خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)- محمد گلبن، کتاب‌شناس و پژوهشگر حوزه مطبوعات: زنده‌ياد دكتر محمد معين حق بسياري به گردن فرهنگ ايران دارد. ارج نهادن به اين دانشمند كم مانند و حق‌شناسي از او وظيفه همه كساني است كه با فرهنگ ايران سر و كار دارند.
من افتخار شاگردی اين استاد را نداشته‌ام. اما از دوران جواني كه با كتاب و مطبوعات فارسي آشنا شدم همواره هر كجا نوشته‌اي مقاله‌اي از اين استاد ديدم با اشتياق به مطالعة نوشته او پرداخته‌ام. بسياري از جوانان و تحصيل‌كردگان چند دهه اخير زنده‌ياد دكتر معين را با فرهنگ معين مي‌شناسند. دكتر معين علاوه بر فرهنگ گرانقدري كه دارد نخستين كسي است كه دست به تصحيح علمي برهان قاطع زد .در آن روزگاري كه هنوز وسيله‌هاي پيشرفته امروزي كه كار يك محقق را راحت مي‌كند در اختيار نبود استاد معين علاوه بر فرهنگ معين و تصحيح برهان قاطع كارهاي ديگري دارد كه وقتي يك خواننده علاقمند چكيده‌هاي قلم او را مي‌خواند متوجه مي‌شود كه اين استاد با چه وسواس و دقتي قلم را با صفحه كاغذ آشنا كرده است.
دكتر معين در كارهاي قلمي يكي از چهره‌هاي موفق يكصد ساله اخير ايران است. دكتر معين نخستين كسي است كه دكتراي ادبيات فارسي گرفت. متن رساله پايان‌نامه‌اش «مزديسنا و تاثير آن در ادبيات پارسي» است. جلد اول رساله استاد دكتر معين در سال 1326 ش هنگامي كه او دانشيار دانشكده ادبيات تهران بود به همت خود او از طرف انتشارات دانشگاه تهران در چاپخانه دانشگاه در 624 صفحه و با مقدمه‌اس از هنري كه در ۸۶ صفحه به زبان فرانسه انتشار يافت و جلد دوم اين اثر گرانقدر به همت دختر بزرگوار و شايسته استاد معين در آبان سال ۱۳۶۳شمسی نيز در چاپخانه دانشگاه تهران در ۵۲۲ ص به چاپ رسيد.
دكتر معين دست پرورده بزرگاني چون استاد فروزانفر، ملك‌الشعراء بهار و همشهري گراميش استاد پورداود بود. سخت‌كوشي و پشت‌كار را از استاد دهخدا و استاد پورداود آموخت و براي آموختن هر رنجي را بر خود هموار كرد.
اگر بخواهيم فهرست مجموعه كتب و مقالات او را برشماريم سخن به درازا مي‌كشد. به اختصار به برخي از آثار استاد اشاره مي‌كنيم و مي‌گذريم. سالها با استاد دهخدا همكاري كرد تا جائي كه دهخدا او را وصي خود كرد و تا توان داشت در تدوين لغت‌نامه همكاري داشت.
آثار استاد:
۱- دانش‌نامه علائي، تأليف ابن سينا بخش الهيات
۲- دانش‌نامة علائي، تأليف ابن سينا بخش منطق
۳- جوامع الحكايات و لوامع الروايات سديدالدين محمد عوفي
۴- مزديسنا و ادب پارسي ،تأليف استاد رسالة پايان‌نامة دكترا ج اول
۵- ايران از آغاز تا اسلام، تأليف پرفسور كريشمن ترجمه دكتر معين
۶- از سلسله دستور زبان فارسي، يك؛ مفرد و جمع دو؛ اسم مصدر.
سه اضافه چهار اسم جنس، مفرد و نكره
۷- برهان قاطع در پنج مجلد
۸- حواشي دكتر معين بر اشعار خاقاني شيرواني كه به كوشش دكتر ضياءالدين سجادي به چاپ رسيده است.
۹- عبهر العاشقين تأليف روزبهاني بقلي شيرازي
۱۰- جامع الحكمتين ناصر خسرو قبادياني.
۱۱- مزديسنا و ادب پارسي. ج دوم
۱۲- چهار مقالة نظامي عروضي
۱۳- مجموعة مقالات
۱۴- فرهنگ متوسط فارسي
۱۵- شرح قصيدة فارسي ابوالهيثم منسوب به محمدبن سرخ نيشابوري 16- حافظ شيرين سخن
اين بود فهرست كتبي كه دكتر معين تأليف يا تصحيح كرده است. اگر بخواهم فهرست كاملي از مقالات او را بدنبال ذكر كنيم از حوصله اين مختصر بيرون است. وقتي كه استاد در بيمارستان آريا بستري بود چندين مرتبه به اتفاق زنده‌ياد حسين خديو به ديدار استاد رفتم. يكي از روزهايي كه به ديدارش رفته بوديم به هوش بود و همسر استاد مقداري غذا را با لوله به او مي‌خورانيد. در آن روز دكتر خانلري به اتفاق تني چند از شاگردان او به ديدارش آمده بود. خانلري طوري كنار تخت استاد ايستاده بود و آرام و بي‌صدا گريه مي‌كرد که جمعيت زيادي به داخل اطاق آمده بود. نگهبان با عذرخواهي تعدادي را از اطاق بيرون كرد در هر صورت دكتر محمد معين بعد از آن همه كار و رنج در اثر كار شبانه‌روزي سكته كرد و همه تلاشي كه براي بهبود او به عمل آوردند كوشش پزشكان به جايي نرسيد و بعد از پنج سال در ميان مرگ و زندگي در اوايل تابستان ۱۳۵۰ جان به جان آفرين تسليم كرد. روانش آرام.
والسلام.
شنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۳۸۸ - ۰۸:۰۰
نظر شما