سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - یوسف ملایی: «هلال - ستارگان» پیشینه دو مرتبه حضور در جام جهانی فوتبال سال ۱۹۵۴ و ۲۰۰۲ را در کارنامه ورزشی دارند که عنوان سوم آخرین حضورشان، قابل توجه است. از پنج دوره حضور در جام ملت‌های اروپا نیز مهمترین افتخار این تیم در یورو، نایب قهرمانی سال ۱۹۵۲ است همچنین کسب مقام سوم در جام کنفدراسیون‌ها در نخستین و تنها حضورشان، موفقیت جالبی محسوب می‌شود.
عملکرد سفید و قرمز پوشان ترکیه در یورو ۲۰۲۴
شاگردان وینچنزو مونتلا سکاندار ایتالیایی ترکیه در دیدار نخست از مرحله گروهی با نتیجه ۳ بر یک گرجستان را با شکست بدرقه کردند. در مقابل پرتغال با نتیجه ۳ بر صفر، مغلوب شدند و با شکست ۲ بر یک جمهوری چک، توانستند با ۶ امتیاز و پس از پرتغال ۶ امتیازی به عنوان تیم دوم گروه ششم به دور یک هشتم صعود کنند. همبازیان کاپیتان هاکان چالهان‌اوغلو در این مرحله نیز با نتیجه ۲ بر یک اتریش را روانه خانه کردند و در مرحله یک چهارم نیز رودروی نارنجی پوشان هلند قرار گرفتند و با حساب ۲ بر یک نتیجه را واگذار کردند و به خانه بازگشتند.
یورو ۲۰۲۴ (EURO ۲۰۲۴) هفدهمین دوره رقابت‌های جام ملت‌های اروپا محسوب می‌شود. این بازی‌ها از تاریخ ۲۴ خرداد ۱۴۰۳ تا ۲۲ تیر ۱۴۰۳ به میزبانی آلمان برگزار شد.
ترکیه، کشوری اورآسیایی که با ۹ کشور آسیایی و اروپایی مرز مشترک دارد
جمهوری ترکیه یک کشور فراقاره‌ای است که بخش عمده آن در آناتولی در غرب آسیا قرار دارد و بخش کوچکی از آن در بالکان در اروپای جنوب شرقی واقع شده است. ترکیه از شمال با دریای سیاه، از شمال شرقی با گرجستان، از شرق با ارمنستان، جمهوری آذربایجان و ایران، از جنوب شرقی با عراق، از جنوب با سوریه و دریای مدیترانه، از غرب با دریای اژه، و از شمال غربی با یونان و بلغارستان مرز مشترک دارد، در حالی که قبرس در سواحل جنوبی این کشور واقع شده‌است. ترک‌ها اکثریت جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند و کردها بزرگترین اقلیت قومی این کشور محسوب می‌شوند. آنکارا پایتخت سیاسی و دومین شهر بزرگ ترکیه است، در حالی که استانبول بزرگترین شهر و مرکز مالی آن است.
از اولین مناطق مسکونی جهان با مکان‌های دوران نوسنگی و تمدن‌های باستانی
ترکیه امروزی یکی از اولین مناطق مسکونی جهان است و مکان‌های مهم دوران نوسنگی مانند گوبکلی‌تپه و تمدن‌های باستانی از جمله حتیان، هیتی‌ها، آناتولیایی‌های باستان، یونانیان میسنی، ایرانیان و دیگران در آن سکنی گزیده بودند.
پس از فتوحات اسکندر مقدونی که عصر هلنیستی آغاز شد، بیشتر مناطق باستانی در ترکیه امروزی از نظر فرهنگی هلنیستی بود که در دوران بیزانس نیز ادامه یافت. ترکان سلجوقی در سده یازدهم فتوحات و مهاجرت‌شان به ترکیه امروزی را آغاز کردند و حکومت سلجوقیان روم را تشکیل دادند که تا زمان حمله مغول در سال ۱۲۴۳ بر آناتولی حکومت می‌کردند.
ادبیات ترکی استانبولی
ادبیات ترکی استانبولی شامل قطعات شفاهی و متون نوشته شده به زبان ترکی استانبولی می‌شود، چه در شکل عثمانی چه در اشکال کمتر ادبی آن مانند گونه‌ای که امروزه در جمهوری ترکیه به آن صحبت می‌شود. زبان ترکی عثمانی که اساس بیشتر مجموعه نوشتارها را تشکیل می‌دهد، تحت تأثیر فارسی و عربی بود و به الفبای ترکی عثمانی نوشته می‌شد.
