خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ تا به‌حال این سوال برایتان پیش آمده که تخصص گوارش چیست و متخصص این رشته چه می‌کند؟ پزشکی که به تشخیص و درمان بیماری‌های گوارش می‌پردازد، متخصص گوارش و کبد است. مشکلاتی همچون بیماری مری، معده، روده و اندام‌های صفراوی یعنی کبد، مجاری صفراوی، پانکراس و کیسه صفرا، توسط پزشکان این تخصص درمان می‌شوند. اگر دچار کبد چرب هستید یا مشکلاتی نظیر سرطان مری، سرطان روده بزرگ یا هپاتیت شما را تهدید می‌کنند، حتماً به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید. حواستان به مشکلات گوارش کودکان هم باشد و نشانه‌های دردهایی مانند آپاندیست را در آن‌ها جدی بگیرید.

دکتر گوارش کیست؟

دکتر گوارش یک پزشک متخصص است که در تشخیص و درمان بیماری‌های مرتبط با دستگاه گوارش فعالیت می‌کند. دستگاه گوارش شامل حلق، مری، معده، روده‌ها، اندام‌های صفراوی یعنی کبد، مجاری صفراوی، پانکراس، کیسه صفرا و سایر بخش‌های مرتبط با هضم و جذب مواد غذایی است. دکتر گوارش با استفاده از مطالعه تاریخچه پزشکی، انجام آزمایش‌های تشخیصی متناسب، اعمال فرآیندهای تصویربرداری مانند آندوسکوپی و کولونوسکوپی و همچنین ارائه مشاوره و درمان‌های مناسب، به بیماران کمک می‌کنند. به‌عبارتی، موارد زیر کاملاً تحت نظر متخصص گوارش، درمان می‌شوند:

عملکرد معده و روده

نحوه هضم و جذب مواد مغذی به بدن

دفع مواد زائد از سیستم

عملکرد کبد به عنوان یک اندام گوارشی

شرایطی مانند سندرم روده تحریک پذیر و پانکراتیت هم تحت درمان متخصص گوارش قرار می‌گیرند.

دکتر گوارش چه بیماری‌هایی را درمان می‌کند؟

متخصصین گوارش قادرند که حرکات طبیعی غذا از معده و روده را پیگیری کنند و درباره فرایند جذب مواد مغذی و نحوه دفع مواد زائد هم اطلاعات کافی دارند. بروز هرگونه مشکلی در این مسیرها با تشخیص و تجویزات پزشکان گوارش و کبد به نتیجه مطلوب می‌رسد. اگرچه سیستم گوارش شامل دهان می‌شود، متخصصان گوارش معمولاً مراقبت یا خدماتی برای این ناحیه ارائه نمی‌دهند. برای رفع مشکلات مربوط به آن بخش از بدن باید به دندانپزشکان مراجعه کنید.

متخصص گوارش و کبد به بررسی و درمان اختلالات مرتبط با معده، کبد، پانکراس، روده کوچک و بزرگ، مجرای صفراوی و مری می‌پردازد. او انواع بیماری کبد و مشکلات شایع گوارشی را با انجام آزمایش‌های مختلف همچون کولونوسکوپی، آندوسکوپی معده، سونوگرافی و آزمایش خون، تشخیص می‌دهد.

متخصصان حوزه گوارش و کبد بیماری‌های زیر را درمان می‌کنند.

رفلاکس معده به مری

رفلاکس معده به مری (GERD) زمانی رخ می‌دهد که اسید معده به طور مکرر وارد مری می‌شود. این وضعیت، که به عنوان ریفلاکس اسیدی نیز شناخته می‌شود، می‌تواند باعث تحریک مخاط پوشش دیواره مری شده و حتی زخم مری و معده را ایجاد کند. افرادی که به GERD مبتلا هستند& از علائمی مانند سوزش و درد در قفسه سینه یا به اصطلاح عموم سوزش سر دل، سوختگی معده، حس تهوع و استفراغ و در برخی موارد حتی علائمی مرتبط با تنفس مثل خفگی یا سرفه رنج می‌برند.

