گزارشي از نشست تخصصي «واكاوي ابعاد تلاوتهاي قرآن استاد محمد رفعت»
اعجاز الهي در هنگامه تلاوت كلام خدا
عبدالرسول عبايي، كارشناس قرائت قرآن كريم، در دومين نشست تخصصي «واكاوي ابعاد تلاوتهاي قرآن استاد محمد رفعت» با اشاره به ضرورت توجه به مضامين قرآني در تلاوت اين كتاب آسماني گفت: اين نكته از ويژگيهاي بارزي است كه استاد رفعت هيچگاه از آن غافل نميشد. رفعت در تلاوتهاي خود به دنبال بهترين وقوفات بود و آيات را متصل بههم تلاوت ميكرد تا معاني آن منقطع نشود./
در ابتداي اين نشست پس از پخش بخشهايي از تلاوت استاد محمد رفعت، از قاريان برجسته مصري، درباره فنون تلاوت و ويژگيهاي قرائت اين قاري نامي، مباحثي مطرح شد.
استاد عبدالرسول عبايي از كارشناسان و متخصصان قرائت قرآن كريم با تأكيد بر اين كه قرآن نور است، گفت: زماني كه به تلاوت استاد محمد رفعت گوش فرا ميدهيم، احساس ميكنيم عظمت و شكوه گفتار خداوند در اين صدا متجلي ميشود. با توجه به اين كه در سالهاي 1330 هجري وسايل ضبط و پخش صدا به اندازه زمان حال پيشرف نكرده بودند و كيفيت مناسبي نيز نداشتند، آثار زيادي از اين قاري بينالمللي برجاي نمانده است. البته در همين آثار موجود اندك نيز ويژگيهاي بارزي در تلاوت قرآن او مشاهده ميشود.
وي با بيان ضرورت توجه به مفاهيم قرآني هنگام تلاوت اين كتاب آسماني، يادآور شد: اين موضوع از نكات برجستهاي است كه استاد رفعت در قرائتهاي خود از آن غافل نميشد و انعكاس اين موضوع را در تلاوتهاي بدون توقف او در بخشهايي از قرآن كريم ميتوان يافت كه قرابتهاي معنايي زيادي با يكديگر دارند. رفعت در تلاوتهاي خود به دنبال بهترين وقوفات بود و آيات را متصل بههم تلاوت ميكرد تا معاني آن منقطع نشود.
عبايي با اشاره به اين كه اين استاد تلاوت قرآت در قرائتهاي خود تكرارهايي نيز داشت كه در متن كتاب آسماني وجود ندارد، اظهار داشت: او با توجه به مضامين آيات، رعايت زيباييهايي را در قرائت اين كتاب آسماني ارايه و بخشهايي از قرائت خود را اينگونه اجرا ميكرد.
سپس عباس سليمي، كارشناس و مجري اين برنامه، با اشاره به اين كه نخستين اولويتهاي نقد و بررسي كارشناسان اين برنامه از تلاوتهاي استاد رفعت، درباره وقف، ابتدا و نحو است، گفت: زماني ميتوانيم در نقد و بررسي كارهاي اين بزرگان موفق باشيم كه بدون هيچ ملاحظه خاصي به نقد نشينيم.
وي با توجه به عامهپسند نبودن شيوه تلاوتهاي استاد رفعت از كارشناسان اين نشست خواست نظرات خود را در اين زمينه بيان كنند.
در ادامه، علياكبر حنيفي، سخنرانان و كارشناسان قرائت قرآن كريم، با اشاره به اين كه رعايت برخي از نكات در نقد موجب دور شدن از جنبههاي آموزشي نقد ميشود، گفت: بايد در كنار نقد، تحليل هم داشته باشيم تا اين فرايند به درستي انجام شود.
وي استاد محمد رفعت را از پيشگامان تلاوت قرآن كريم خواند و بيان داشت: تلاوتها اين قاري قرآن از ويژگيهاي بينظيري برخوردار است. البته از برخي جهات ممكن است عامهپسند نباشد و تنها كارشناسان و متخصصان بتوانند اين ظرايف را درك كنند و براي آنها جالب باشد.
