سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - یوسف ملایی: الهام اشرافی جاسکی، مسئول مرکز فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شبه جزیره استراتژیک و کهن سرزمین جاسک در شرق استان هرمزگان و در کرانه دریای مکران است که اخیراً به عنوان بانوی تاثیرگذار ایران قوی برگزیده شد و از سوی دبیر کنگره ملی زنان تاثیرگذار کشور با اهدا لوح و نشان زرین زیبا و ارزشمند تقدیر و تجلیل شد.
او عنوان نخستین مسئول انجمن شعر و ادب شهرستان جاسک، مسئول نمونه کانون پرورش فکری در سطح کشور، چندین مورد مدیر نمونه جشنواره شهید رجایی (هفته دولت)، چند بار کسب مقام زن نمونه و بانوی برتر عفاف و حجاب، کسب مقام مشاور امور بانوان نمونه در سطح استان سال ۱۴۰۲، حدود ۲۰ سال مسئول کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان جاسک، بیش از ۱۰ سال مشاور فرماندار شهرستان جاسک، مسئول کمیسیون امور بانوان فرمانداری، عضو شورای فرهنگ عمومی جاسک، عضو ستاد نمازجمعه این شهرستان و مسئول کمیسیون فرهنگی شورای بانوان بسیج خواهران زادگاهش را در کارنامه کاری خود دارد و گشایش کتابخانه سیار برای شهر لیردف در حوزه شرق شهرستان جاسک را یکی از افتخاراتش می‌داند.
به بهانه این موفقیت‌ها و کسب نشان طلای دومین کنگره ملی بانوان تاثیرگذار گفت‌وگویی با الهام اشرافی جاسکی انجام شده که در ادامه می‌خوانید:
- ابتدا از خودتان دیدگاه‌هایتان بگویید؟
معتقدم کتاب می‌تواند هر زندگی را شگفت‌انگیز و جالب کند. زندگی من هم از گام نخست با کتاب ورق می‌خورد. هجدهم دی‌ماه ۱۳۵۶ همزمان با ترانه دلنشین شُرشُر بارش زمستانه در بندر باستانی جاسک از کانون‌های معتبر آئین میترا (مِهرپرستی) در دامان اولین بانوی مداح اهل بیت جاسک پا به عرصه گیتی گذاشتم. با زمزمه‌های غزل‌های عاشقانه حافظ، اشعار عارفانه عطار، دو بیتی‌های دلبرانه باباطاهر و سروده‌های حماسی فردوسی از زبان پدری فرهنگی، نسخه‌های قدیمی نوحه‌ها و تعزیه های پدربزرگ مادری‌ام با دنیای نامتناهی کتاب آشنا و مانوس شدم و با ادبیات قد کشیدم. سپس دیپلم ادبیات و علوم انسانی گرفتم و با کارشناس ارشد علوم تربیتی گرایش مدیریت آموزشی، مدرسی دانشگاه پیام نور، تدریس مهارت‌های مثبت و مدرس آموزش خانواده آن را استحکام بخشیدم. عاشق کتاب بودم و هستم و یکی از چیزهایی که واقعاً مرا سرشوق و ذوق می‌آورد، کتاب است. علاوه بر کتابخانه‌ام حتی کابینت‌های آشپزخانه، میز عسلی اتاق خواب و گنجه‌هایم مملو از کتاب است. زنان، سرویس آرکوپال در کابینت‌هایشان دارند اما من کتاب دارم و جالب است بدانید بر خلاف خیلی از زنان و دختران، جواهرات من کتاب است. بنابراین دوست دارم مرا به عنوان یک عاشق معرفی کنید. یک عاشق کتاب و خانواده، یک بانوی کتابخوان که مادر و معلم سه فرزند کتابخوان است.
- از خاطرات کودکی با کتاب برایمان بگویید؟
کودکی‌ام سرشار از خاطرات کتابی است. با این سوال مرا به دوران شیرین کودکی بردید. دقیقاً به یاد دارم که هر سال که پدر به سفر می‌رفت برای من، برادر و خواهرانم کتاب سوغاتی می‌آورد و ما آن کتاب را به تعداد روزهایی که تا سفر سال پدر وصل می‌شد با لذت مطالعه می‌کردیم. البته خاطرات ماندگارتر دیگری هم از دوران خردسالی دارم که در نوع خود جالب توجه است.