پولیپ روده بزرگ

پولیپ روده بزرگ توده‌ای از سلول‌ها با اندازه‌ای کوچکتر از ۵ میلی‌متر است که در دیواره داخلی روده بزرگ قرار می‌گیرد. این توده‌ها می‌توانند به‌صورت مسطح در بخشی از بافت داخلی قرار گرفته یا مانند قارچ روی ساقه متصل به دیواره روده بچسبند. علاوه بر اندازه و شکل، پولیپ‌های روده در نواحی مختلف مانند لایه داخلی یا در نزدیکی دیواره روده ایجاد می‌شوند. در برخی موارد، این پولیپ‌ها خودبه‌خود خارج می‌شوند و در دستگاه گوارش مشکلاتی مانند تنگی یا خونریزی ایجاد می‌کنند.

هپاتیت

هپاتیت التهابی در پارانشیم کبد است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی چون افراط در مصرف الکل، تاثیر برخی داروها بر کبد و آلودگی بر اثر عفونت ویروسی باشد. انواع مختلف هپاتیت عبارتند از هپاتیت ویروسی A، B، C، D و E که هر یک نوع خاصی از ویروس هپاتیت را نشان می‌دهند و با طرق مختلف انتقال یافته و درمان می‌شوند. تشخیص و درمان زودهنگام هپاتیت اهمیت بسیاری دارد تا از تبعات جدی‌تری مانند آسیب به کبد یا بیماری‌های مزمن کبدی جلوگیری شود.

زخم معده

زخم معده حالتی است که در آن بافت‌های دیوار معده آسیب دیده و زخم‌هایی با عمق‌های متفاوت در آن ایجاد می‌شود. زخم معده بیشتر زمانی ایجاد می‌شود که اسیدهای معده و پپسین (آنزیمی که توسط معده ترشح می‌شود) با غشاء مخاطی محافظت‌کننده معده در تماس مستقیم قرار می‌گیرند. از دلایل زخم معده می‌توان به استفاده از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن، عفونت با باکتری Helicobacter pylori، مصرف بی‌رویه الکل، استرس و عوامل غذایی مثل مصرف بیش‌ازحد تندی‌ها و سیگار اشاره کرد.

کولیت

کولیت، حالتی است که باعث التهاب و آسیب در دیواره داخلی روده بزرگ می‌شود. این بیماری می‌تواند در هر قسمتی از روده بزرگ ایجاد شود، اما معمولاً بر بخش پایینی آن تمرکز دارد که به‌عنوان کولون سیگموئید و رکتوم شناخته می‌شود. کولیت علائمی مانند درد شکمی، اسهال، خونریزی رکتال، تغییرات در الگوی دفع و کاهش وزن را به دنبال دارد. عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و واکنش‌های ایمنی بدن در برابر باکتری‌ها یا ویروس‌ها می‌توانند باعث این مشکل شوند.

چه زمانی باید به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنیم؟

اگر با مشکلات مرتبط با دستگاه گوارش و کبد مواجه شدید، باید به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید. این مشکلات می‌تواند شامل علائمی نظیر درد یا تورم شکم، سوء هاضمه مزمن، اسهال یا یبوست، تغییرات در عادات مدفوع، خونریزی دستگاه گوارشی، تهوع و استفراغ مکرر، سوزش معده، مشکلات در جذب مواد غذایی، عوارض جانبی ناشی از مصرف داروها، اختلالات در کبد و مثانه صفراوی شود. در صورت بروز علائم گفته شده، در اسرع وقت به دکتر گوارش تهران یا شهر خود مراجعه و اقدامات درمانی را آغاز کنید.

بهترین دکتر گوارش تهران، در تشخیص و درمان بیماری‌های شایع گوارشی و کبدی همچون کولیت روده، تخصص دارد. از شایع‌ترین این بیماری‌ها، می‌توان به زخم معده، رفلاکس گوارشی، سرطان معده، رفلاکس معده، کولیت، ورم معده، سنگ کیسه صفرا و سیروز کبدی اشاره کرد. متخصص گوارش و کبد تهران برای تشخیص این بیماری‌ها، از روش‌هایی همچون آندوسکوپی، گاستروسکوپی، کولونوسکوپی، آزمایش خون و سونوگرافی استفاده می‌کند.