آغاز دوران کتبی ادبیات ترکی
پس از اسلام بر اثر دین جدید و برخورد با ایرانیان و مسلمانان تغییراتی در دین، زبان و سبک زندگی‌شان به‌وجود آمد و به سرزمین‌های جنوبی‌تر مهاجرت کردند. ادبیات ترکی در حقیقت به‌صورت کتبی از همان دوره به وجود آمد و نخستین کتاب ادب ترکی قوتادغوبیلیگ است که در قرن یازدهم میلادی به پایان رسیده‌است.
«قوتادغوبیلیگ» نخستین کتاب ادب ترکی
قوتادغوبیلیگ: به معنی دانش مقدس نوشته یوسف بلاساغونی (مشهور به یوسف خاص حاجب بلاساغونی) که در سال ۱۰۶۹ میلادی به پایان رسید و تقدیم خاقان قراخانیان بغراخان شد. این اثر بر هجایی بر همان وزن شاهنامه سروده شده‌است. این اثر مثنوی ۶۶۴۵ بیت دارد. مضمون آن مانند سیاست نامه‌ها است.
کتاب آموزش لغات زبان ترکی به عربی‌زبانان
دیوان لغات‌الترک: نوشته محمود کاشغری ست و در مورد آموزش لغات زبان ترکی به عربی‌زبانان بوده و ترکی - عربی است. این اثر در سال ۴۵۱ هجری تألیف و به خلیفه عباسی تقدیم شده است و حاوی ۷۵۰۰ تکواژ است. از دیگر آثار محمود کاشغری جواهر النحو فی لغات الترک است. دوران مختلف، کتاب‌های بسیار فراوانی در ترکیه چاپ و منتشر شده اما در این یادداشت قصد نداریم به سایر آثار بپردازیم.
نفوذ شدید ادبیات فارسی در ادبیات ترکی
از آغاز قرن ۱۴ به بعد ادبیات ترکی شدیداً تحت نفوذ ادبیات فارسی قرار می‌گیرد و بسیاری از آثار ادبیات فارسی به ترکی ترجمه می‌شوند. این دوره جدید در ادبیات ترک با روی کار آمدن آل عثمان همزمان است.
نخستین دوره که از قرن ۱۴ با شدت یافتن تأثیرات ادبیات فارسی آغاز می‌شود با مهاجرت روزافزون ایرانیان آرامش‌طلب و بیزار از جنگ به آسیای صغیر قدرت می‌یابد و تا پایان قرن ۱۹ میلادی پابرجاست. در این عهد تقریباً اکثر کتاب‌های ادبیات فارسی به ترکی ترجمه شد که بر غنا و ارزش ادب ترک افزود و آن را برای رشد همه‌جانبه آماده نمود. این دوره تا قرن ۱۹ که ادب ترک تحت تأثیر ادب غرب قرار می‌گیرد پابرجاست.
ادبیات معاصر ترک و تولد شعرای نامی
در این دوره با تأثیرپذیری از اروپا ادبیات ترک تغییر یافت. عبارات و کلمات فارسی کمتر شد و تأثیرات و عناصر اروپایی و غربی وارد ادبیات ترکی می‌شود. البته این دوره یکی از بهترین دوره‌های ادب ترکی است که دو تن از بزرگترین مفاخر ادب ترک و حتی جهان به‌نام های ناظم حکمت و اورهان پاموک (برنده جایزه ادبی نوبل ۲۰۰۶) را عرضه کرد و در شعر، شعرای بسیاری پدید آمد که از مهمترین آنها می‌توان به ناظم حکمت، تورگوت اویار، جمال ثریا، توفیق فکرت، یحیی کمال، اورحان ولی، احمد عارف و شکوفه نهال اشاره کرد.
نویسندگان بنام ترک
البته شعرای بسیار دیگری هم در این دوره بودند که از نظر اهمیت در رده پایین‌تری قرار داشتند. در همین اوان در زمینه داستان سرایی نیز تحولاتی ایجاد شد و رمان‌نویسی آغاز شد و موفق هم بود. از میان نویسندگان بزرگ وبنام ترک در این دوره می‌توان از نجاتی جومالی، عزیز نسین، اورهان کمال، هالیکارناس بالیکچیسی، یاشار کمال و اورهان پاموک نام برد.
