سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) _ مرجانه حسین زاده: وارد هفت تیر ۱۵ که بشوید، اواسط کوچه، تابلوی «کافه کتاب خانه‌تجربه» بر ساختمانی آجری چشم‌نوازی می‌کند. جایی که دیگر پاتوق اهالی کتاب مشهد شده است. هر کدام از شبکه‌های اجتماعی را که باز کنی پوستر رویدادهای روزانه کافه کتاب خانه تجربه به چشم می‌خورد.
«لذت فلسفه»، «حافظ‌خوانی»، «باشگاه علم تجربه»، «جامعه‌شناسی خودمانی»، «سینما تجربه» و «تاریخ خودمانی»، «سفرنامه فلسفی»، «شب‌نشینی شعر»، «بیدل‌خوانی»، «نشست‌های موسیقی» حتی گفت‌وگو به زبان ترکی استانبولی، فرانسه و انگلیسی و ده‌ها موضوع و عنوان دیگر، تنها بخشی از رویدادهای هفتگی این خانه گرم گفت‌وگوست که تنوع آن تمام سلیقه‌ها را در بر می‌گیرد.
الهام یوسفی و زهیر قدسی زوج سابقا روزنامه‌نگار، آن‌طور که خودشان می‌گویند اولین خانه تجربه را در ۱۸ خرداد ۱۳۹۹ در خانه‌ای کوچکتر راه انداخته‌اند. خانه‌ای نقلی که با دست‌های خودشان و کمک دوستان‌شان مرمت و فضاسازی شد و ایده تازه‌شان آنجا در قالب یک کافه کوچک و دورهمی‌های گفت‌وگو محور به راه افتاد، شروع تحقق یک رویای دونفره آن هم در دوران سخت کرونا.
اما بعد از دو سال، تصمیم گرفتند این خانواده بزرگ را به خانه‌ای بزرگتر ببرند. در پنجمین سال، خانه‌ای بزرگتر و زیباتر با مساحت ۶۰۰ متر و با ۳ هزار عنوان کتاب راه‌اندازی شد تا در میان سرعت سرسام‌آور زندگیِ شلوغ شهرنشینی، محلی برای درنگ، تبادل افکار و گفت‌گوهایی مدام باشد.
خانه تجربه حاصل همت یک زوج فرهنگی است که با عشق به کتاب و ادبیات، این پناهگاه فرهنگی را برای علاقه‌مندان به هنر و دانش بنا کردند تا به ترویج فرهنگ مطالعه کمک کنند. برای گفت‌وگوی بیشتر با این زوج، یک روز به کافه کتاب تجربه رفتم. الهام یوسفی قصه راه‌اندازی این مکان را این‌گونه آغاز کرد: ما سال‌ها بود فعالیت‌هایی را برای ترویج کتاب و کتابخوانی آغاز کرده بودیم. با کمک دوستان و مخاطبانی که داشتیم یا از طریق فضای مجازی پیدا کرده بودیم، در پارک‌های سراسر شهر -بی‌آنکه از جایی حمایت شویم و کمکی بگیریم- رویدادهایی ترتیب دادیم تا کتابخوانان را آشنای یکدیگر کنیم و مردم را با لذت و ذوق کتابخوانی روبه‌رو کنیم. تجربه به دنبال حلقه‌های کتابخوانی شکل گرفت.
نویسنده کتاب «شدن؛ زمانه و زندگی علی شریعتی» و کتاب «زن روز» ادامه داد: در آن روزها ما در پارک‌های شهر، صندلی کرایه می‌کردیم و با دوستانی که از طریق فضای مجازی با ما در ارتباط بودند می‌نشینیم و با هم از کتاب‌هایی که خوانده بودیم حرف می‌زدیم. عده‌ای دورمان حلقه می‌زدند و بعد یکی‌یکی کتاب به دست می‌گرفتیم و به همدیگر معرفی می‌کردیم. چنین کاری را پیش‌تر ندیده بودم.
زهیر قدسی در تکمیل حرف‌های همسرش گفت: بعدتر اتاقی در گوشه‌ای از شهر گرفتیم و جلسات کتابخوانیمان را آغاز کردیم. جلساتی که ابتدا با افراد انگشت‌شماری آغاز شد اما بعداً به‌گونه‌ای شد که همان ابتدای شروع جلسات اتاق پر می‌شد و جایی برای نشستن نداشت!
او که هشت سال در زمینه کتاب با نشریات مختلف همکاری داشته است، اظهار کرد: گاهی پسر ۳-۴ ساله‌مان را می‌سپردیم به پدر و مادرمان و گاهی هم در آغوش می‌گرفتیم و در اتاقی دیگر سرگرمش می‌کردیم و خودمان سرگرم گفتگو و کتابخوانی می‌شدیم.
الهام یوسفی در ادامه گفت: در آن ایام وقتی به حضور علاقه‌مندان به کتاب در اطراف‌مان دلگرم شدیم، به ایده خانه تجربه که همسرم سال‌ها در سر داشت و منم همدلانه و پرانرژی آن را باور داشتم جدی‌تر فکر کردیم. حدود یکسال سبک سنگین کردیم و به دنبال جایی بودیم که مناسب ایده‌های‌مان باشد و در نهایت طی آخرین هفته‌های سال ۹۸ خانه‌ای کوچک گرفتیم و کلنگ کار را زدیم که ناگهان همه‌گیری کرونا شروع شد و ما چند ماه گرفتار تصمیم‌گیری سختی شدیم که آیا از ادامه کار انصراف دهیم یا با ضرب‌آهنگی مناسب کار را شروع کنیم.
افزایش روزافزون مخاطبان رویدادهای تجربه
یوسفی افزود: ما در آن روزها ماسک بر صورت‌مان می‌زدیم و با رعایت ملاحظات مخصوص در حیاط خانه تجربه کوچک‌مان، دور هم جمع شدیم و کتابخوانیمان را ادامه دادیم و جلسات دیگری هم که در سر داشتیم آهسته‌آهسته به جلسات‌مان اضافه شدند. پس از حدود دو سال، وقتی‌که واکسیناسیون کرونا شروع شد و نگرانی‌ها کمتر شد و ما هم جلسات‌مان روبه‌افزایش بود، تصمیم گرفتیم در جایی بزرگتر کارمان را ادامه دهیم.
قدسی دغدغه اصلی‌شان را ایجاد حلقه‌های کتابخوانی دانسته و اظهار کرد: گرچه هنوز کتاب‌فروختن لذت قدیمی و ویژه خودش را دارد اما دغدغه اصلی ما ترویج کتابخوانی و به‌وجود آمدن حلقه‌های کتابخوانی است. ما دوست داریم چالش‌ها و موانعی که پیش روی کتاب است را رفع کنیم.
زهیر قدسی با اشاره به اولین اقدام‌شان پیش از افتتاح خانه تجربه تصریح کرد: طرح به گردش در آوردن کتابها طرح خوبی بود که بر اساس آن کتاب‌هایی که در قفسه‌های کتابخانه بسیاری‌مان در حال خاک‌خوردن بودند مطالعه توسط افراد جدید مطالعه می‌شدند. چراکه ما این کتابها را برای صاحبان‌شان از طریق اینستاگرام و نمایشگاه می‌فروختیم. بعدتر در خانه تجربه کتابخانه‌ای احداث شد که باز در همین راستا بود و ما زیرساختی فراهم کردیم تا اعضای کتابخانه بتوانند از کتاب‌های یکدیگر استفاده کنند و به یکدیگر کتاب امانت دهند.
وی افزود: در کنار همه این‌ها مهم‌ترین چیزی که به آن اشاره کردم و خانه تجربه به آن بیشتر شناخته شده، جلسات هم‌اندیشی و گفتگومحور پیرامون کتاب‌هاست. ما اینجا هر روز دورهمی‌های متعددی داریم که علاقه‌مندان به هر موضوع دورهم جمع می‌شوند و پیرامون موضوعاتی مانند روانشناسی، شعر و داستان، تاریخ، جامعه‌شناسی، فلسفه و هنر گفت‌وگو می‌کنند.
قدسی گفت: من شخصاً این روزها امکانات زیادی می‌بینم که برای ترویج کتابخوانی فراهم است. پادکست‌ها، صفحات مجازی مرتبط با کتاب و … اما از قضا همین ابزارها که برای معرفی کتاب‌های خوب وجود دارند، خود دشمن کتابخوانی شده‌اند. همانطور که در روزگاری دورتر دیگر رسانه‌ها (مانند ماهواره و تلوزیون) زمان مردم را صرف خودشان می‌کردند.
زهیر قدسی ادامه داد: با این حال گریزی نیست و باید تلاش کرد ذوق و لذت و کتابخوانی فراموش نشود. باید زمینه را برای خلاقیت مردم فراهم کرد و اجازه دهیم هرکسی به نوبه خود به ایده‌پردازی دست بزند و کاری انجام دهد.
این کتابفروش تصریح کرد: الان شاید کافه‌کتاب‌ها فرصت خوبی باشند تا لااقل روابط انسانی بین کتابخوانان را توسعه دهند و این قطعاً می‌تواند نقش مثبتی برای آینده کتابخوانی داشته باشند.
تنوع کتابها بازار کتاب را زنده نگه داشته است
در ادامه وقتی از او در خصوص وضعیت کلی بازار کتاب سوال پرسیدم، گفت: اوضاع بازار کتاب بر کسی پوشیده نیست. دیرزمانی است که مسائل مختلف دست به دست هم داده‌اند تا خرید کتاب کمتر در سبد خانواده‌ها باشد. من که حالا عمر کتابفروش بودنم وارد دهه سوم شده، به یاد ندارم زمانی را که فروش کتابِ خوب، از لحاظ اقتصادی برای حلقه‌های تولید و توزیعش چندان رضایت‌بخش بوده باشد. تنوع کتابها بازار کتاب را زنده نگه داشته است.
الهام یوسفی هم در این خصوص گفت: این روزها تیراژ محدود و نوبت چاپ کتابها بهترین گواهند که این عرصه همچنان مسیر سراشیی خود را طی می‌کند. با این حال شاید تنوع کتاب‌های موجود در بازار و موضوعات تازه‌ای که از نویسندگان خوب ترجمه و تالیف شده‌اند، مسیر باریکی را برای زنده نگه داشتن این بازار نحیف، نگاه داشته‌اند.
دلیل نامگذاری کافه‌کتاب خانه تجربه
وقتی از آنان در خصوص دلیل نامگذاری این خانه پرسیدم، زهیر قدسی گفت: زمانی که خانه تجربه را احداث می‌کردیم به این فکر می‌کردیم که زندگی انسان را «تجربه» هایش می‌سازد. غنای زندگی ما بر دوش تجربه‌های‌مان است و تاملی که به آن داریم. شاید عده‌ای از تجربه‌کردن ذهنیت محدودی داشته باشند اما به گمانم کتاب‌خواندن خود تجربه‌ای است که ما با کمترین هزینه به دست می‌آوریم.
وی افزود: دوستی‌های‌مان نیز از جنس تجربه است، هنر نیز از همین جنس است و ما نیز با احداث این خانه به سوی تجربه‌های جدید در زندگی‌مان قدم برداشته‌ایم. با در نظر گرفتن این نکات فکر کردم که همه آنچه در این خانه رقم می‌خورد و همه خیال‌هایی که برای آینده این خانه داریم ذیل همین عنوان تعریف می‌شود.
نظرات