سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): مدرس از علمای اصفهان در دوران مشروطه بود که به حمایت از مشروطه‌خواهان پرداخت. وی در دوره دوم مجلس، از طرف فقها به‌عنوان یکی از مجتهدانی تعیین شد که طبق قانون اساسی مشروطه می‌بایست بر هماهنگی مصوبات مجلس با شرع اسلام نظارت داشته باشند. او از دوره سوم تا دوره ششم نیز برای چهار دوره نماینده مردم تهران در مجلس شورای ملی بود. در دوره جنگ جهانی اول، کمیته دفاع ملی را تشکیل داد و به قم مهاجرت کرد. سید حسن مدرس با اقدامات رضاخان مخالفت می‌کرد. رضاخان او را تبعید کرد و به شهادت رساند. ۱۰ آذر در جمهوری اسلامی ایران، به مناسبت شهادت او، به نام «روز مجلس» نامگذاری شده است. به این مناسبت دکتر موسی حقانی، مدیر موسسه مطالعات تاریخ معاصر به خبرنگار ایبنا گفت: در مورد زندگی و مبارزات شهید سیدحسن مدرس آثاری منتشر شده است که اغلب در منابع تاریخ ایران قابل توجه است.

وی افزود: در مورد وقایع مشروطه و اموری که به مجلس دوم تا ششم مربوط می‌شود، نیز آثاری منتشر شده است که شهید مدرس در این آثار جایگاه ویژه‌ای دارد. اما کار اختصاصی در مورد شهید مدرس کتاب مرحوم حسین مکی است که مروری خوب و اجمالی بر زندگی شهید را در این کتاب می‌بینیم. همچنین آثاری که قبل از انقلاب منتشرشده‌اند، نیز آثار قابل تاملی هستند.

مدیر موسسه مطالعات تاریخ معاصر بیان کرد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی چند همایش توسط موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران برگزار شد که آثار ارائه شده در آن همایش چاپ شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. همچنین آثاری در مورد نوادگان شهید مدرس به چاپ رسیده که در خصوص زندگی این شهید دارای نکات خوبی است و در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.

موسی حقانی گفت: «گنجینه خواف» اثری است که در شرح دوران تبعید زندان‌گونه این شهید منتشر شده است. همچنین کتاب «سرگذشت، افکار و آثار آیت‌الله شهید سید حسن مدرس» اثری قابل توجه از محمدصادق مزینانی است. نویسنده در فصول جداگانه به زندگی، زمانه مدرس و تلاش‌های وی در اصفهان، مقام علمی و فقهی مدرس، اصلاح و تحول حوزه از نگاه مدرس، ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی، مدرس در عرصه مجلس شورای ملی، اندیشه‌های سیاسی، اندیشه‌های فرهنگی و اجتماعی، اندیشه‌های اقتصادی، مواضع مهم سیاسی، پاسخ به پرسش‌ها و شبهه‌ها، مدرس و نهضت‌های روزگار و در پایان به تبعید و شهادت بزرگ‌مرد عرصه دین و سیاست پرداخته است.

وی افزود: کتاب «شهید مدرس در شعر فارسی» نیز اثری است که از سوی آستان قدس به چاپ رسیده است. در مورد شهید مدرس روایت داستان‌گونه‌ای نیز از علیرضا شاه‌آبادی به چاپ رسیده است. مرکز بررسی اسناد تاریخی هم اسناد مربوط به شهید مدرس را به چاپ رسانیده است. «بازیگران عصر طلایی» نیز اثری است که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به چاپ رسیده که در این کتاب خواجه نوری به شخصیت شهید مدرس می‌پردازد.

مدیر موسسه مطالعات تاریخ معاصر بیان کرد: موسسه تاریخ معاصر در حال آماده‌سازی یک مجموعه سه جلدی در مورد شهید سیدحسن مدرس به همت حجت‌الاسلام شیرمردی است که جلد اول این مجموعه آماده شده و جلد دوم نیز در حال آماده‌سازی است. همچنین کتاب «مدرس در پنج دوره تقنینیه» اثری از محمد ترکمان به شرح پنج دوره‌ای می‌پردازد که شهید مدرس نمایندگی مردم را به عهده داشت. این کتاب کمک می‌کند تا ما با مدرس و دیدگاه‌های او به عنوان یک نماینده مجلس آشنا شویم. این کتاب با تکیه بر اسناد اطلاعات خوبی را در اختیار محققان قرار می‌دهد.

موسی حقانی گفت: رضاخان می‌خواست یک دیکتاتوری را در قالب جمهوری مستقر کند که مبارزه شهید مدرس با طرح جمهوریت رضاخان و مخالفت او با سلطنت پهلوی جزء آثاری است که در قالب کتاب‌های مختلف منتشر شده است. مقالات زیادی نیز در نشریات منتشر شده است که می‌تواند موضوع یک جستجو از جهت منبع‌شناسی و کتاب‌شناسی باشد. در مطبوعات بعد از شهریور ۱۳۲۰ مخصوصاً وقتی می‌خواهند جنایتکاران دوره پهلوی را محاکمه کنند، بخش قابل توجهی از مطبوعات اختصاص دارد به فعالیت‌های شهید مدرس و حرکتی که برای محاکمه قاتلان شهید مدرس انجام گرفت. آن هم یک منبع خواندنی برای کسانی است که می‌خواهند در خصوص شهید مدرس مطالعه کنند.