نخستین ترک‌زبانی که نوبل ادبیات را به خانه بُرد
فریت اورهان پاموک (یا فرید اورخان پاموک) (زاده ۷ ژوئن ۱۹۵۲) که در ایران به اورهان پاموک معروف است، نویسنده و رمان‌نویس اهل کشور ترکیه و برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۰۶ است. او نخستین ترک‌زبانی است که این جایزه را دریافت کرده‌است. «کسی که به جستجوی روح افسرده شهر مادری اش رفت، نمادهای جدیدی از برخورد و بافت فرهنگی کشف کرد.»
پاموک در کشور خود نویسنده‌ای بسیار نامدار است. آثار او پیش از دریافت جایزه نوبل ادبیات به ۴۶ زبان و پس از آن به ۵۶ زبان ترجمه شده است.
پاموک، روزنامه‌نگاری که هیچ وقت کار روزنامه‌نگاری نکرد
اورهان پاموک در خانواده‌ای پر فرزند و مرفه در محله نیشان تاشی استانبول متولد شد. او دروس متوسطه را در کالج آمریکایی رابرت در استانبول گذراند. پس از پایان تحصیلات متوسطه به اصرار خانواده خود به ادامه تحصیل در رشته معماری در دانشکده فنی استانبول مشغول شد، هرچند پس از مدتی این رشته را نیمه‌تمام رها کرد. او سپس در دانشگاه استانبول و در رشته روزنامه‌نگاری به تحصیل پرداخت و فارغ‌التحصیل شد. با این حال هیچ‌گاه کار روزنامه‌نگاری نکرد.
اولین رمان پاموک، کتاب سال ترکیه شد
پاموک اولین رمان خود یعنی جودت بیک و پسران را که حکایت خانواده‌ای متمول و پرتعداد است در سال ۱۹۸۲ نوشت که جوایز ملی اورهان کمال و کتاب سال را برایش به ارمغان آورد.
پاموک بعد از انتشار رمان قلعه سفید کرسی تدریس ادبیات داستانی را در دانشگاه کلمبیا پذیرفت و به همراه همسرش از ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۸ مقیم نیویورک شد. این رمان تقریباً به همه زبان‌های اروپایی ترجمه شد. او در این رمان رفاقت یک دانشمند عثمانی را با برده‌ای رومی روایت کرده‌است.
یکی از ۱۰ رمان برتر جهان
اوج شهرت پاموک زمانی بود که رمان نام من سرخ را در سال ۱۹۹۸ منتشر کرد و انبوهی از جوایز ادبی در کشورهای مختلف را برایش به ارمغان آورد. سال ۲۰۰۲ رمان برف را منتشر کرد که خودش آن را نخستین و آخرین رمان سیاسی در کارنامه کاری‌اش خواند. ضمیمه روزنامه نیویورک تایمز سال ۲۰۰۴ این رمان را یکی از ۱۰ رمان برتر جهان معرفی کرد.
یکی از بهترین اتوبیوگرافی‌های نویسندگان ادبی
پاموک سال ۲۰۰۳ کتابی با عنوان استانبول: شهر و خاطره‌ها منتشر کرد که در واقع اتوبیوگرافی نویسنده‌است. بسیاری این کتاب را یکی از بهترین اتوبیوگرافی‌های نویسندگان ادبی می‌دانند.
زنی با موهای قرمز، جدیدترین اثر پاموک
بعد از دریافت جایزه نوبل ادبیات رمانی با عنوان موزه معصومیت نوشت که به موضوع عشق‌های ممنوعه در کشورهای اسلامی و خصوصاً کشورهای خاورمیانه می‌پردازد. اما ماجراهای این رمان نیز مانند اغلب رمان‌های پاموک در شهر استانبول می‌گذرد. در ژانویه ۲۰۱۶ جدیدترین اثر او زنی با موهای قرمز انتشار یافت. او سال ۱۹۸۲ ازدواج کرد و سال ۱۹۹۱ اولین فرزندش که دختری است به دنیا آمد. پاموک اکنون به اتفاق خانواده اش مقیم استانبول است.
