به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، فعالیت‌های محرم و اربعین کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در مراسمی همراه با رونمایی از کتاب «گُل کم‌تحمل است» در سالن غدیرِ مرکز آفرینش‌های فرهنگی کانون واقع در خیابان حجاب آغاز شد. این مراسم با اجرای نجم‌الدین شریعتی و با حضور محمدرضا سنگری، نویسنده و پژوهشگر، جواد حیدری، مدیرعامل مجمع شاعران اهل بیت، حجت‌الاسلام مجید باباخانی، مدیرکل تشکل‌های دینی سازمان تبلیغات اسلامی، فروهر معدنی، مدیرکل آفرینش‌های فرهنگی کانون، مجتبی حاذق نیکرو، سرپرست آفرینش‌های ادبی و هنری کانون و دیگر اعضا و مدیران کانون برگزار شد. همچنین در این نشست، جلسه شعرخوانی نیز با حضور شاعران کودک و نوجوان و اعضای باشگاه قاف صورت گرفت. اسامی شاعرانی که در خلال این برنامه چند بیتی از سروده‌های عاشورایی خود را به سمع و نظر حاضران رساندند عبارت است از: جواد محقق، طیبه شامانی، مریم علایی، نسرین شهبازی، پیوند فرهادی، صبا فیروزی، ریحانه نوری، محمد میرزایی بازرگانی، نسترن حاتمی، زهرا توقع‌همدانی، محبوبه صمصام‌شریعت، میلاد عرفان‌پور، بابک نیک‌طلب، غزل‌السادات آقایان، آزاده سالمی، حمید هنرجو، طاهره شهابی، خاتون حسنی، مسعود طاهری، سعیده اصلاحی، علیرضا حکمتی، اکرم‌السادات هاشمی‌پور و کبری بابایی. همچنین مصطفی فتحی، نوجوانی که از اعضای ارشد کانون است در این مراسم برنامه پرده‌خوانی عاشورایی را اجرا کرد.
محرم، بستر آموزش و فراگیری برای کودکان و نوجوانان است
حامد علامتی، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در این مراسم گفت: مأموریت کانون، تربیت کودکان و نوجوانان است؛ این مأموریت در کودکی تعریف خاص خودش را دارد و در دوره نوجوانی هم اهداف خاص خود را دنبال می‌کند.
او با وام‌گرفتن از بخشی از صحبت‌های شهید مطهری، ادامه داد: شهید مطهری در کتاب «تعلیم و تربیت» سه عامل را به عنوان عوامل اصلی تربیت معرفی می‌کند. عامل اول، تعقل، تفکر و تعلم است. این سه گزاره نخستین عامل رشد و تربیت است؛ تلاش برای تقویت تعقل و تفکر در کودکان و نوجوانان کاری است که به عنوان مأموریت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مطرح می‌شود. تعلم یا آموزش‌دادن هم از مأموریت‌های دستگاه تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش است؛ حتی بخشی از آن هم در کانون دنبال می‌شود. صرفاً با تعلم کسی نمی‌تواند به سرمنزل برسد و تعقل و تفکر حکم چراغ راه را برای انسان دارد تا بتواند مسیر را با دقت پیدا کند و آن را بپیماید. عامل دوم از منظر شهید مطهری، تقوا و تزکیه است؛ اگر می‌خواهیم رشد معنوی داشته باشیم باید مراقبت کنیم فرزندان‌مان آلوده نشوند. مراقبت در مقابل آلودگی همان تقواست؛ این فقط به اسلام ربطی ندارد؛ شهید مطهری در همان کتاب می‌گوید حتی در مکتب‌های اخلاقی غیرمذهبی، عامل تقوا و تزکیه نفس برای تربیت به عنوان یک عامل اصلی به شمار می‌رود. سومین عامل اصلی تربیت، عبادت و عمل است؛ ایجاد یک عرصه عملی برای آنچه که یاد گرفته است و ایجاد روح عبادت باعث می‌شود مدام انسان به خود تذکر دهد. خداوند به عبادت ما احتیاجی ندارد؛ اما این کار مسیر یادآوری است؛ تنها راه خروج از غفلت همین یادآوری در عمل است.
