به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، پانزدهمین نشست صد کتاب ماندگار قرن، با معرفی و بررسی کتاب «مستطاب آشپزی از سیر تا پیاز» اثر نجف دریابندری با حضور فرهاد طاهری، نویسنده و پژوهشگر فرهنگی و معصومه ابراهیمی، دانش‌آموخته انسان‌شناسی در تالار فرهنگ کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
در ابتدای پانزدهمین نشست صد کتاب ماندگار قرن، دبیر این نشست، مهدی مظفری ساوجی سخنان خود را با بیان خاطراتی از نجف دریابندری نویسنده اثر و تجلیل از تلاش های محمد زهرایی مدیر نشر کارنامه برای عرضه هنری این کتاب و فهیمه راستکار برای همراهی و تاثیرگذاری در نگارش کتاب آغاز کرد و افزود: صرف نظر از محتوای کتاب که اهمیت دارد، ردپای ظرائف و لطایف زبانی و طنز دریابندری را در همه جا می توان دید.
کتاب دانشنامه‌ای نظام‌مند از خوراک‌ها و آشپزی است
فرهاد طاهری نویسنده و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ معاصر ایران فرهنگی به نقل تاریخی از شخصیت های سیاسی معاصر درباره اهمیت غذا و اثرات فرهنگی آن پرداخت و گفت: آغاز تالیف این کتاب درباره آشپزی به گفته خود نجف دریابندری از زندان و در سال ۱۳۳۶ شکل گرفت. وقتی خاطرات زندان را می خوانیم می بینیم آشپزی به عنوان یکی از دغدغه های شخصیت های سیاسی بزرگ در زندان بوده است؛ از جمله احسان نراقی که وظیفه آشپزی بند خود را بر عهده داشت. همچنین مرحوم عباس دوزدوزانی که از شخصیت های مذهبی بود، در خاطرات خودش از آبگوشت‌هایی که در زندان بار می گذاشتند تعریف می کند.
این پژوهشگر تاریخ و فرهنگ معاصر ادامه داد: از نظر ساختار، اولین ویژگی کتاب مستطاب آشپزی این است که کتابی نظام‌مند و قاعده‌مند و دانشنامه‌ای از خوراک‌ها و آشپزی محسوب می‌شود. مانند هر کتاب مرجع دیگری قواعد و اصول کلی را توضیح می دهد و برای فهم بیشتر پیوست های کمک کننده ای در اختیار مخاطب قرار داده است. این کتاب از لحاظ ساختاری فنی و تخصصی است و البته به درد اهل ذوق هم می خورد.
وی افزود: بخش ابتدای کتاب درباره مکتب‌های آشپزی است که جنبه کاملاً آگاهی بخشی دارد. در بخش های دیگر که به پخت و پز می پردازد، صِرف خواندن آن، احساس لذت به مخاطب می دهد. با پیوست ها و ساختار فهرست این کتاب حس کنجکاوی مخاطب هم برانگیخته می‌شود.
ایجاز و پرهیز از تکرار از ویژگی‌های متن کتاب است
طاهری همچنین به انتخاب عنوان هوشمندانه «مستطاب آشپزی؛ از سیر تا پیاز» اشاره کرد و گفت: کلمه «مستطاب»، یک کلمه کاملاً فخیمانه و ادیبانه، در کنار «از سیر تا پیاز» که تعبیری عامیانه است به کار برده شده و این هنر دریابندری است.
این پژوهشگر حوزه تاریخ و فرهنگ، با برشمردن ویژگی این کتاب از نظر نثر و ادبیات اضافه کرد: اولین ویژگی نثر دریابندری این است که الگو ها و ساختار جملات عمدتاً تکرار می شود و این ویژگی پرهیز از عدم تکرار باعث شده نثر کتاب گویا تر باشد. خود نویسنده هم به این موضوع اشاره می‌کند و می گوید پرهیز از تکرار یکی از بیماری های ادبی است که گریبان نویسندگان آشپزی را بیش از دیگران می گیرد.
وی ادامه داد: دومین ویژگی نثر نویسنده ایجاز و پرهیز از استفاده از کلمات مترادف و هم معنی است. و سومین ویژگی که بسیار جذاب است، رویارویی مستقیم نویسنده با خواننده است. دریابندری در همه حال مخاطب خود را در برابر خود می بیند و با او حرف میزند و افعال را به صیغه امری و التزامی به کار می برد.
وی با انتقاد از رایج شدن تعابیر اشتباه و تکراری در ادبیات گفتار امروز به نبوغ حیرت انگیز و ذوق هنرمندانه دریابندری درانتخاب واژه ها اشاره کرد و گفت: خدمتی که دریابندری در این کتاب به زبان فارسی کرده، بسیاری از متون ادبی فارسی نکرده است.
دریابندری بخشی از میراث ناملموس ایران را تدوین کرده است
معصومه ابراهیمی، مدیر مسئول فصلنامه عصر انسان شناسی سخنران دوم این نشست با اشاره به حسن انتخاب کتاب مستطاب آشپزی گفت: انتخاب این کتاب از میان انواع کتب فلسفی، در حالی که پرداختن به امور اجتماعی و پدیده‌های دم دستی مثل غذا شاید از نظر علمی میان ادبا و دانشمندان نادیده گرفته می شود، نشان می دهد که تغییر رویکردی صورت گرفته و باعث شده ارزش‌های مهم و ملموس این چنین آثاری در جامعه درک شود و باید حضور این کتاب را در زمره صد کتاب برتر قرن، مبارک دانست.
این پژوهشگر انسان شناسی ادامه داد: دوستانی معتقد هستند که دریابندری بعد از ترجمه راسل و ترجمه آن همه رمان و تاثیر بی نظیری که در فلسفه و ادبیات ایران داشت چطور دست به کار انتشار کتابی درباره آشپزی زد. به نظر من این از نبوغ دریابندی بود و خیلی سال‌ها پیش از پیگیری محمد زهرایی، وی به هماهنگی هنر، فلسفه و آشپزی علاقمند بود. الان ما می بینیم که اینها حوزه های جداگانه نیستند و در تقاطع هایی به هم می رسند. شما نمی‌توانید آشپزی را جدا از تاریخ، فلسفه، سیاست، ادبیات و از تمام وجوه رسمی و غیررسمی یک جامعه بدانید و این اهمیت را دریابندری در یک بزنگاه تاریخی به خوبی درک کرده و علاوه بر تدوین بخشی از میراث ناملموس ایران، به زبان فارسی هم خدمت بزرگی کرده است.
وی با اشاره به نبوغ و خلاقیت نویسنده در به کار بردن طنز در متن کتاب افزود: کمتر نویسنده‌ای همچون دریابندری در ایران سراغ داریم که بتواند از زبان سلیس، ساده و صمیمی با طنزی که با خواننده انس و الفت بر قرار کند، در نگارش کتاب بهره بگیرد. به جرئت می گویم ما تا کنون کتابی مثل مستطاب آشپزی با این استانداردهای فیزیکی و محتوایی نداریم.
نظرات