سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - مریم محمدی: نمایشنامه «تاجر ونیزی» نوشته ویلیام شکسپیر است که به صورت تک جلد از مجموعه نمایشنامه‌های کمدی این نویسنده توسط انتشارات سروش به چاپ رسیده است.مترجم این نمایشنامه علاءالدین پازارگادی با مدرک کارشناسی در رشته، تاریخ کارشناسی ارشد در رشته تعلیم و تربیت و دکتری در رشته علوم سیاسی و اقتصادی از دانشگاه آکسفورد انگلستان است، او را بنیان گذار رشته زبان و ادبیات انگلیسی در ایران می‌دانند. پازارگادی در برگردان زبان و کلام رازآلود شکسپیر - که سرشار از رمز و نماد است به فارسی تلاش و تحقیق بسیار داشته و موفق عمل کرده است.
در سخن ناشر این کتاب درباره ترجمه آثار شکسپیر و سختی آن توضیح داده شده‌است. ناشر در این کتاب توضیح می دهد و اما ترجمه آثار شکسپیر در ایران چه مسیری را پیموده است؟
آثار شکسپیر از دوره قاجار با ترجمه ناصرالملک با نمایشنامه اتللو و پس از او حسینقلی سالور با ترجمه رام کردن زن سرکش در جامعۀ ادبی ایران مورد توجه قرار گرفته‌است. از دهۀ ۳۰ به این سو به مرور آثار شکسپیر به وسیله مترجمانی چون به‌آذین، مسعود فرزاد، عبدالحسین نوشین و.... به فارسی ترجمه شده و هر یک از این ترجمه ها از ارزش‌های هنری و ادبی برخوردار هستند. نکته آنکه بیشتر آثار شکسپیر جنبه شاعرانه و تغزلی دارند. در برخی موارد شخصیت‌های نمایشنامه‌های او موزون و مقفا سخن می‌گویند که این ویژگی در بیشتر ترجمه‌ها با بی‌اعتنایی روبه‌رو شده است. البته همه هم‌نظرند که سخت ترین قالب ادبی برای ترجمه، شعر است. این نکته گفته شد تا سختی و ارزش کار ادبی علاءالدین پازارگادی روشن شود.
انتشارات سروش مجموعه نمایشنامه‌های کم‌حجم تراژدی و کمدی شکسپیر خود را در ۲۷ نسخه منتشر کرد. این نمایشنامه‌ها اثر ویلیام شکسپیر، نمایشنامه‌نویس مطرح بریتانیایی است. قبل از این همه نمایشنامه‌های تراژدی و کمدی ویلیام شکسپیر در یک دوجلدی سنگین چاپ شده بود. این اقدام جالب که نمایشنامه‌ها را به صورت یک مجموعه اما جدا جدا به چاپ برسانند باعث شده خریدار بتواند بنا به توان مالی از نمایشنامه‌های شکسپیر خرید کرده و هزینه سنگین دو جلدی آن را متحمل نشود. این کار امکان هدیه دادن نمایشنامه‌ها به صورت تک جلد را برای علاقه‌مندان به نمایشنامه‌های شکسپیر ممکن کرده است.
«تاجر ونیزی» یا «داستان شورانگیز بازرگان وندیکی» نمایشنامه‌ای کمدی است که در سال‌های ۱۵۹۴ تا ۱۵۹۶ نوشته شده است. این اثر یک کمدی رمانتیک بوده و به دلیل صحنه‌های دراماتیک آن معروف است. همچنین شهرت دیگر آن به خاطر شخصیت یهودی و ریاخوار شایلاک و بی‌رحمی بیش از حد او به شخصیت اصلی داستان، آنتونیوی تاجر است. داستان این نمایشنامه درباره یک عضو جوان از طبقه اشرافی با نام باسینو است که برای دریافت کمک مالی، نزد شایلاک یک نزول خوار یهودی می‌رود. او با این کار و نرسیدن مال‌التجاره‌اش خودش را به دردسر می اندازد. دوستانش برای رهایی او از شرطی که شایلاک گذاشته بسیج می‌شوند.
این نمایشنامه کمدی در پنج پرده نوشته شده است و بهار امسال توسط انتشارات سروش به بازار نشر عرضه شده. این نمایشنامه در ۷۶ صفحه و با قیمت پشت جلد ۸۰ هزار تومان به علاقه‌مندان فن تئاتر و نمایشنامه‌نویسی عرضه شده است. داستان این نمایشنامه به حدی جذاب و دراماتیک است که در سال‌هایی که از اختراع سینما می‌گذرد اقتباس‌های متعدد ادبی از این نمایشنامه برپرده نقره سینما شکل گرفته است یکی از آخرین این اقتباس‌ها فیلمی به همین نام با بازی درخشان آل پاچینو در نقش شایلاک یهودی و به کارگردانی مایکل ردفورد است که در سال ۲۰۰۴ در هالیوود ساخته و منتشر شد.
از این نمایشنامه یک تله‌تاتر ایرانی نیز با بازی شهره سلطانی و غلامرضا طباطبایی و آیدا کیخایی در سال ۱۳۷۵ ساخته شده و از شبکه ۴ سیما پخش شده‌است.
به طور کلی نمایشنامه‌های شکسپیر به دلیل قدرت قلم این نویسنده و پرداخت درست و جذاب قصه و استفاده از گره‌های دراماتیک منابع خوبی برای اقتباس سینمایی است. شخصیت‌هایی که شکسپیر خلق می‌کنند در بسیاری از مواقع از تیپ شروع شده و به پرداخت شخصیت می‌رسند. شکسپیر با خلق شخصیت‌های منفی ماندگار مانند شایلاک در نمایشنامه «تاجرونیزی»، یاگو در نمایشنامه «اتللو» و… تعریف جدیدی از خلق شخصیت‌های خبیث که تا قبل از او بیشتر دیوها و غول‌ها بودند می‌دهد. از این رو است که دیدن آثار شکسپیر که زبان نظم را برای نوشتن نمایشنامه‌هایش انتخاب کرده‌است و فهم و ترجمه آن‌ها و در قدم بعدی برگردان سینمایی آن‌ها کاری دشوار و در عین حال لذت بخش است.
نظر شما