حامد علامتی در ادامه عنوان کرد: وقتی ما کودکان و نوجوانان را در بستر محرم و اربعین قرار می‌دهیم این سه عامل در کنار هم به صورت کامل وجود دارند. اولاً محرم و آموزه‌های عاشورا بستر و موضوع تعقل و تفکر است و بستر آموزش و فراگیری برای کودکان و نوجوانان. ثانیاً کودک و نوجوان خودش در بستر محرم، طهارت و پاکی قهرمانان کربلا را می‌بیند و انگیزه و زمینه طهارت در او تقویت می‌شود؛ همچنین الگو و انگیزه پیدا می‌کند و محیط محرم در قالب هیئت و دعا و سینه‌زنی و غیره به او فضا می‌دهد و از او حمایت می‌کند برای اینکه شفاف و نورانی شود. ثالثاً فضای محرم، فضای عمل است؛ هر آنچه کودک و نوجوان بیاموزد عرصه عمل و تقویت ایمان دارد. بستر و بذر ایمان اینجا شکل می‌گیرد؛ اگر تعلق نباشد، اگر تفکر نباشد و اگر آموزش تکمیل نشود و آن طهارت و فطرت حفظ نشود، بذر ایمان شکل نمی‌گیرد. در محرم کسی برایش کسر شأن نیست که کفش جفت کند؛ آن نوجوان و آن کودک و آن جوان این کار را می‌کند و می‌بیند که پدر و مادرش هم انجام می‌دهد؛ پس مشتاق‌تر می‌شود. درنتیجه محرم، عرصه بروز عمل و ایمان است؛ شعری که پشت کتاب «گل کم‌تحمل است» هم آمده بر همین مبناست؛
امسال فهمیدم که نذری
حتماً نباید شام باشد
یا میوه و خرما و چایی
یا کشمش و بادام باشد
شاید کمی نذرم عجیب است
اما من آن را دوست دارم
من کفش‌های پشت در را
جفت و مرتب می‌گذارم
شما در کمتر موضوعی همه این عوامل را در کنار هم می‌بینید؛ این خاصیت محرم است و باید از این فضا خوب استفاده کرد. این فضایی که در محرم و اربعین داریم باید به صورت حداکثری برای تربیت بچه‌ها استفاده شود. امروز نشستی برگزار شده که همین موضوعات را باهم مرور کنیم و مربیان کانون این موضوعات را مرور کنند؛ اما از ظرفیت ادبیات هم استفاده کنیم. ظرفیت شعر و داستان باید به این عوامل کمک کند. شعر شما باید ظرفیت تفکر، تعقل و تعلم را تحریک و فعال کند. از سوی دیگر الگودهی کند و این الگو، انگیزه را در کودک و نوجوان ایجاد کند که او هم مثل قهرمانان کربلا شود، پاک شود، شفاف و نورانی شود. از طرف دیگر هم، زمینه ظهور و بروز عمل و ایمان را داشته باشد. این مسائل در کتاب «گل کم‌تحمل است» به نوعی دیده می‌شود. این کتاب باید فراگیر شود و در اختیار همه قرار بگیرد؛ باید تولیدات صوتی و تصویری برای کتاب تهیه کنیم، نباید کتاب را همین‌طوری رها کنیم.
تمرکز ویژه کانون بر تولید محتوای محرمی و عاشورایی ویژه کودک و نوجوان
فروهر معدنی در ابتدای جلسه با اشاره به فعالیت‌های ستاد اربعین کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بیان کرد: همانطور که استحضار دارید برای دومین سال متوالی، ستاد اربعین در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شکل گرفته است. سال گذشته به عنوان اولین سالی بود که ما به عنوان ستاد اربعین در کانون به صورت متمرکز فعالیت‌هایمان را هدفمند اجرا کردیم و امسال برای دومین سال داریم تلاش می‌کنیم بتوانیم جریان اربعین را در حوزه کودک و نوجوان مدیریت کنیم. امسال دو رویکرد را برای این منظور در نظر گرفته‌ایم؛ دوستان قطعاً می‌دانند که در محرم و اربعین در حوزه کودک و نوجوان موکب‌ها و نهادهای بسیاری کار می‌کنند. سال گذشته بیش از ۳۰۰ موکب و نهاد فرهنگی در حوزه اربعین فعالیت کردند و امسال تلاش داریم بتوانیم هم‌افزایی بین این موکب‌ها ایجاد کنیم و با همراهی استادان گرانقدر، در بخش محتوا برای این عزیزان کاری کرده باشیم. خیلی از این عزیزان دوست دارند در حوزه کودک و نوجوان فعالیت کنند؛ ولی دست‌شان از محتوای مناسب خالی است. امیدوارم بتوانیم با هم‌افزایی‌ای که با این نهادها و گروه‌ها داریم محتوای مناسبی در حوزه شعر، داستان، اثر مکتوب، نمایشنامه، تئاتر خیابانی، سرود و ترانه‌هایی که مناسب اجرا هستند و در بخش قصه‌گویی، داشته باشیم که بتوانیم در روایت‌گریِ واقعی عاشورا و اربعین به این افراد کمک کنیم تا فعالیت‌های مؤثری برای حوزه کودک و نوجوان داشته باشند. تولید محتوا برای ما مهم است و ان‌شاالله امسال روی این بخش تمرکز ویژه‌ای خواهیم داشت.
