دوشنبه ۲۰ شهریور ۱۴۰۲ - ۱۶:۲۵
نظریه‌ای بر مبنای تجربه تاریخی مشروطه و انقلاب‌های دیگر با مضمون موج سواری بر انقلاب ایران

دهمین نشست نیاوران با عنوان «چرا 17 شهریور نقطه عطف شد؟» با هدف بررسی شرایط و اوضاع سیاسی و اجتماعی آخرین سال حکومت پهلوی، دلایل شکست رویکردهای سیاسی محمدرضا پهلوی موسوم به گسترش فضای باز سیاسی و روی کارآمدن دولت آشتی ملی و عوامل تشدید خشونت رژیم علیه مردم و تاثیر آن بر تزلزل ارتش در برابرمردم و انقلابیون در سالن کنفرانس مجموعه نیاوران تشکیل شد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، دهمین نشست نیاوران با عنوان «چرا 17 شهریور نقطه عطف شد؟» با حضور بیژن مقدم مدیر این مجموعه و جمع دیگری از کارشناسان و علاقه‌مندان برگزار شد، دکتر یعقوب توکلی استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه تاریخ معاصر بیان کرد: در سال 1356 نظریه‌ای بر مبنای تجربه تاریخی مشروطه و انقلاب‌های دیگر با مضمون موج سواری بر انقلاب ایران وجود داشت. پشت این نظریه سفارت انگلیس، MI6، سازمان سیا و وزارت خارجه آمریکا حضور داشتند و باورشان بر این بود که انقلاب در ایران ناگزیر است و راهی برای اینکه جلوی جریان انقلاب گرفته شود وجود ندارد؛ بنابراین باید بگذاریم این موج بگذرد و بر آن سوار شده و نیروهای مورد نظر خود را به عنوان رهبران انقلاب قرار داده تا با ما وارد گفتگو شده و منافعمان را تامین کنند.

او ادامه داد: بر اساس نظریه یاد شده در ایران دولت از هویدا به آموزگار تغییر پیدا کرد تا جامعه راضی شود، اما به دلیل رفتارهای خشونت آمیز رژیم همچون ماجرای سینما رکس آبادان، آموزگار برکنار شده و شریف امامی با شعار آشتی ملی به میدان می آید و دولت شروع به دادن امتیازهایی همچون افزایش حقوق‌ها و تغییر تاریخ از شاهنشاهی به هجری شمسی می‌کند و در همین مقطع است که نیروهای جبهه ملی را در رسانه‌هایشان مطرح می‌کنند تا آنها را جایگزین رهبران اصلی مردم نمایند.

او افزود: از سوی دیگر تجربیات 500 ساله تاریخ اروپا ثابت کرده بود که اگر در شورش‌ها دولت با مردم همراهی کرده و به آن‌ها باج دهد، آن جریان مردمی پیروز شده و در نهایت این دولت‌ها هستند که باید از میان بروند؛ اما اگر این دولت‌ها جرات کرده و دست به دستگیری و کشتار رهبران مردم بزنند، مردم ترسیده و به کنار رفته و شورش خود به خود شکست می‌خورد.

این پژوهشگر تاریخ معاصر توضیح داد: در تاریخ 13 شهریور همزمان با روز عید فطر و پس از نماز تظاهراتی به پیشنهاد آقای هادی غفاری در تپه‌های قیطریه توسط نمازگزاران انجام می‌شود؛ و به دنبال آن و به دعوت آیت‌الله بهشتی و مطهری تظاهرات بسیار گسترده دیگری روز پنج شنبه 16 شهریور ماه انجام و در آن جمعیتی میلیونی در طول خیابان شریعتی از چهار راه قصر تا سر خیابان انقلاب شرکت می‌کنند؛ و همانجا فراخوان تظاهرات روز جمعه 17 شهریور در میدان ژاله اعلام می‌شود. دو تظاهرات به آرامی انجام و جمعیت بدون هیچ مشکل، کشتار و مواجهه تلخی متفرق می‌شوند و یکپارچه شعار می‌دهند فردا صبح، 8 صبح، میدان ژاله.