کتابخانه آتاتورک با نسخه‌های منحصر بفرد روزنامه‌های عثمانی
کتابخانه آتاتورک استانبول در سال ۱۹۲۴ راهاندازی شد و در سال ۱۹۸۱ به ساختمان خود در میدان تکسیم استانبول نقل مکان کرد. در این کتابخانه ۲۲۸ هزار عنوان کتاب، ۲۰ هزار مجله، ۱۰ هزار جلد روزنامه، ۴۴۵ آلبوم، ۱۲ هزار و ۳۲۰ کارت پستال، ۱۰ هزار نقشه، ۴ هزار و ۴۰۰ نسخه خطی، ۳۳۴ تقویم و ۴۹ اطلس وجود دارد.
علاوه‌بر اولین روزنامه‌های عثمانی، در این کتابخانه شما نشریاتی مانند انین مظلوم، بادیه و وارلیک را مشاهده خواهید کرد که تنها موجودی آنها در دنیا، در مجموعه کتابخانه آتاتورک است. در این کتابخانه برای کارهای تحقیقاتی عضویت ضروری نیست.
کتابخانه ایسام در استانبول
کتابخانه مرکز مطالعات اسلامی در سال ۱۹۸۴ تأسیس شد. این مرکز منابعی در بسیاری از زمینه‌های فرهنگ، تاریخ، ادبیات و علوم اجتماعی ترکیه و همچنین فرهنگ اسلامی دارد. نزدیک به ۲۰۰ هزار کتاب، حدود ۳ هزار مجله، نزدیک به ۲۰ هزار میکروفیلم و چیزی در حدود ۷۰۰ سی‌دی در این کتابخانه موجود است.
کتابخانه ملی آنکارا با مجموعه آرشیو از صدای نامداران ترکیه
کتابخانه ملی آنکارا، یکی از جوان‌ترین کتابخانه‌های ملی جهان، در سال ۱۹۴۶ با هشت هزار اثر تأسیس شد. در ساختمان ۳۹ هزار متری آن ۲ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۵۶۳ منبع وجود دارد. منابع موجود در این کتابخانه فقط محدود به کتاب‌ها نمی‌شود.
نقاشی‌های اصلی نقاشان معروف، پلاک‌های سنگی، عکس، تمبر، پول، پوستر و میکروفیلم هم از دیدنی‌های این کتابخانه هستند. همچنین یک مجموعه آرشیو از صدای نامداران ترکیه نیز از دولتمردان تا روشنفکران، از آهنگسازان مشهور تا تک‌نوازان در این کتابخانه موجود است. کسانی که شرایط عضویت را ندارند، می‌توانند کارت یک‌روزه دریافت کنند. در این کتابخانه کتاب به امانت داده نمی‌شود.
کتابخانه بوغازیچی با نسخه‌های کمیاب قرن شانزدهم
زمانی که کالج رابرت در سال ۱۸۶۳ تأسیس شد، ۲۰۰ کتاب اهدایی دانشگاه هاروارد به ساختمانی قدیمی در ببک منتقل و پایه‌های کتابخانۀ دانشگاه بوغازیچی گذاشته شد. مجموعۀ خاور نزدیک در این کتابخانه اکنون شامل ۹۹ هزار و ۲۸ کتاب، نشریات منتشرشده پس از سال ۱۹۷۰، ۱۹ هزار و ۷۵۷ اثر کمیاب است که قدمت برخی از آنها به قرن شانزدهم می‌رسد.
در این کتابخانه اسناد تاریخی ایالات متحده و دو هزار و ۵۰۰ جلد کتاب از قرن ۱۹ موجود است. همچنین در آن ۲ هزار و ۲۲۲ منبع صوتی و مطالب الکترونیکی نوشته‌شده به خط بریل توسط نابینایان وجود دارد.
کتابخانۀ دانشگاه بیلکنت با انواع منابع خط بریل
کتابخانه دانشگاه بیلکنت در سال ۱۹۸۶ تأسیس و در آن به روی همه گشوده شد. منابع این کتابخانه شامل ۵۰۰ هزار کتاب و نزدیک به سه هزار مجله و دارای منابعی غنی از سی‌دی و کاست است. شما می‌توانید در ۱۷ کابین مخصوص، به موسیقی دلخواه خود گوش کنید.
کتابخانه دانشگاه بیلکنت دارای انواع منابع خط بریل، یک مجموعۀ هنری، بیش از ۳۰ هزار جلد کتاب و شش‌هزار مجله صحافی‌شده در زمینه معماری، مجسمه‌سازی، طراحی، نقاشی، چاپ، دکوراسیون و عکاسی است.