او افزود: امیدواریم همه فعالان این بخش بتوانند به کانون دست یاری بدهند تا کانون با توجه به تجربه، تخصص و توانی که دارد بتواند در این بخش مؤثر باشد؛ اینکه نوجوانان را به سمت کنش‌گری اجتماعی هدایت کند و این امر، مطمئناً از عهده کانون، مربیان و همه فعالانی که عشق در راه امام حسین (ع) دارند و در گرو این راه سر نهاده‌اند، برمی‌آید و قطعاً عملیاتی خواهد شد. در روز سه‌شنبه (سوم محرم) به نام و یاد حضرت رقیه (س) دومین گردهمایی کودکان عاشورایی برگزار می‌شود و امیدواریم همه کودکان و نوجوانان همراهِ خانواده‌هایشان در این برنامه شرکت کنند. امسال با توجه به سیاست مدیرعامل کانون پیرو بحث مخاطب‌محوری و نوجوان‌محوری، تلاش‌مان بر این است که حضور خانواده‌ها و حضور نوجوانان را در برنامه‌هایمان بیش از پیش داشته باشیم.
پس از صحبت‌های فروهر معدنی، مدیرکل آفرینش‌های فرهنگی کانون از پوستر دومین گردهمایی کودکان عاشورایی رونمایی شد.
حضور ۲۳ کودک و نوجوان در کربلا و لزوم خلق منظومه برای هر یک از آنها
محمدرضا سنگری، نویسنده، شاعر و پژوهشگر حوزه عاشورا به شرح نکاتی در مورد شعر عاشورایی و وقایع کربلا پرداخت که بخشی از صحبت‌های او به این شرح است: اکنون در جامعه ایران برای نسل جوان‌مان، ۱۶ بحران داریم و در کل جامعه ۳۷ بحران. اگر این بحران‌ها را موج‌های جامعه یا گرداب‌ها و خیزاب‌ها و خطرگاه‌ها بدانیم، حسین کشتی آن است. «ان الحسین مصباح الهدی و سفینه النجات»؛ ما چطور با حسین (ع) می‌توانیم از این گرداب‌ها عبور کنیم و خود و نسل جوان‌مان را به ساحل امن جامعه برسانیم؟ این‌ها تنها با درنگ‌ها و مطالعات صورت می‌گیرد؛ پوزش از شما که حتی این را مطرح می‌کنم اما دریغا که بسیاری از ما در افواح تنها متوقف شده‌ایم و حسین را نخونده‌ایم. یکی از دوستان شاعر، یکی دو سال پیش بر اساس این سخن آشنای شهید بزرگوار حاج‌قاسم سلیمانی که گفته است که «ما ملت امام حسینیم» گفته بود که ما ملت کدام حسینیم؟ آن کشته فتاده به هامون؟ آن صید دست و پا زده در خون؟ ما عاشقان میز و تریبون؟ ما ملت کدام حسینیم؟ از کدام حسین سخن می‌گوییم.
او افزود: کربلا دو بُعد دارد: بعد عارفانه و بعد حماسی. خدایش رحمت کند دوست و همکلاسی عزیزم، زنده‌یاد قیصر امین‌پور را که منظومه‌ای دارد به اسم «ظهر دهم». وقتی او این منظومه را مطرح کرد، اسم شخصیتی را که این منظومه به او تعلق دارد در سروده خود طرح نکرد؛ او عمرو بن جناده انصاری است. شنیده‌ایم نوجوانی بود که همراه مادرش بحریه و پدرش جنادت بن حارث انصاری در نهضت حضرت اباعبدالله (ع) شرکت کرده است. آنها راهی حدود ۲۲۲۲ کیلومتر پیمودند. آن نوجوان پسربچه‌ای ۱۱،۱۲ ساله بود. پدرش در تیرباران صبح به شهادت رسید. در تیرباران صبح، ۵۲ نفر شهید شدند که هیچ‌گاه کسی برای این ۵۲ نفر قصه نگفته و شعر نسروده است. من معتقدم در کربلا ظرفیت خیلی زیادی برای سروده‌های حوزه کودک و نوجوان وجود دارد. یکی از کسانی که در این تیرباران شهید می‌شود، پدر این نوجوان است. فقط وقت پیدا کرد این یک بیت را بخواند و بعد گلویش هدف تیر قرار گرفت و در میدان به شهادت رسید. وقتی این نوجوان به میدان می‌رود، استاد شهید مرتضی مطهری می‌گوید زیباترین رجز کربلا را این نوجوان خوانده است و گفته: «أَمیرِی حُسَیْنٌ وَ نِعْمَ الاَْمیرُ *** سُرُورُ فُؤادِ الْبَشیرِ النَّذیرِ / عَلِیٌّ وَ فاطِمَةُ والِداهُ *** فَهَلْ تَعْلَمُونَ لَهُ مِنْ نَظیر / لَهُ طَلْعَةٌ مِثْلُ شَمْسِ الضُّحی *** لَهُ غُرَّةٌ مِثْلُ بَدْر مُنیر». اگر قرار باشد شاعران که با وزن شعر آشنا هستند، وزنی برای این رجز به شعر پیدا کنند، می‌شود همان شاهنامه فردوسی: به نام خداوند جان و خرد…. ۲۳ کودک و نوجوان در کربلا داریم که برای هرکدام از این‌ها می‌توانیم یک منظومه خلق کنیم.