- منتظر شنیدن خاطره بعدی‌تان با کتاب هستیم؟
در سال‌های دور که جاسک فاقد کتابخانه بود و فکر می‌کنم کلاس دوم ابتدایی بودم در دبیرستان پسرانه شهید مطهری یک کتابخانه‌ای بود که همیشه به دربش قفل سنگینی زده بودند و انگار سال‌ها بود که این قفل بر درب این کتابخانه سنگینی می‌کرد و کسی خیال باز کردن آن را نداشت. برعکس آن، درب حیاط مدرسه حتی جمعه‌ها نیز باز بود و این برای من حکم باز بودن درب بهشت را داشت. تا مدت‌ها کار هر جمعه من این شده بود که با آن هیکل ریزه میزه ام از شیشه شکسته پنجره کتابخانه داخل بروم و کتاب‌هایی که هم طرح جلد زیبایی داشتند و هم محتوای به ظاهر جذاب را انتخاب می‌کردم و از پشت شیشه به خواهر و برادرم نشان می‌دادم که با کدام کتاب موافقید؟
خلاصه اینکه با کتاب‌های انتخابی از شیشه شکسته کتابخانه به سختی عبور می‌کردم و در سایه کوتاه آدینه شروع به خواندن کتاب می‌کردیم. نمی‌دانید که آن کتاب خواندن، عجب لذتی داشت، آن قدر لذت که تمام استرس اینکه کسی از راه برسد و ما را آنجا ببیند از یاد می‌بردیم و همچنین می‌بایست تا قبل از ظهر به خانه بر می‌گشتیم و ناچار کتاب‌ها را در قفسه کتابخانه مدرسه قرار می‌دادیم و چشم انتظار جمعه بعد می‌نشستیم. این عطش کتاب همچنان همراه من بود تا زمانی که به سال آخر دبیرستان و کنکور رسیدیم، منتظر شنیدن نتیجه کنکور بودم که شنیدم برای اولین بار قرار است در جاسک اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز به کار کند و نیرو می‌خواهد، بی وقفه و مشتاقانه رفتم و خلاصه به عنوان کتابدار در کتابخانه شروع به کار کردم.
- چرا باید کتاب بخوانیم؟
اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ. بخوان به نام پروردگارت که آفرید. خواندن یعنی اعجاز، یعنی حرکت بر مدار رشد و تعالی، خواندن یعنی اجابت دعوت پروردگار؛ زیرا خواندن اولین واژهایی بود که توسط جبرئیل بر پیامبر رحمت نازل شد و خواندن نیز رسالت بشریت است. بنابراین کانون پرورش فکری یکی از رسالت‌های مهم خود را کتاب و کتابخوانی می‌داند و همه فعالیت‌های فرهنگی، هنری، ادبی، اسلامی و علمی بر مدار کتاب و کتابخوانی اجرا می‌شود. زیر سقف کانون پرورش فکری برای من مقدس است زیرا آنجا رسالت بشریت محقق می‌شود و از اندوه بشریت می‌کاهد.
- موافقید از دیدار با مقام معظم رهبری بگویید؟
سفر خاطره‌انگیز، باشکوه و به‌یادماندنی بود هر چند با استرس شدید و چالش آغاز شد. از ستاد کانون پرورش فکری به اداره‌های کل کانون پرورش استان‌ها اعلام کرده بودند برای گرامیداشت روز معلم، ۱۲ اردیبهشت امسال اسامی متقاضیان را به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کشور اعلام کنند، اسامی متقاضیان ارسال شد و از تهران فقط اسم من اعلام شده بود و البته مدیران کل هم جداگانه دعوت بودند. اما با توجه به اینکه دقیقه ۹۰ به ما اعلام کردند کمتر از ۲۴ ساعت دیگر تهران باشید، بلیط پرواز فراهم نبود، علی‌رغم تلاش اداره کل کانون پرورش فکری موفق نشدیم بلیط تهیه کنیم و استرس فراوانی داشتیم اما سپاه پاسداران شهرستان جاسک در کمتر از ۱۵ دقیقه بلیط را تهیه کرد و این توفیق به عنوان تنها نماینده کانون پرورش فکری کودکان هرمزگان به من رسید.
