به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اثر حاضر، سعي دارد با توصيف و تبيين ديدگاه‌هاي فلاسفه و متكلمان مسلمان و نيز انديشوران غربي، ضرورت دين و دين‌داري را در پرتو هدايت عقل و احكام عقلي، اثبات كند.

دين‌پژوهان بحث ريشه‌اي از دين را لااقل در سه جهت مطرح مي‌كنند: علت پيدايي دين، علت پذيرش دين يا انگيزه‌هاي دين‌داري و بايستگي دين يا ضرورت دين‌داري. در جهت اول، هدف، تبيين پديده دين و توضيح بيشتر درباره آن است كه دين چيست، چه تعاريفي براي آن ارائه مي‌دهند و علل پيدايي اديان چيست؟ به عبارت ديگر اين بحث ناظر به ماهيت دين و بيان علل پيدايي اديان است. قطع نظر از اين كه مقبوليت جمعي يافته باشد يا خير.

جهت دوم بحث، مربوط به مرحله بعدي است. بعد از اين كه اصل دين و دين‌داري مسلم انگاشته شد، بحث مي‌شود كه چرا انسان‌ها به دين گرايش دارند؟ علت پذيرش دين از سوي انسان‌ها چيست؟ در اين جهت، به عوامل گوناگون و انگيزه‌هاي مختلف دين‌داري انسان‌ها پرداخته مي‌شود. عواملي از قبيل انگيزه‌هاي فردي، اجتماعي و ... كه موجب گرايش انسان‌ها به اديان مي‌شود.

در جهت سوم، بحث، ريشه‌اي بوده و به اصل دين و ضرورت آن مي‌پردازد. ديگر سوال از علل گرايش به اديان نيست؛ بلكه بحث از اصل دين و ضرورت آن در زندگي انسان‌ها و به عبارتي از بايستگي‌ دين يا عقلانيت دين‌داري است.
آيا معقول است كه انسان ديني را بپذيرد؟ آيا دين در زندگي انسان‌ها ضرورت دارد يا آنان بدون اديان و با اتكا به دانش خود، مي‌توانند به زندگي ادامه دهند؟
سخن درباره اثبات ضرورت دين براي زندگي انسان‌ها و بايستگي‌ دين است، قطع نظر از اين كه پيرو دين خاصي باشيم و مطابق با تعاليم دين خاصي بحث كنيم. به عبارتي بحث درون ديني نيست كه پس از اثبات حقانيت دين خاص و پذيرفتن آن بخواهيم از ضروريات آن بحث كنيم، بلكه بحث برون ديني بوده، با اتكا به عقل و يافته‌هاي عقلي مي‌باشد. بحث ما اين است كه آيا مطابق استدلال‌هاي عقلي، دين داشتن براي انسان ضرورت دارد يا نه؟ آيا انسان‌ها در زندگي اجتماعي و فردي خود بايد پيرو دين خاصي باشند يا نه؟ چه فوايدي بر دين‌داري مترتب است و چرا بايد به ملزومات يك دين پاي‌بند گشت؟
پس آنچه مقصود اصلي بحث در اين تحقيق مي‌باشد، اثبات ضرورت دين از بيرون دين و از ديدگاه عقل است.

مباحثی در این زمینه که دین با زندگی ما انسان‌ها چه ارتباطی دارد؟ آیا دین و آموزه‌های وحیانی ضرورتی داشته است یا خیر؟ روشی که برای رسیدن به جواب، در این تحقیق به کار گرفته شد، روش عقلی، یعنی استدلال‌های عقلی است، که مراد از آن در این تحقیق، در برابر نقلی است و شامل ادله فلسفی و تجربی می‌شود که در واقع روش برون دینی به شمار می‌رود.

این رساله مشتمل بر پنج فصل است. فصل اول، به کلیات و مباحث مقدماتی مورد نیاز در بحث اختصاص یافته به معنای، عقل، ضرورت و تعریف دین می‌پردازد و تعاریف دینی را در گروه‌های مختلفی تقسیم نموده و به مشکل عمده تعریف دین اشاره می‌نماید.

فصل دوم، از بررسی دیدگاه حکما و فلاسفه به ضرورت دین و نبوت سخن می‌گوید که از چه راه‌هایی حکما به لزوم ادیان آسمانی رسیده‌اند و وجوه افتراق و اشتراک آن بررسی و بیان می‌شود که عمده طریق حکما، برهان عدالت اجتماعی می‌باشد که پس از ذکر مقدمات لازم به رویکردهای مختلف در زندگی اجتماعی انسان و ضرورت دین در راه تحقق زندگی اجتماعی مطلوب به طور تفصیلی سخن به میان می‌آید. سپس به برهان هدایت اشاره شده و از راه فلسفه خلقت انسان‌ها به اثبات موضوع می‌پردازد به نحوی که ثابت شده فلسفه خلقت انسان‌ها رسیدن به کمال است و برای رسیدن به کمال باید مراحلی طی شود و طی صحیح این مراحل از عهده عقل بشر بیرون است، لذا انسان نیازمند منبعی برتر از عقل بوده که همان دین است. در انتهای فصل دوم از راه حکم عقل به دفع ضرر محتمل اخروی(شرط پاسکال) به اثبات موضوع اشاره می‌شود از آن جا که با مقدمات عقلی و ... وجود معاد و احتمال عذاب اخروی از مسلمات می‌باشد به حکم عقل باید این ضرر محتمل عظیم را از خود دور کنیم و دفع این ضرر اخروی مقدور نیست مگر با عمل به تعالیم الهی که در قالب دین عرضه شده است.

در فصل سوم به تفصیل از ادله متکلمین درباره ضرورت دین و نبوت سخن گفته شده و این که عمده طریق متکلمین در مساله، قاعده لطف و محدودیت ابزار شناخت از طریق عقل است. در ضمن از دیدگاه‌های کارکرد گرایانه متکلمین نیز سخن گفته می‌شود.

در فصل چهارم به تفصیل از رویکرد کارکردگرایانه به ضرورت دین سخن رفته است. در این فصل سعی شده دیدگاه‌های اندیشوران غربی در مورد لزوم دین در زندگی اجتماعی و فردی انسان بررسی تفصیلی شود و دسته بندی بدیع و تازه‌ای در این موضوع ارائه شود و ضرورت دین را با توجه به کارکردهای بی بدیل آن در سطوح خرد، میانه و کلان ارزیابی کنیم.

كتاب‌هاي قرآن كريم، علم در اسلام، مقدمه ابن‌خلدون، الشفاءالالهيات، فرهنگ و دين، شرح مواقف، جامعه شناسي، علم و دين، دين و تمدن، افول سكولاريسم، انسان‌شناسي‌فرهنگي، عقل و اعتقاد ديني، اسلام و وبر، شرح‌المقاصد، دين و روان، تاريخ تمدن، لذات فلسفه، حكمت و معيشت، تاريخ و شناخت اديان، عقلانيت و آزادي، الشواهدالربوبيه، المبدا والمعاد، متشابهات‌القرآن، تفسير الميزان، فقه و عقل، دين و علوم اجتماعي، كافي، التوحيد، بحارالانوار، روح‌القوانين و ... از منابع مورد استناد نويسنده در تدوين اين اثرند.

چاپ اول كتاب «ضرورت عقلاني دين» د رشمارگان 1200 نسخه، 292 صفحه و بهاي 65000 ريال راهي بازار نشر شد.