کربلا، کلاس درس تربیت عاطفی است
این پژوهشگر در ادامه بیان کرد: ما باید برای کودکان و نوجوانان‌مان از عاشورا بگوییم؛ زیرا یک دیدگاهی وجود دارد که می‌گوید غم‌آور مناسب کودکان نیست؛ خیلی‌ها متوجه نیستند وقتی ما از کربلا صحبت می‌کنیم جنس غمش متفاوت است؛ نکته بسیار مهم و دقیقی که کمتر به آن پرداخته‌ایم است که کربلا کلاس تربیت عاطفی است. اگر ما برای کربلا اشک می‌ریزیم، این اشک عاطفی ما بر کودکی که بی‌رحمانه او را به شهادت رساندند و آبی هم به او ندادند، باعث می‌شود دیگر کودک‌آزاری نکنیم. آنکه بر خیمه‌های سوخته گریه می‌کند، خانه هیچ‌کس را ویرانه نخواهد پذیرفت و آنکه بر شهیدانی اشک می‌ریزد که با اسب بر بدن آنها تاختند، آنگونه می‌شود که ما در دوره جنگ بودیم؛ حتی به جنازه دشمن توهین نمی‌کنند. این را از کربلا آموخته‌ایم؛ کربلا، کلاس درس تربیت عاطفی است و این اشک، پشتوانه آن است. اشاره کردم که چرا باید برای کودکان و نوجوانان از کربلا بگوییم؟ دلیل دیگر این است که خودِ کربلا سرشار از کودک و نوجوان است و امام حسین (ع) نیز، مظهر عشق‌ورزی به کودکان است.
در بخش بعدی مراسم، نماهنگی از گروه گردآورنده مجموعه شعر «گل کم‌تحمل است» پخش شد و مریم اسلامی، شاعر و یکی از گردآورندگان این کتاب در این نماهنگ، از فرآیند شکل‌گیری این کتاب گفت: محرم سال گذشته ما یک برنامه با موضوع عاشورا داشتیم؛ یکی از همکاران ما که قرار بود مجری یک برنامه باشد، برایمان مطرح کرد که در اینترنت و کتاب‌های مختلف به دنبال شعری می‌گشسته که در آن مجلس عاشورایی بخواند، اشعار عاشورایی کودک و نوجوان که قوی و درخور ارائه باشد؛ اما نیافته است. وقتی ما این نیاز را احساس کردیم با موافقت مدیریت مجموعه، شروع به برنامه‌ریزی برای شکل‌دادن و پیش‌بردن این پروژه کردیم. فاطمه ناظری، همکارم به این پروژه پیوست و در گروه‌های مختلف اشعاری را جمع‌آوری کرد. خیلی زود ۱۱۶ اثر به دست ما رسید که درنهایت ۷۲ شعر از ۴۰ شاعر در این پروژه کار شد. ما فراخوان رسمی برای شعرها اعلام نکردیم؛ در همان گروه‌هایی که با دوستان و شاعرمان داشتیم مطرح کردیم و از عزیزان خواستیم به عنوان نذر فرهنگی، یک یا چند شعر با موضوع عاشورا به ما بدهند که در یک مجموعه گردآوری کنیم تا به دست مخاطبان برسد و نیازی در جامعه را پوشش دهد. شاعران استقبال گسترده‌ای کردند. کتاب بعد از انتشار به شعبه‌های کانون در سراسر کشور ارسال خواهد شد تا تمام کودکان سرزمین‌مان در هر استان و شهری که هستند بتوانند به این منبع دسترسی داشته باشند و اشعار را بخوانند.
فاطمه ناظری، دیگر گردآورنده این کتاب نیز بیان کرد: انتخاب‌ها کاملاً تصادفی بود؛ هم انتخاب این عدد ۷۲ به نشانه ۷۲ تن از همراهان امام حسین (ع) و هم انتخاب عدد ۴۰ که در قرآن و احادیث عدد مقدسی است، بسیار اتفاقی بود. دل‌مان می‌خواست رونمایی این کتاب در همان اربعین سال ۱۴۰۲ در کربلا اتفاق بیفتد؛ ولی چاپ کتاب طول کشید و امروز اتفاق افتاد.
در پایان مراسم، از کتاب «گل کم‌تحمل است» رونمایی شد.
نظر شما