سرویس فرهنگ مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): سومین جایزه روایت پیشرفت چندی پیش فراخوان خود را منتشر کرد و حالا مدتی است که داوران در حال بررسی آثار این حوزه هستند. آثاری که به نظر می‌رسد در سومین دوره جایزه نسبت به سایر دوره‌ها متفاوت و از عمق بیشتری برخوردار باشد. حالا که در آستانه ماه پایانی بررسی آثار رسیده به جایزه هستیم، سوالاتی مطرح است که برگزارکنندگان نیاز است به آنها پاسخ دهند برای دریافت جزئیات بیشتری از این جایزه با محمد نمازی، رئیس شورای سیاستگذاری سومین دوره جایزه پیشرفت گفت‌وگو کردیم.
چرا جایزه تاریخ ثابتی ندارد و در هر دوره در زمان‌های متفاوتی برگزار می‌شود؟
چون جایزه مردمی است و وابسته به جایی نیست و از آن طرف بودجه مشخص و ثابتی ندارد. بر اساس حمایت‌هایی که می‌توانیم جذب کنیم برنامه‌ریزی و زمان جایزه را پیش می‌بریم. ضمن اینکه سال گذشته هم نتوانستیم جایزه را برگزار کنیم. اما در تلاشیم که جایزه را تا پنج شش دوره برگزار کنیم.
درباره گروه‌بندی جایزه صحبت کنید امسال برخی گروه‌ها افزوده و بعضی تلفیق شد؟
در سه دوره جایزه گروه‌بندی‌ها هم ثابت نبودند. چنان‌که در دوره اول چون کتاب‌هایی که درباره روایت پیشرفت زیاد و تنوع هم بیشتر بود، در چند دسته جای گرفت. پژوهش‌های دفاعی امنیتی هم را جدا کرده بودیم. در دوره دوم کتاب‌ها را در دو دسته جای دادیم، یکی در بخش حکمرانی که کتاب‌هایی بودند که عموماً صاحب تجربه حاکمیت، دولت بود. دسته دیگر، تجربه‌های مردمی که صاحب تجربه مردم به معنای عام بودند حالا چه شرکت‌های دانش‌بنیان و گروه‌های جهادی و… در این دوره با توجه به کتاب‌هایی که داریم بک بخش زنان و خانواده هم اضافه کردیم و سایر کتاب‌ها در زمینه موضوعات فرهنگی و اجتماعی است و حوزه رمان که از دوره اول وجود داشت.
تلفیق گروه پژوهش‌های امنیتی دفاعی با گروه دیگری، به این دلیل است که در این رابطه کتاب‌های زیادی منتشر نشده است؟
تا حدی این موضوع صدق می‌کند هر چند در دوره اول هم در بحث دفاعی امنیتی این نگاه وجود داشت که مربوط به حوزه دفاع مقدس است و در این حوزه جشنواره‌های مختلف وجود دارد، کتاب‌های این حوزه را نداشته باشیم اما بعد با یک منظر خاصی کتاب‌های این حوزه را بررسی کردیم به ویژه از منظر پیشرفت که یک انسان خاص با رویکرد مدیریتی متفاوت یک پروژه را رقم زده است از جمله کتاب «ملاقات در فکه» شهید باقری بود و دیگری پیشرفت‌های علم و فناوری در بخش دفاعی و امنیتی بود که کتاب «خط مقدم» درباره شهید طهرانی مقدم این ویژگی را داشت، از این رو بخش دفاعی امنیتی با این دو رویکرد ایجاد شد، اما کتاب‌های زیادی که درباره روایت زندگی یک شهید است، آنها را در روایت پیشرفت جای ندادیم. در حال حاضر هم چون کتاب خاصی در این زمینه نداشتیم این گروه را با گروه دیگری تلفیق کردیم.
