به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، دكتر حبيب‌الله عظيمي، معاون كتابخانه ملي ايران، گفت: ميراث گرانقدري كه استاد انوار در قالب ۱۰ جلد به يادگار گذاشته، براي ما بسيار ارزشمند است و فهرست‌نگاران جديد و متعددي از بركت حضور انوار در كتابخانه ملي تربيت شده‌اند. كتابخانه ملي با داشتن ۲۶ هزار نسخه خطي، سومين رتبه را در كتابخانه‌هاي داخل كشور داراست.
وي كه عصر يكشنبه (۱۰ خرداد) در مركز هنرپژوهي نقش جهان سخن مي‌گفت، به شيوه كار استاد اشاره كرد و اظهار داشت: انوار، اطلاعاتي كه در بررسي نسخه‌هاي خطي به دست مي‌آورد در «فيش‌برگه» و يا «كاربرگه»ها و خلاصه‌اي از آن را در قالب فهرست‌ها مي نويسد،زيرا از نظر وي همه اطلاعات به‌دست آمده مفيد ند.
وي درباره كتاب‌هاي خطي، گفت: دست خط استاد به عنوان سند و مدرك، در فهرست‌نويسي نسخه‌هاي خطي در كتابخانه ملي، باقي مانده و اين مسأله شيوه علمي كار انوار را نشان مي‌دهد. وي بحث‌هاي مرتبط با كتاب‌هاي خطي را مرتب و در هر بخش مطالب بسيار مهم و آموزنده‌اي را مدون كرده. در بخش كتابشناسي مبناي كتاب را، خود نسخه‌هاي خطي دانسته و يك كتاب را چندين روز تورق کرده و بدون خستگي دنبال يك كشف علمي جديد بوده است.
عضو هيات علمي كتابخانه ملي ايران، يادآور شد: وي در اين تورق‌هاي طولاني تا ردپاي مولف را پيدا نمي‌كرد كتاب را كنار نمي‌گذاشت. تكيه استاد به خود نسخه خطي و هر يافته‌اي را كه از متن كتاب استخراج مي‌كرد، برايش تازه بود و هيچ قسمتي با يافته‌هاي ديگر هم‌پوشاني نداشت و كشفيات خود استاد به‌شمار مي‌آيد.
وي به نوع كاغذ در تعيين سال نگارش نسخه‌هاي خطي، اشاره كرد و گفت: نوع كاغذ، در بحث اطلاعات و زمان كتابت آن بسيار مهم است. تعيين نوع كاغذ تاكيد بسياري در شناخت نسخهشناسي دارد و كاتب و زمان كتابت، هويت و سند نسخه را نشان مي‌دهد؛ زيرا تعيين نسخه تأييدي است بر صحت آن.
اين كارشناس نسخه‌هاي خطي، دوره‌هاي تاريخي را بر تعيين نوع نسخه موثر دانست وعنوان كرد: دوره‌هاي تاريخي، نشان‌دهنده نوع كاغذ است؛ زيرا صحت مندرجات كاتب را مي‌رساند و انوار به عنوان فهرست‌نگار پيشكسوت، به تعيين نوع كاغذ اهتمام داشته است. در بحث‌هاي نسخهشناسي، تأكيد انوار بر جنبه‌هايي است كه هويت كتاب را گزارش مي‌كند و نكات تاريخي آن را به تصوير مي‌كشد.
وي درباره فهرست‌نگاري موضوعي، بيان كرد: استاد، شخصيتی دايرة‌المعارف گونه، و به علوم مختلفی اشراف دارد. وي به علوم غريبه، منطق، فلسفه، ادبيات فارسي، رياضيات، موسيقي و... آشناست و معتقد است كه فهرست‌نويس بايد با علوم مختلف آشنايي داشته باشد، تا بتواند فهرست‌نويسي شايسته و درخوري، ارايه دهد.
عظيمي به ويژگي‌هاي شيوه فهرست‌نويسي استاد انوار اشاره كرد و گفت: كاربرگه مورد استفاده وي بر جدا بودن بخش‌هاي نسخهشناسي است؛ يعني اطلاعات مربرط به نوع جلد، كاغذ، خط، كاتب، تزيينات و يادداشت‌هاي ظهريه از كتابشناسي شامل عنوان، مولف، موضوع، فصول و ابواب را دربرمي‌گيرد.
وي در ادامه سخنانش، خاطرنشان كرد: استاد سعي مي‌كند تا كتاب‌هاي ناشناخته را تا آنجا كه مقدور باشد معرفي كند. در مجموعه‌ها، تمامي كتاب و رسايل متعدد آن مجموعه جداگانه شرح داده شده و درباره جُنگ‌ها نيز صفحه به صفحه رسايل را مطالعه و حاصل آن مطالب را در فهرست و در نمايه‌هاي پاياني هر جلد از فهرست‌هاي ده جلدي، ذكر كرده است.
وي به شيوه فهرست‌نويسي انوار اشاره كرد و گفت: استاد در پاسخ به دو ايراد وارد شده به فهرست‌هاي خطي چنين پاسخ مي‌دهد كه علت خودداري از درج شرح حال مولفان در فهرست‌ها آن است كه فهرست نسخ خطي، معرفي كتاب «من حيث هو كتاب» است، نه «من حيث مولف»؛ و علت ارجاع ندادن به فهرست‌هاي ديگر در معرفي كتاب‌ها را محدوديت امكانات و منابع در زمان فهرست‌نگاري دوره خود مي‌داند و آرزو مي‌كند، فهرست‌نگاران جوان، پس از چاپ فهرست‌هاي مشترك از اين مشكل رهايي يابند.
عظیمی افزود: انوار بین مقالات چند برگي و كتاب‌هاي خطي تفاوتي نمي‌گذارد؛ زيرا معتقد است، همان مقالات چند برگي و نسخه‌هاي خطي، شايد كشفي در تاريخ علم داشته باشد و دريچه روشنايي براي كار محققان و پژوهشگران در زمينه‌هاي مختلف به‌شمار آيد.
این كارشناس نسخه‌هاي خطي در پايان سخنانش، گفت: انوار شيوه‌اي علمي را براي فهرست‌نويسي خطي بنيان نهاده و بر مبناي اين شيوه علمي، كار فهرست‌نويسي را در كتابخانه ملي ايران آغاز كرده، زيرا پيش از استاد هيچ برگه مدوني در اين باره وجود نداشت.
وی تاکید کرد: فهرست‌نويسی استاد انوار، ميراثی ماندگار براي محققان و پژوهشگران است؛ زيرا هم جنبه علمي و هم جنبه آموزشي دارد. اگر كتابخانه ملي در زمينه نسخهشناسي اين افتخار را كسب كرده به اين دليل است كه فهرست‌نويسي نسخه‌هاي خطي ثمره درختي كهن به‌شمار مي‌آيد كه استاد انوار با دستان خود آن را در كتابخانه ملي كاشته است.
دوشنبه ۱۱ خرداد ۱۳۸۸ - ۱۳:۴۷
نظر شما