: البته ما در این پژوهشگاه هیچ خساستی در ارائه داده به محققان نداریم و پژوهش‌هایی مانند سنجش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان در اختیار محققان است. متاسفانه از ده هزار و 128 پژوهشی که طی 15 دوره گذشته تولید شده بانک اطلاعاتی گرد آوری نشده است و اغلب آثار یا به محققان برگردانده شده یا در کتابخانه‌ها مانده است. به همین دلیل ما راه اندازی از سامانه پژوهش‌های کاربردی را پیشنهاد دادیم و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی‌نیز به واسطه نگرش آکادمیک به این حوزه از آن استقبال کرده است. از این رو این سامانه قرار است محل مناسبی برای نگهداشت آثار پژوهشی فرهنگی در این وزارتخانه باشد. 

زائری در پایان گفت: تلاش ما این است که راه حل‌های راهبردی را از گزارش‌های سیاستی، مقالات و کتب برگزیده از این جشنواره استخراج کرده و در اختیار نهادهای تصمیم گیرنده قرار دهیم.