حالا که دو دوره جایزه پیشرفت برگزار شد و دوره سوم در آستانه برگزاری است، چه ارزیابی از کتاب‌های این حوزه دارید؟
به نظرم کتاب‌های روایت پیشرفت هم به لحاظ کمی هم کیفی رو به رشد است. در حالی که شاید ۱۰ سال قبل کتاب‌های این حوزه انگشت‌شمار بود و خیلی‌ها از انتشار این دسته کتاب‌ها اطلاعی نداشتند و اگر به فردی درباره روایت پیشرفت می‌گفتید شاید شناخته شده نبود. خوشبختانه اکنون به لطف نویسندگان خوب و ناشران فعال و کمک مختصری که جایزه کرد جایزه شناخته شد و تعداد کتاب‌های خوب و باکیفیت رو به افزایش است. اما با این همه هنوز کمبودهای زیادی در این زمینه وجود دارد، برای نمونه موضوعات زیادی داریم که هنوز پژوهشگران و نویسندگان سراغ آنها نرفتند. ضمن اینکه بسیاری از کتاب‌های تولید شده در حوزه ادبیات پیشرفت ضعف‌های جدی دارند. در زمینه روایت حکمرانی هم ما آثار خوب براساس روایت پیشرفت نداریم، عمدتاً کتاب‌هایی که بیشتر به گزارش کار و بولتن شبیه است تا روایت. در حالی که در این زمینه سوژه‌های بسیار خوبی وجود دارد ولی از آنجا که صاحب سوژه معمولاً دولت است و باید در این زمینه دغدغه داشته باشد و از طرف دیگر نویسندگان و ناشران باید به این حوزه ورود پیدا کنند تا بتوان در این موضوع هم آثار جذابی تولید کرد. در این موضوع کتابی درباره هدفمندی یارانه‌ها بود که به لحاظ روایت چندان قوی نبود اما تجربه‌ای که در کشور شکل گرفت بررسی و مستند کرد. همچنین کتاب «شریان مکران» که داستان خط لوله انتقال نفت است که نویسنده با تیم اجرای پروژه همراه شده و روایت خوبی را از پیشرفت یک پروژه ارایه کرده است. به نظرم از جنس این نوع کتاب‌ها باید بیشتر نوشته شود، چون در این زمینه سوژه‌های بسیار خوبی وجود دارد اما نیاز است که صاحبان تجربه‌ها اطلاعات را در اختیار محققان و نویسندگان قرار دهند و آنها را به نوشتن تشویق تا آنها در این زمینه آثار خوب و عمیقی تولید کنند.
انتخاب داوران برچه اساسی صورت گرفت؟ چه مولفه‌هایی برای برگزیدن داوران داشتید؟
دواران را بر اساس دسته‌بندی که برای آثار صورت گرفت، انتخاب کردیم و بر آن شدیم که داورانی انتخاب کنیم که در هر حوزه تخصص داشته باشند و با فضای ادبیات بیگانه نباشند.
درباره جایزه و اختتامیه هم توضیح دهید که میزان جایزه چه قدر است و اختتامیه چه زمانی برگزار می‌شود؟
برنامه این است که اختتامیه هفته اول مهرماه برگزار شود و احتمالاً این دوره با دو دوره قبلی جایزه متفاوت است. در دوره قبل اختتامیه را به صورت یک دورهمی کوچک برگزار کردیم، اما امسال به لحاظ تعداد افرادی که شرکت می‌کنند، بیشتر و بزرگ‌تر خواهد بود. درباره جایزه هم در تلاشیم که جایزه خوبی باشد اما منوط به میزان حمایتی است که بتوانیم از نهادها و سازمان‌های مختلف بگیریم. سعی ما بر این است که حداقل یک سکه را برای کتاب‌های برگزیده داشته باشیم.
چرا اختتامیه را برای هفته اول مهرماه تعیین کردید دلیل خاصی دارد؟
بخشی از آن به دلیل شرایط خودمان بود که نخواستیم خیلی به آخر سال نزدیک باشد تا سریع‌تر برای دوره بعدی آماده شویم. موضوع دیگر به دلیل بازگشایی مدارس و دانشگاه‌هاست، چون بخش قابل توجهی از مخاطبان کتاب دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند باشند؛ به این لحاظ که روایت بخشی از کتاب‌ها داستان زندگی افرادی است که در یک حوزه موفق شدند که ایده را به اجرا دربیاورند و در این روایت تجربه فراز و نشیب شکست و موفقیت خود را بیان کردند که این تجربه می‌تواند برای دانش‌آموز و دانشجو درس‌آموز باشد و کمک کند تا آنها هم مسیرشان را انتخاب کنند و بدانند چطور با چالش‌هایش مواجه شود.
در این جایزه سعی کردیم که استقلال آن حفظ شود، چه به لحاظ ارزیابی چه از منظر سیاستگذاری. تلاش کردیم مجموعه‌ای باشد که روایت را می‌شناسند و در این رابطه فعالیت می‌کنند. هر چند این روند به سختی پیش رفت اما در تلاشیم این روند را حفظ کنیم تا جایزه اثر خودش را داشته باشد و افزایش هم پیدا کند.
چالشی که در رابطه با روایت پیشرفت وجود دارد، از آنجا که این حوزه طی چند سال اخیر خیلی دیده شد و روند غیرطبیعی پیدا کرد و درباره آن خیلی صحبت شد. چنین رویکردی با چالش سطحی شدن و اشتباه فهمیدن موضوع مواجه می‌شود که ما تلاش داریم معنای اصلی و واقعی روایت پیشرفت را حفظ کنیم تا آثار خوب و فاخر تولید هم معرفی شود. امروز در زمینه روایت پیشرفت بیش از صد کتاب خوب وجود دارد که می‌تواند از آنها در زمینه اقتباس و تولید آثار فرهنگی استفاده شود تا در تولید امیدآفرینی در کشور موثر باشد و کمک کند به رفع موانع در مسیر پیشرفت.
نظر شما