سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): در اهمیت کتاب و کتابخوانی می‌توان ساعت‌ها سخن گفت و بر ضرورت توسعه کتابخانه‌ها تأکید کرد چراکه کتابخانه بخش مهمی از تاریخ پیشرفت معنوی و تمدن است. ردپای کتابخانه‌ها در گذرگاه‌های پیچاپیچ تمدن از عهد باستان تا عصر حاضر کمابیش به جا مانده است.

کتابخانه نهادی اجتماعی است که با گردآوری، سازماندهی و نگهداری دانشِ مدون بشر، امکان رشد اندیشه، شکوفایی استعداد و باروری ذهن خلاق، پویا و جست‌وجوگر انسان را فراهم می‌کند.

با توجه به گسترش روزافزون علوم و فنون در زمان‌ها و مکان‌های مختلف، تنها کتابخانه است که زمینه دسترسی آسان به دانش آدمی و تبادل افکار را موجب می‌شود؛ موجودیت آن خود به خود هدف نبوده بلکه هدف اصلی خدمت به اجتماع است. از آنجاکه اساس ترقی و تعالی انسان در اندوختن دانش و ارتقای روحی و اخلاقی است، در اسلام نیز مقام علم، عالم، کتاب و کتابت از جایگاه رفیعی برخوردار است چنانچه در قرآن کریم معجره جاوید نبی اکرم (ص) ریشه کتابت ۳۲۲ بار در ۳۷ صیغه مختلف آمده است.

موضوع کتابخوانی و سرانه مطالعه بی‌شک با درجه‌بندی کشورها و مناطق از نظر توسعه‌یافتگی نیز ارتباط مستقیم دارد و مناطق محروم و کمتربرخوردار برای رساندن خود به قافله رشد و توسعه، ناگزیر به ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی و آشنا کردن کودکان و نسل‌های نوجوان و جوان با مقوله مطالعه کتاب‌های خوب هستند.

خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در شهرکرد، به دنبال واکاوی دلیل عدم آغاز پروژه ملی کتابخانه مرکزی چهارمحال و بختیاری به تحلیل وضعیت فرهنگی استان و گفتگو با مسئولین دخیل در این پروژه پرداخت.

ارتباط بین کمبود زیرساخت‌های فرهنگی و کمتر توسعه‌یافتگی استان

چهارمحال و بختیاری نیز یکی از استان‌هایی است که اگرچه ظرفیت‌های بی‌بدیلی برای رشد و توسعه دارد اما سال‌هاست که جزو استان‌های کمتربرخوردار کشور لقب گرفته و شاخص‌های توسعه در این استان در مقایسه با استان‌های توسعه یافته فاصله دارد.

رابطه مستقیم شاخص‌های فرهنگی با شاخص‌های اقتصادی را می‌توان در سرانه برخورداری از فضاهای کتابخانه‌ای و نرخ ضعف اقتصادی در این استان بخوبی مشاهده کرد. از آنجاکه فرهنگ، زیربنای هر جامعه‌ای است و با تقویت زیربنا می‌توان به توسعه شاخص‌های اقتصادی نیز رسید باید گفت که وضعیت نامطلوب شاخص‌های فرهنگی در چهارمحال و بختیاری، شاخص‌های اقتصادی این استان را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است و در این میان یکی از مهمترین شاخص‌های فرهنگی، مربوط به حوزه کتاب و کتابخوانی است بطوریکه طبق برنامه ششم توسعه باید در هر استانی به ازای هر ۱۰۰ نفر ۶ مترمربع فضای کتابخانه‌ای ایجاد شده باشد اما این شاخص در استان چهارمحال و بختیاری ۲.۶ مترمربع است.

جدای از اینکه از ۴۳ شهر چهارمحال و بختیاری هنوز در ۱۱ شهر این استان هیچ کتابخانه عمومی ایجاد نشده است، اما این استان یکی از معدود استان‌های کشور است که از وجود کتابخانه مرکزی محروم بوده و اگرچه سال‌هاست که بحث احداث کتابخانه مرکزی این استان مطرح است اما تاکنون اقدام اساسی برای احداث آن شکل نگرفته است.

سال ۱۳۸۷ در سفر دوم رییس‌دولت نهم به استان مصوب شد تا کتابخانه مرکزی استان چهارمحال و بختیاری احداث شود.

در طول این سال‌ها اگرچه دوستداران کتاب، اهالی فرهنگ و جامعه دانشگاهی، تسریع در احداث این مجموعه را مطالبه کردند اما از سوی مسئولان امر تاکنون اقدامی اساسی صورت نگرفته و برخلاف وعده‌های داده شده این مهم همچنان بی‌سرانجام باقی مانده است و در سفر اول و دوم رئیس دولت سیزدهم به استان نیز هیچ اعتباری برای پروژه کتابخانه مرکزی استان دیده نشد.