او ادامه داد: با به وقوع پیوستن این تظاهرات پهلوی‌ها و تاکید می‌کنم آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که نمی‌توان بر موج انقلاب سوار شد و باید سیاست مشت آهنی اجرا و دست به یک اقدام خشونت آمیز زده شود تا بتوان نیروهای انقلابی را سرکوب کرده و با دستگیری‌های گسترده، مردم ترسیده و متفرق شوند.

او بیان کرد: در صبح روز 17 شهریور مردم در میدان ژاله تجمع می‌کنند و هنوز اجتماع بزرگی شکل نگرفته بود، اما با اعلام حکومت نظامی (تا قبل این واقعه مردم هیچ تجربه‌ای درخصوص حکومت نظامی نداشتند) لشگر گارد با سلاح ژسه، تیربار و هلی کوپتر به میدان آمده و مردم را همچون اردوی دشمن از طرف‌های مختلف به رگبار بسته و قتل عام می کنند و بر اساس آمار اعلام شده از 92 تا 4 هزار نفر (به گفته شاپور بختیار در بی بی سی) در این حادثه قتل عام می‌شوند و رژیم سیاست مشت آهنی خود را با رقم زدن این واقعه پیاده می‌کند.



او خاطرنشان کرد: درگیری‌های رژیم با مردم پیش از 17 شهریور درگیری نیروهای پلیس با مردم و تنها با تپانچه، باتوم و گاز اشک آور بود. اما در آن جمعه خونین با استفاده از لشگر گارد درگیری بسیار وحشتناکی با خشونت بالا و سلاح‌های قوی اتفاق افتاد. همان کاری که رضا شاه با استفاده‌ از لشگر شرق در مسجد گوهرشاد کرد و مردم را به خاک و خون کشید.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه آمریکا علی رغم سر دادن شعار حقوق بشر و سیاست فضای باز از کشتار 17 شهریور حمایت می‌کند، گفت: بسیاری از دولت‌ها همچون انگلیس، فرانسه، چین و غیره نیز از این اقدام رژیم پهلوی و قتل عام حمایت کردند؛ در اقدامی عملی نیز امریکا قرارداد نظامی جدیدی به مبلغ 2 میلیارد و هفتصد میلیون دلار با رژیم پهلوی منعقد می‌کند تا بر اساس آن سلاح‌های ضدشورش برای سرکوب مردم در اختیار رژیم قرار دهد، اما هیچگاه این سلاح‌ها را به کشورمان تحویل نداد.

او تصریح کرد: غربی‌ها در جایی که خواست مردم مخالف سیاست‌ها و منافعشان باشد از کشتار آن‌ها حمایت می‌کنند و در آنجا حرفی از حقوق بشر نیست.

توکلی با بیان اینکه انقلاب اسلامی یکی از سفیدترین انقلاب‌ها در دنیا است، اظهار داشت: در جریان انقلاب کشتارهایی که صورت گرفت از سوی رژیم بود که تا جایی که می‌توانستند مردم را می‌کشتند، معدود حملاتی هم ازسوی تندروها صورت می‌گرفت، اما مردم هیچگاه دست به اسلحه نشدند.

او در پاسخ به پرسشس مبنی بر اینکه چرا بعد از 17 شهریور 1357 روند تزلزل اراده نیروهای ارتش شروع و پیوستن این نیروها به مردم شدت گرفت، توضیح داد: ذهن پهلوی‌ها بسیار کوچک بود؛ اشتباه حکومت پهلوی‌ها این بود که فکر نمی‌کردند سربازان ارتش از خود مردم هستند و اگر وارد ارتش شده‌اند خود را حافظ مرم می‌دانند نه قاتل مردم.

او ادامه داد: از طرفی استراتژی فوق‌العاده امام با محتوای «گل در برابر گلوله» (که در اهدای گل توسط مردم به سربازان متبلور شد) باعث شد پهلوی‌ها اعتراف کنند که آوردن سربازان ارتش به خیابان اشتباه بوده است. در آن دوران روزانه قریب به هزار نفر از پادگان‌های سراسر کشور فرار می‌کردند و زمانی که یک فرمانده دستور تیر می‌داد، نمی‌دانست که اولین گلوله به سمت خودش شلیک می‌شود یا مردم.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها