به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب دوم از مجموعه «غوغای‌غزل» به اهتمام سیدمحمدتولیت (از معزی تا منزوی) به همت نشر نیستان منتشر شد. در کتاب اوّل (از سنایی تا سایه) از ده غزلسرای برجسته زبان فارسی و از هر یک ۴۰ غزل و در مجموع ۴۰۰ غزل گرد آمده بود. در کتاب دوم نیز از ۴۰ شاعر و از هر کدام ده غزل و در مجموع چهارصد غزل گرد آمده است و به طور کلّی در دو کتاب «غوغای غزل» ۸۰۰ غزل از ۵۰ شاعر گلچین شده است.
در ادامه گفت‌وگوی ما را با سیدمحمد تولیت درباره شیوه گردآوری این اشعار می‌خوانید.
در انتخاب اشعار چه معیاری را مد نظر قرار داده‌اید؟
دو شاعر برجسته مهم فارسی زبان ایرانی یعنی حافظ و سعدی، برجسته‌ترین ملاک من در انتخاب بوده است و به همین ترتیب به سراغ شاعرانی رفتم که در شعر به سبک عراقی سرآمد بودند. برای من تغزل فارسی حول محور حافظ و سعدی چه از پیش و چه از پس شکل گرفته و در این دو مجلد با رویکردی به گاهنامه تاریخی شعر در ایران که مشمول بر هزار سال است بهترین غزل‌ها، برای به ذوق آوردن مخاطب غزل فارسی دست چین کرده‌ام.
محتوای مضمونی عمده غزل‌ها متاثر از چه حال و هوایی است؟
ذات غزل حال و هوایی عاشقانه و عارفانه دارد؛ حال این عشق گاهی زمینی و گاهی آسمانی است. به طور مثال در اشعار سعدی، ممکن است عشق رنگ و بوی زمینی داشته باشد و در شاعری چون حکیم مولانا، رنگ و بوی آسمانی داشته باشد. به همین ترتیب غالباً غزل‌هایی انتخاب شده که زبانی روان، سیال و خیال انگیز و عاشقانه دارند؛ اشعاری که برای مخاطبان امروز قابل فهم و لذت بخش است؛ حتی از امیر معزی که شاعری است از هزار سال پیش در ایران، غزل‌هایی آورده شده که روان، قابل فهم و درک برای مخاطب امروز است. عشق سرآمد احساس‌ها و عواطف بشری است؛ حسی که پیوند خود را فارغ از مناسبات به‌سرعت با مخاطب برقرار می‌کند به همین دلیل، اکثریت اشعار گلچین شده با مضامین عاشقانه است.
در این دو جلد شما از شاعران معاصر نیز اشعاری را آورده‌اید که برای مخاطب بسیار قابل توجه است…
کتاب اول «غوغای غزل» در سال ۱۳۹۷ چاپ شد و اقبال عشاق غزل فارسی، ما را بر آن داشت که به تدوین کتاب دوم بپردازیم. یکی از شاعران معاصر هوشنگ ابتهاج ملقب به سایه است که از نظر من سرآمد شاعران معاصر در غزل فارسی است. همچنین اشعاری از شهریار، عماد خراسانی، سیمین بهبهانی، رهی معیری و حسین منزوی نیز آورده شده است.
از لحاظ ساختاری و مضمونی شعر معاصر و کهن فارسی را در این دو مجلد چگونه ارزیابی کرده‌اید؟
وقتی سخن از گیرایی و ماندگاری شعر است فرقی نمی‌کند شاعران از میان قدما باشند یا معاصر. چرا که به لحاظ فنی با شعری مواجهیم که روان و خیال‌انگیز است. شعری که حتی اگر از عمق تاریخ کهن فارسی باشد، قادر است زمان را بشکافد و با مخاطب خود در هر دوره ارتباطی حسی برقرار کند. با این حسب پیشنهاد من به مخاطبان امروز این است که در خوانش غزل فارسی در ابتدا به سراغ شاعران قدیمی بروند و ذوق خود را با خوانش این اشعار پرورش دهند. مسلماً همراه شدن با تغزل عاشقانه فارسی از ابتدای راه، مسیر را برای مخاطبان روشن‌تر خواهد کرد.
تقدم تاریخی و دسته‌بندی شعرا در این دو مجلد با چه ترتیبی انجام شده است؟
در فهرست کتب، نحوه دسته‌بندی تاریخی و شاعران هر دوره به صورت مفصل توضیح داده شده که به طور خلاصه شامل سه دوره عراقی، از قرن ششم تا نهم با اشعاری از ۲۵ شاعر، بازگشت از قرن دوازدهم تا چهاردهم با اشعاری از ۱۹ شاعر و دوره معاصر قرن چهاردهم و پانزدهم با اشعاری از شش شاعر معاصر می‌شود.
چه انگیزه ای سبب شد که به گردآوری این مجموعه بپردازید؟
خوشبختانه زندگی و روزگار من با غزل فارسی گره خورده است. به همین دلیل قبل از اینکه فکر کنم که آیا این مجموعه در نهایت کتابی خواهد شد یا خیر، دوست داشتم گزینشی از گلچین اشعار فارسی را در مجموعه‌ای یکپارچه داشته باشم که با هر تورق آن حال دلم خوش شود؛ تورقی که برای هر مشتاق به ادبیات و غزل لذت بخش خواهد بود.خوشبختانه در این دو کتاب، گزینش‌ها به نحوی انجام شده که مخاطبان از تمام ۸۰۰ غزل لذت خواهند برد.
با این وصف آیا خودتان هم در شاعرانگی دستی بر قلم دارید؟
بله من نیز مانند تمام مشتاقان دست و پایی در شعر می‌زنم و حاصل آن دو مجموعه شعر با عنوان «چشم لرزه ها» و «وقت کبود» است. همچنین سال‌های زیادی است که در زمینه ادبیات و شعر فارسی تالیف و تحقیق می‌کنم.
رمز مانایی، ماندگاری و رواج یافتن یک شعر چیست؟
جدا از مباحث فنی وقتی شعری با خلوص و صدق عاطفی سروده شده باشد ماندگار خواهد شد. صدق عاطفی یعنی شعر جوششی باشد از درون شاعر نه اینکه شاعر با قصد مشخص به دنبال عرضه و سرایش یک شعر باشد. این مسئله تنها منوط به هنر شاعری نیست. در تمامی هنرها، راستی درون هنرمند است که اگر با مباحث فنی قرین باشد، باعث مانایی اثر خواهد شد.
نظر شما