حنيفي در نظرداشتن افت و خيزهاي متعدد در تلاوت اين قاري را در شمار ويژگيهاي تخصصي تلاوت رفعت دانست كه اختلاف درجاتي آنها زياد است. وي اظهار داشت: در تلاوت اين استاد جابهجايي پردههاي صوتي به حدي است كه شايد براي عامه شنوندگان چندان جذابيتي نداشته باشد، اما براي متخصصاني كه از دشواري اين نوع تلاوت مطلعاند و ميدانند تا چه حد اينگونه قرائتكردن سخت و رويايي است، درك آن شيرينتر است.
وي تحريرهاي صداي رفعت را لَخت خواند و گفت: با توجه به اين كه بسياري از قاريان جهان اسلام از قاريان مصري و عده زيادي از قاريان كه تازه در اين مسير گام نهادهاند، از اين قاري بزرگ تقليد ميكنند، بايد ايرادهايي را كه در قرائت وي وجود دارد، بيان كنيم تا در قرائتهاي تقليدي از او، اين نكات رعايت شوند زيرا بسياري از قاريان به دليل عظمت كاري اين استاد، از وي تقليد ميكنند.
در ادامه، استاد عبدالرسول عبايي در پاسخ به سوال مجري جلسه مبني بر اين كه «چرا در برخي از تلاوتهاي قاريان اتفاقي ميافتد كه آيه يا سوره خاصي را تنها يك بار ميتوانند با شور و حال خاصي قرائت كنند و تكرار آن ديگر ممكن نيست» اظهار داشت: در تلاوت قرآن كريم، انسان به خداي خويش وصل ميشود و در همين تلاوتها اعجاز رخ ميدهد.
وي با تأكيد بر اين كه در تلاوت قرآن كريم بايد نيت اين باشد كه در حال وصلشدن با خدا هستيم، گفت: بايد در حين قرائت احكام تجودي را اعم از صفات و مخارج در نظر داشته باشيم، لذا در هر حالي، تلاوتهاي ما فرق نميكنند چون در حال اتصال به منبع عظيم الهي هستيم.
در ادامه، علي اكبر حنيفي از كارشناسان اين برنامه، با بيان اين موضوع كه پيام خداوند به دو صورت كتبي(از طريق خواندن كلام الهي) و صوتي(از راه شنيدن تلاوت قرآن كريم) براي بشر تجلي پيدا ميكند، گفت: نبايد نغمات قرآن را جداي از قرآن دانست. تلاوت قرآن بايد همانگونه كه حسن است، حزنانگيز نيز باشد و قاري در تلاوت آيات كلامالله ترس خداوند را همواره در وجود خود احساس كند.
در خاتمه نشست نيز گفتوگوي تلفني مسوولان نشست با يكي از قاريان بهنام مصري و آشنا با استاد رفعت با نام استاد «ابوالعينه شيشع» همراه با ترجمه فارسي آن براي حاضران اين جلسه پخش شد.
اين قاري مصري با بيان خاطراتي كه از قاري نابينا و نامي مصر، استاد محمد رفعت، اظهار داشت: صداي رفعت صدايي بود كه از آسمان به زمين نازل ميشد تا مردم صداي قرآن را بشنوند. صداي رفعت از نظر فني به گونهاي بود كه تمامي قاريان به اين نكته اعتراف دارند. او با صدايي رسا و جذاب قرآن را تلاوت ميكرد و همواره به فهم و درك معاني اين كتاب آسماني قبل از تلاوت تشويق ميكرد. او قرآن را از قلبش تلاوت ميكرد.
در خاتمه جلسه نيز بخشهايي از تلاوت قرآن كريم با صداي استاد محمد رفعت براي شنوندگان و حاضران در اين برنامه پخش شد.
دومين نشست تخصصي «واكاوي ابعاد تلاوتهاي قرآن استاد محمد رفعت» با مشاركت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، شبكه قرآن و معارف سيما و خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا) عصر روز گذشته در سالن همايشهاي اين خبرگزاري برگزار شد.
نظر شما