اختصاص اعتبار به طرح کتابخانه مرکزی منوط به دریافت مجوز ماده ۲۳

بنا بر اعلام مدیران سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، از آنجاکه این طرح هنوز موفق به دریافت مجوز ماده ۲۳ نشده است نمی‌توان از منابع اعتباری برای این طرح اعتباری درنظر گرفت.

معاون این سازمان گفته است که از دیدگاه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی هنوز طرحی با عنوان کتابخانه مرکزی استان موجودیتی ندارد چراکه تاکنون مجوز ماده ۲۳ نگرفته است.

اردشیر آذر افزود: هر طرحی که موفق به دریافت مجوز ماده ۲۳ نشود نمی‌توان از اعتبارات تخصیصی به استان و یا اعتبارات ملی برای آن سهمی درنظر گرفت از همین رو متولیان امر باید در ابتدا مجوز ماده ۲۳ برای کتابخانه مرکزی استان بگیرند تا بعد بتوان به آن اعتباری تخصیص داد.

احداث کتابخانه مرکزی استان دغدغه‌ای چندین ساله

در عین حال مدیرکل کتابخانه‌های عمومی چهارمحال و بختیاری از تلاش‌ها و پیگیری‌های انجام شده برای اجرای طرح کتابخانه مرکزی خبر دادو گفت: احداث کتابخانه مرکزی استان برای ما یک ضرورت است و خود را از همان ابتدا ملزم به پیگیری برای اجرای آن کردیم.

احمد فرهادی بابادی افزود: از سال ۱۳۸۷ به استناد سفر رییس‌جمهور وقت به استان مصوبه‌ای برای ساخت این مجموعه به تصویب رسید تا سال ۱۳۹۵ پیگیری‌ها در حد نامه‌نگاری بود تا اینکه در سال ۹۵ در جلسه انجمن کتابخانه‌های استان مصوب شود و شش هزار متر مربع زمین از زمین‌های واقع در جنب فرهنگسرای شهرکرد به این منظور تخصیص می‌یابد و در نهایت تملک این زمین به اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار می‌شود.

وی تصریح کرد: در سال ۱۳۹۶ این پروژه در سطح وزارت‌خانه تعریف و موافقت‌نامه‌ای با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی مبادله می‌شود و مقرر می‌شود تا ۲ میلیارد تومان برای ساخت کتابخانه تخصیص یابد اما این اعتبار تخصیص نمی‌یابد.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی چهارمحال و بختیاری از اهتمام دولت سیزدهم برای احداث کتابخانه مرکزی استان خبر داد و گفت: در این دولت ۲ نامه مستقل از طرف استاندار برای ساخت مجموعه کتابخانه مرکزی استان به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال می‌شود و بارها از سوی استاندار، نماینده مردم شهرستانهای شهرکرد، بن و سامان در مجلس شورای اسلامی، اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و کتابخانه‌های عمومی این مهم پیگیری و مطالبه شده است.

فرهادی یادآور شد: عنوان شده چونکه اولویت دولت تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام است، طرح جدیدی کلنگ‌زنی نمی‌شود. اما در سفر اخیر دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به استان موضوع کتابخانه مرکزی استان بار دیگر مطرح و بر اهمیت آن تاکید شده است.

به گفته وی، در سفر رییس‌جمهور و اعضای هیئت دولت نیز با تصمیم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پیشنهاد شد تا از بودجه فرهنگی استان برای مطالعه طرح کتابخانه مرکزی استان و تهیه نقشه‌ها و برآورد اعتبارات، بودجه‌ای اختصاص یابد تا فرایند کسب مجوز ماده ۲۳ طرح تسهیل شود.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی چهارمحال و بختیاری افزود: برای مجموعه کتابخانه مرکزی استان ۶ هزار مترمربع زمین درنظر گرفته شده است و با احداث آن ۸۰ نوع خدمت به مراجعه‌کنندگان ارائه می‌شود.

فرهادی در عین حال از تصویب طرح احداث کتابخانه مرکزی شهرکرد به موازت اجرای طرح کتابخانه مرکزی استان خبر داد و گفت: در دیدار دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با امام جمعه شهرکرد مقرر شد تا ساختمان نیمه‌تمامی که به همین منظور در نظر گرفته شده است به کتابخانه‌های عمومی واگذار شود تا کتابخانه مرکزی شهرستان شهرکرد در این محدوده ایجاد شود.

