به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، جعفرمحمد ترمذی، شاعر و استاد دانشگاه خاورشناسی تاشکند ازبکستان دوشنبه در نشست تخصصی «فارسی شکر است» به میزبانی خانه کتاب و ادبیات ایران، عنوان کرد: ایران برای من یک کشور آرمانی بوده و آن را مانند وطنم دوست دارم. امروز شاگردان من خودشان استادان زبان و ادبیات فارسی در جنوب جمهوری ازبکستان شده‌اند و ساکنان برخی از مناطق ازبکستان هنوز به زبان فارسی صحبت می کنند. برخی چندین زبان را می‌دانند و در ازبکستان کنونی آموزش زبان بسیار رایج است چراکه اعتقاد دارند کسی که چندین زبان بلد نیست نمی‌تواند مقامی پیدا کند و هر چه تعداد زبان بیشتری را بداند اوضاع زندگی وی بهتر خواهد شد. من فارسی زبان هستم و تا امروز ۱۰ کتاب نوشته‌ام که یا چاپ شده یا آماده چاپ هستند. از این آثار هفت کتاب به فارسی و سه کتاب به زبان ازبکستانی هستند. فارسی و ادبیات فارسی آن قدر اهمیت دارد که یکی از دانشجویانم برای پسا دکترا روی جایگاه مولانا در ادبیات ازبکی تحقیق انجام می‌دهد.
این شاعر و استاد دانشگاه خاورشناسی افزود: متاسفانه امروز مدارس فارسی در ازبکستان کمتر شده اما همچنان مردم گاهی به زبان فارسی صحبت می‌کنند البته فارسی ضعیف و با زبان روسی ترکیب شده است. دولت ازبکستان برای رشد و گسترش زبان و ادبیات فارسی-تاجیکی امکانات خوبی را فراهم کرده و خلق آثار ادبی و هنری به زبان فارسی هیچ محدودیتی ندارد. در تمام کشور ۲۵۴ مدرسه متوسطه به زبان فارسی تاجیکی فعالیت می‌کند و در تعدادی دانشگاه دولتی رشته زبان و ادبیات فارسی-تاجیکی وجود دارد که دانشجویان با زبان و خط باستانی و گویش‌های جدید ایران آشنا می‌شوند. در سه مرکز سمرقند، ترمذ و فرهانه ادبیات تاجیکی فارسی بسیار گسترده شده است.
وی همچنین گفت: در سمرقند بیش از ۵۰ شاعر فارسی زبان داریم و تقریباً در مجموع بیش از ۵۰۰ شاعر فارسی‌گوی در ازبکستان هستند. حدود ۱۵۰ سال پیش میرزا مسیحای بخارایی یک مثنوی با نام رعنا و زیبا سروده که یک شاهکار ادبی به شمار می‌رود.
در ادامه نشست عزیز مهدی، شاعر و مترجم هندی با یاد استادانی که به یادگیری زبان فارسی او کمک کردند آغاز کرد و با تأکید بر کمک‌های علیرضا قزوه در هندوستان گفت: در هندوستان صدها زبان و هزار گویش وجود دارد و از بین آنها ۲۲ زبان رسمی داریم که زبان‌های کلاسیک را تعریف کرده‌ایم و در سیاست جدید آموزشی هند چهار زبان کلاسیک معرفی شده که فارسی نیز جزو آنهاست. این چهار زبان جزو گزینه‌هایی برای دانش آموزان هستند که باید از بین آن چهار زبان دو زبان را انتخاب کنند. این طرح برای آینده زبان فارسی در هند می‌تواند مفید باشد و با توجه به حضور فارسی در این چهار زبان کلاسیک، فارسی به‌زودی در مدرسه‌ها تدریس می‌شود. متاسفانه در هند تا به امروز ما به غیر از دانشگاه‌های اصلی کشور هیچ جای خاصی نداشتیم که فارغ التحصیلانی که از دانشگاه‌های مختلف بیرون می‌آیند در آن مشغول به کار شوند. وقتی کسب و کار نباشد ریشه آن زده می‌شود. در سال‌های پیش رو طرحی داریم که در تمام مدارس هند یک معلم زبان فارسی باشد و اگر این اتفاق بیفتد ظرفیت بالایی را برای اشتغال کسانی که زبان فارسی می‌خوانند خواهیم داشت. این اقدام که فارسی جزو زبان کلاسیک هند باشد گام بزرگی است. انگلیسی‌ها این اتفاق را رقم زدند که فارسی را از بین زبان‌های هند خارج کنندو این ذهنیت را ایجاد کردند که اگر درس خوانده هستید باید انگلیسی بدانید.
وی تاکید کرد: در مطالعات باستانی ایران و هند که در هندوستان رونق گرفته است. ما به کسانی نیاز داریم که به زبان فارسی سانسکریت و زبان‌های باستانی ایران مسلط باشند. در پیشینه فرهنگی جشن‌های مشترکی بین ایران و هند بسیار است، یا اگر به اسطوره‌های مشترک ایران و هند توجه کنیم موارد فراوانی پیدا می‌کنیم، اسطوره‌هایی مثل رویین‌تن، عبور از آتش، سپردن کودک به آب از جمله این اسطوره‌ها هستند. همچنین ضرب‌المثل‌های مشترکمان که برخی در هند هنوز استفاده می‌شود بسیار شباهت دارد.
این شاعر و مترجم هندی با تأکید بر لزوم حمایت بیشتر از زبان و ادبیات فارسی توضیح داد: بعد از استقلال هند، در دانشگاه‌های این کشور رشته زبان و ادبیات فارسی ایجاد شد. تا حدود ۲۰۰ سال قبل فارسی به طور کامل در هند وجود داشت اما توطئه انگلیسی‌ها در زمان تصرف هند باعث شدبه فارسی کم‌توجهی شود و اگر شخصی مثل علیرضا قزوه در آن دوران در هند بودند شاید نمی‌گذاشتند توجه به فارسی کمتر شود. از سال ۲۰۱۰ میلادی به دلیل ناتوانی استادان هندی که نتوانستند آن جایگاه را حفظ کنند کم کم برخی از این گروه‌های فارسی تعطیل شدند و اکنون وضعیت زبان فارسی در هندوستان مطلوب نیست. اگر سالی یک کرسی زبان و ادبیات فارسی با حمایت ایران در هند ایجاد شود بسیار برای آینده فارسی در هند موثر است. ما شاعران شناخته شده فارسی که اصالتاً هندی باشند داریم اما برخی شاعران هندی هستند که به فارسی شعر می‌گفتند و شناخته نشدند.
عزیز مهدی با اشاره به یکی دیگر از زمینه‌های تقویت روابط فرهنگی ایران و هند گفت: ترجمه آثار فارسی به زبان‌های هندی و انگلیسی و اردو بسیار کمک کننده است. ما نباید قدرت نرم ایران در هندوستان را فراموش کنیم، این قدرت نرم همین توجه و حمایت از زبان و ادبیات فارسی است. شاید بسیاری ندانند اولین روزنامه به زبان فارسی در هند چاپ شد. اولین مجموعه ضرب‌المثل‌های فارسی در هند چاپ شده که اینها همه همان قدرت نرم ایران و زبان فارسی بوده است. اکنون بیش از یک میلیون نسخه در هندوستان به زبان فارسی داریم که دست نخورده مانده‌اند و خوشبختانه قرار است دیجیتالی شوند.
نظرات