کتابخانه سلیمانیه در استانبول، با نمایش فیلم برای افراد کم‌شنوا
این کتابخانه در سال ۱۹۱۸ در مجتمع سلیمانیه تأسیس شد. کتابخانۀ تحقیقاتی و تخصصی با نسخه‌های خطی و مجموعه کتاب‌هایی از سلاطین، دانشمندان و روحانیون، ۵۰ هزار جلد اثر چاپی با حروف عربی، ۸۰ آرشیو دیجیتال و نمایش فیلم برای افراد کم‌شنوا از ویژگی‌های این کتابخانه است.
کتابخانه بیازیت، اولین کتابخانۀ دولتی ترکیه
کتابخانه دولتی بیازیت، اولین کتابخانۀ دولتی ترکیه است که در سال ۱۸۸۴ تأسیس شد. منابع این کتابخانه مشتمل بر آرشیو کتاب‌ها و نسخه‌های خطی ویژه، کتاب‌هایی با چاپ‌های قدیمی پیش از جمهوری، برخی مجلات منتشرشده از دورۀ عثمانی تا به امروز، روزنامه‌ها، نقشه‌ها، پوسترها، تمبرها و کارت پستال‌های منتشر شده در ترکیه است.
تعداد تمبرهای موجود در این کتابخانه، ۱۹۰۹ و تعداد کارت پستال‌ها ۳۲۹۹۰ عدد است. در بخش کم‌بینایان که در سال ۱۹۹۲ تأسیس شد، حدود دو هزار کتاب و نزدیک به ۱۵ هزار نوار کاست و سی‌دی وجود دارد.
کتابخانه نسخه‌های خطی باستانی در بورسا
این مجموعه در قرن چهاردهم به‌عنوان مدرسه ساخته شد و در قرن اخیر از سال ۱۹۶۹ به‌عنوان کتابخانه شروع به فعالیت کرد. در این مجموعه، آثاری در موضوعات تاریخ، ادبیات، دین، دستور زبان، نجوم، منطق و فلسفه وجود دارد.
شما می‌توانید در این کتابخانه از وجود ۸ هزار و ۵۵۲ جلد نسخۀ خطی و ۱۸ هزار و ۵۰۰ اثر چاپی بهره ببرید که البته همۀ این آثار به‌صورت دیجیتال هم در دسترس هستند. بیشتر آثار این کتابخانه به زبان عثمانی و فارسی هستند، اما می‌توانید کتاب‌هایی به زبان‌های بوسنیایی، یونانی و کردی هم در آن پیدا کنید. این کتابخانه از نظر آثار مربوط به تاریخ اسلام، مجموعه‌ای غنی و آخرین نسخۀ خطی آن یک قرآن اهدایی بوده است.
کتابخانه آثار زنان استانبول
این مجموعه در سال ۱۹۹۰ توسط پنج زن از جمله دکتر فسون آکاتلی و پروفسور دکتر ژاله بایسال تأسیس شد. منابع این مجموعه در ساختمان تاریخی فنر در استانبول شامل: تقریباً ۱۱۵۰۰ کتاب، نزدیک به ۴۰۰ نشریه، بیش از ۴ هزار مقاله، ۵۰۰ پایان‌نامه، هزاران قطعه منبع تاریخی، صدها سند متعلق به سازمان‌های زنان در ترکیه، آرشیو خصوصی، تاریخ شفاهی، مجموعه‌هایی از نویسندگان زن، هزاران سند در مجموعه، سی‌دی و نوارهای صوتی و مجموعه آثاری از زنان هنرمند است.
همچنین منابع مهمی دربارۀ جنبش زنان عثمانی در این کتابخانه موجود است.
کتابخانه نسخه‌های خطی در قونیه
این کتابخانه از سال ۱۹۸۴ فعالیت می‌کند. آثار چاپی، خطی یا دیجیتالی شده از دانشمندان بزرگی مانند صدرالدین قونوی، ابن عربی و مولانا، ۱۷ هزار و ۹۸۹ نسخه خطی، ۴۰ هزار نسخۀ دیجیتال، ۸۰ هزار و ۶۴۱ نسخه چاپی کمیاب و نسخه‌های خطی کمیاب از سراسر جهان در این کتابخانه موجود هستند.
در این کتابخانه دوره‌های آموزش مرمت کتاب هم برگزار می‌شود.
نظر شما