فرهادی افزود: در سفر دوم رییس‌جمهور و اعضای هیئت دولت نیز مقرر شد تا کتابخانه مرکزی شهرکرد با زیربنایی به مساحت حدود سه هزار و ۵۰۰ مترمربع در مصلی شهرکرد ایجاد شود که در همین راستا حدود ۳۰ میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل و تجهیز این فضا نیاز است.

وی در پاسخ به این سوال که «احداث ۲ کتابخانه مرکزی در مرکز استان نوعی موازی کاری به شمار می‌رود یا خیر؟» پاسخ داد: از آنجاکه سرانه فضای کتابخانه‌ای در استان نصف آن چیزی است که برنامه ششم توسعه هدفگذاری شده بود، از همین رو احداث هر دو مجموعه منافاتی با هم ندارد و می‌توان در تقویت زیرساخت‌های فرهنگی استان نیز موثر واقع شود و از طرف دیگر نوع، کیفیت و تعداد خدمات کتابخانه مرکزی استان با کتابخانه مرکزی شهرستان قابل مقایسه نیست.

زمین واگذار شده برای احداث کتابخانه مرکزی استان، در صورت عدم حمایت از پروژه، از دست خواهد رفت

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری احداث کتابخانه مرکزی استان را یک ضرورت عنوان کرد و گفت: کتابخانه مرکزی با توجه به زیرساخت‌هایی که در آن تعریف می‌شود، بیش از یک مرکز فرهنگی و علمی خواهد بود و به عنوان عنصر هویتی و پیشران برای استان شناخته می شود که می تواند نیازهای اهالی فرهنگ و ادب و عموم دلدادگان به کتاب و دانش و پژوهشگران استان را پاسخ دهد.

پیام احمدی درباره ضرورت احداث کتابخانه مرکزی و نیاز حوزه علمی، فرهنگی و اجتماعی استان به این زیرساخت مهم، به صف های طولانی و چند صد متری برای عضویت در کتابخانه مرکزی در تبریز پس از راه اندازی آن اشاره کرد و افزود: چنین شوق و اشتیاقی را نیز می‌توان در جمع اهالی فرهنگ و ادب استان و علاقه مندان به کتاب نیز مشاهده کرد بنابراین کمک به ایجاد این زیرساخت از برنامه های این اداره‌کل است و تمام توان و تلاش مجموعه در این راه به کار گرفته شده است تا این طرح به سرانجام برسد.

وی اولویت بودن تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و پرهیز از کلنگ‌زنی و احداث‌های جدید، حجم عظیم زیربنایی کتابخانه مرکزی استان و نیاز به اعتبار فوق العاده برای اجرای آن را از جمله دلایل عدم تخصیص اعتبار به این پروژه فرهنگی عنوان کرد و افزود: در صورتی که اعتباری به این طرح تخصیص نیابد و حمایتی از آن نشود، زمین واگذار شده برای احداث این کتابخانه بر اساس مقررات جاری از دست خواهد رفت که تلاش می شود با هماهنگی های انجام شده زمین مجموعه همچنان به نام کتابخانه مرکزی حفظ شود.

احمدی تصریح کرد: در حال حاضر با تدابیر انجام شده کتابخانه بزرگ شهرکرد واقع در ضلع شمالی مصلی امام خمینی (ره) تکمیل خواهد شد تا پاسخگوی بخشی از نیاز های فرهنگی چهارمحال و بختیاری باشد اما باید برای صیانت از کتابخانه مرکزی استان از تمام ظرفیت های ممکن استفاده کرد.

وی با اشاره به رایزنی‌های اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در سطح وزارتخانه و استان افزود: پیگیری‌ها منجر به قول‌های مساعدی شده است به نحوی که هرچند تکمیل این بنا با توجه به حجم اعتباری که نیاز دارد زمان‌بر خواهد بود اما به طور کلی از اصل وجودی آن صیانت می شود.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه کتابخانه مرکزی استان می‌تواند نیاز سلایق گوناگون، گروه‌های سنی و علاقه‌مندان به کتابخوانی را فراهم کند، اظهار داشت: تنوع گسترده‌ی خدمات این مرکز فرهنگی توان پاسخگویی به نیاز دانشجویان، استادان، پژوهشگران، محققان، دانش‌آموزان و اقشارِ مختلف جامعه را دارد که امید می‌رود خیرین نیک‌اندیش حوزه فرهنگ نیز برای آغاز اجرای آن کمک کار مجموعه های فرهنگی باشند.

‌