به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قزوین، حمید عابدیها پژوهشگر ادبیات و استاد دانشگاه که به عنوان نخستین سخنران در این برنامه حاضر بود صحبت‌های خودش را با نقل قولی از مرحوم استاد دبیرسیاقی در مورد دهخدا آغاز کرد و گفت: علامه دهخدا دارای شخصیت چند وجهی بود. در سیاست و جامعه حضور جدی داشت؛ در مطبوعات فعالیت می‌کرد و چند اثر به فارسی ترجمه کرد و همچنین وکیل مردم کرمان در مجلس بود.

وی تشریح کرد: دهخدا در عرصه فرهنگ حضور جدی داشت، در نشریات طنز می‌نوشت و در نهایت اثر سترگ خود لغت‌نامه را تالیف کرد.

عابدیها در ادامه از قول مرحوم استاد دبیرسیاقی بیان کرد: علامه دهخدا سخنور خوبی نبود و شاید فقط چند سخنرانی از او باقی مانده باشد. در صحبت کردن و در انتخاب واژه‌ها دچار وسواس بود ولی بسیار خوب و صحیح می‌نوشت.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: از بزرگ منشی دهخدا همین بس که خانه خودش را برای پیشبرد کارهای لغت‌نامه به رهن گذاشت و در نهایت به همین دلیل خانه‌اش را فروخت.

عابدیها اذعان کرد: به طور رسمی دهخدا ۵۰ سال از عمر خودش را صرف تالیف لغت‌نامه کرد که البته کارش را به طور غیر رسمی پیش‌تر شروع کرده بود ولی لغت‌نامه در نهایت سال ۵۹ در ۲۲۲ جزوه در قطع رحلی و سلطانی، در ۵۰ جلد صحافی شد.

دهخدا پیشگام ادبیات محاوره بود

سعید عاشقی، شاعر، که دیگر سخنران این برنامه بود به وجوه ادبی دهخدا پرداخت و گفت: برخی اعتقاد دارند که دهخدا از سر تفنن شعر می گفت ولی به قول مرحوم استاد دبیرسیاقی در این مورد تفنن از سر فراغت و سرگرمی معنا نمی‌دهد و در واقع دهخدا هر کجا که ضرورت داشت اقدام به سرودن شعر می‌کرد و اتفاقاً سراینده بسیار قوی بود ولی بر اساس اقتضائاتی که وجود داشت خیلی پیگر سرودن شعر نبود.

وی افزود: ویژگی‌های شعر دهخدا در اشعار شاعران هم عصر و پیش از خودش دیده نمی‌شود. دهخدا و ملک‌شعرا از جمله شاعرانی بودند که از قالب‌های کلاسیک و سنتی استفاده می‌کردند اما نگاهشان به سمت نو شدن و تازگی بود. زمانه دهخدا و هم عصرانش سبب شد که آن‌ها ضرورت تغییر در قالب، فرم و محتوا را احساس نکنند و نیازی برای این کار نبینند.

این شاعر اذعان کرد: همدلی و همراهی با مردم یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های دهخدا و شاعران هم عصر او بود. آن‌ها سعی می‌کردند مسائلی را مطرح کنند که موضوع بخش عمده‌ای از آن وطن و وطن‌خواهی بود. در آن برهه از زمان درک و تشخیص اقتضائات جامعه یکی از هنرها و ویژگی‌های این شاعران بود.

عاشقی خاطر نشان کرد: بسیاری از صاحب نظران، دهخدا را به سبب ایجاد زبان محاوره که در ادامه پایه و اساس ادبیات فولک را بنا می‌گذارد یک پیشگام می‌دانند.

در خاتمه برنامه، امیرحسین حاتمی به نقش تاریخی علامه دهخدا اشاره و خاطرنشان کرد: وجوه ادبی دهخدا سبب شده که نقش تاریخی او در حاشیه قرار بگیرد و کمتر دیده شود.

«شب دهخدا» عنوان سومین برنامه از سلسله شب نشست‌هایی بود که به همت انجمن ملی تاریخ شعبه قزوین و با مشارکت پایگاه تاریخی شهر قزوین برگزار شد.