به‌طور کلی هر مشکلی که در اجزای زیر ایجاد می‌شود به پزشک گوارش مربوط است:

مری

معده

شکم

روده کوچک

روده بزرگ

رکتوم

پانکراس

کیسه صفرا

مجاری صفراوی

کبد

اگر دچار وضعیت‌های زیر هستید، نیاز به مراجعه به دکتر گوارش خواهید داشت:

افزایش یا کاهش وزن غیرقابل توضیح

اختلال و مشکل در بلع

اسهال مزمن یا شدید

بازگشت غذا از معده

خونریزی از رکتوم

تجمع گاز و نفخ

سوزش سردل

حالت تهوع

یبوست

مراجعه به‌موقع به هر پزشکی با چک‌کردن علائم و شناخت آن‌ها مقدور می‌شود. پس همیشه حواستان به سلامتتان و تغییرات بدن خود باشد.

محل کار دکتر گوارش چگونه است؟

پزشکان متخصص گوارش و کبد در مطب‌های شخصی یا بیمارستان‌ها مشغول به فعالیت هستند. برخی از آن‌ها هم در کلینیک‌های تخصصی فعالیت می‌کنند و امور مختلف درمانی و اقدامات لازم را در بستری کاملاً تخصصی پیش می‌برند. با کمک‌گرفتن از سامانه‌های نوبت‌دهی آنلاین و اطلاع‌رسانی درباره نشانی و شماره تماس پزشکان می‌توانید اطلاعات موردنیاز درباره هر متخصص گوارش و کبد را به‌سادگی پیدا کنید.

در انتخاب بهترین دکتر گوارش چه مواردی را باید در نظر بگیریم؟

یک دکتر گوارش خوب، علاوه بر داشتن تخصص و تجربه لازم در حوزه گوارش و کبد، باید دارای ویژگی‌هایی چون برقراری ارتباط موثر با بیمار باشد. او باید بتواند به شکلی روشن و قابل درک مشکلات را برای بیماران توضیح دهد و به آن‌ها احساس اطمینان و امید به بهبودی دهد. به طور کلی، پیش از انتخاب دکتر خوب، به نکات زیر دقت کنید:

به حسن شهرت متخصص گوارش و کبد دقت کنید.

اعتبار و تحصیلات و تخصص پزشک را بررسی کنید.

از نظرات کاربران در سایت‌ها و سامانه‌های اینترنتی نوبت‌دهی استفاده کنید.

به رفتار و شیوه برقراری ارتباط پزشک در مراجعه نخست هم دقت داشته باشید.

این را هم یادتان باشد که ببینید، خدمات ارائه‌شده از سوی متخصص موردنظر تحت پوشش بیمه درمانی‌تان قرار می‌گیرد یا خیر.

در مراجعه به متخصص گوارش و کبد باید انتظار چه معاینه‌ها و اقداماتی را داشته باشیم؟

در زمان مراجعه به پزشکی با تخصص گوارش و کبد، پزشک از شما درباره سابقه بیماری‌های گوارش، سبک زندگی و تغذیه سوال می‌کند. معاینه فیزیکی هم بنا به نقطه‌ای از سیستم گوارشی صورت می‌گیرد که دچار مشکل است. زمانی که می‌دانید تخصص گوارش چیست و برای مشکلی در این دستگاه به متخصص مراجعه می‌کنید، باید منتظر طی‌شدن روند تشخیصی با مراحل مختلف باشید. پزشکان معمولاً برای بررسی بیشتر مشکل و رسیدن به تشخیص بیماری‌های کبدی و گوارشی و انتخاب درمان از آزمایش‌های خون، ادرار یا مدفوع هم کمک می‌گیرند. بنا به اختلال و وضعیت باید منتظر اموری مانند آندوسکوپی یا کولونوسکوپی هم باشید.

برگرفته از مجله سلامتی دکتردکتر ( https://drdr.ir/mag/specialty-of-digestive-and-liver/)