- لطفاً در خصوص شهرستان جاسک بیشتر توضیح می‌دهید؟
بندر جاسک از بنادر مهم ایران محسوب می‌شود که تقریباً ۱۶۰۰ کیلومتر با تهران فاصله دارد و در فاصله ۳۳۰ کیلومتری شرق بندرعباس مرکز استان هرمزگان واقع است. این شهرستان ۵۸ هزار و ۸۸۴ نفر جمعیت دارد که از این تعداد ۲۸ هزار و ۷۷۴ نفر زن و ۳۰ هزار و ۱۱۰ نفر مرد هستند. از این جمعیت، ۱۵ هزار و ۱۹ نفر دانش آموز می‌باشند که ۱۰ هزار و ۱۸۰ نفر در روستاها درس می‌خوانند و ۴ هزار ۸۳۹ نفر در شهر زندگی می‌کنند. در مجموع نیز یکهزار و ۵۲ نفر عضو کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان هستند. البته این جمعیت نیازمند توجه ویژه مسئولان است و کتاب و کتابخوانی می‌تواند خیلی راهگشا باشد زیرا شهرستان با آسیب‌های عمده‌ای مانند بیکاری و مشاغل کاذب، بازمانده از تحصیل و ترک تحصیل و … مواجه است.
- وضعیت زیرساخت‌های کتاب و کتابخوانی در شهرستان جاسک با توجه به آمار جمعیتی چگونه است؟
جاسک جغرافیای پهناوری دارد اما تنها یک کتابخانه عمومی و یک کتابخانه سیار دارد که اصلاً کافی نیست. زیرا پراکنش جمعیت روستایی موجب شد دسترسی به کتاب ممکن نباشد از سوی دیگر به علت ضعف و نبود اینترنت، مطالعه مجازی هم امکان پذیر نیست. متاسفانه به سبب عدم پوشش شبکه‌های تلویزیونی و تا حدودی مخابراتی و مشکلات اقتصادی شدید، شرایط بهره‌گیری از این موهبت‌ها هم مقدور نیست. به این مشکلات، کمبود نیروی انسانی متخصص را هم اضافه کنید تا بفهمید که کودکان و نوجوانان و حتی جوانان و بزرگسالان جاسکی با چه مشکلات عدیده فرهنگی مواجه هستند. البته فراموش نشود که در آستانه آغاز دهه مبارک فجر سال گذشته کتابخانه سیار روستایی شهرستان جاسک با حضور وزیر آموزش و پرورش به عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی ما در دور دوم سفر ریاست جمهور شهید به استان هرمزگان افتتاح شد و از عمر آن حدود ۶ ماه می‌گذرد و به همت مسئولان وقت، مشکل اینترنت تا حدود زیادی کاهش پیدا کرده است.
- کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کتابخانه‌های عمومی و اداره ارشاد جاسک چه فعالیت‌های کتاب‌محور خاصی انجام می‌دهند؟
ما و سایر نهادهای دیگر از جمله فرمانداری و کتابخانه عمومی، اداره ارشاد و … بسیج شده‌ایم تا مشکلات را به حداقل برسانیم اما دامنه و حجم گرفتاری‌ها به حدی است که شهرستان و استان به تنهایی نمی‌توانند پاسخگو باشند بنابراین نیازمند یک عزم ملی هستیم. هر چند در کانون پرورش فکری جاسک علاوه بر کودکان و نوجوانان، کارت عضویت کتابخانه برای والدین هم صادر کرده‌ایم و مسئول کتابخوانی مادران مرکزمان معصومه مهدی‌حسینی هستند. کافه کتاب کانون نیز توسط نوجوانان اداره می‌شود زیرا اعتقاد داریم برای موفقیت سه مولفه والدین، بچه ها و مراکز فرهنگی مهم است.
- در حال حاضر برای رفع چالش‌های موجود چه پیشنهاداتی دارید؟
راه‌اندازی واحد سیار روستایی برای حوزه غرب جاسک الزامی است، با توجه به افزایش جمعیت با حضور شرکت‌های نفتی، منطقه دوم ولایت ارتش جمهوری اسلامی ایران و افزایش شهرک‌های در حال تاسیس، قطعاً راه اندازی مجتمع فرهنگی در بندر جاسک ضرورت دارد؛ جذب نیروی متخصص با همکاری سایر نهادها یکی از مطالبات این شهرستان است؛ تامین بودجه و اعتبار برای اجرای برنامه‌های فرهنگی و کتاب محور و جلب حمایت خیران از اولویت خواسته مردم و کانون پرورش فکری کودکان جاسک برای رفع چالش‌های موجود است. به نظرم شایسته است که به جاسک به عنوان پایتخت مکران همانطور که از پایتخت کشور نگاه ویژه‌ای به زیرساخت‌های اقتصادی می‌شود این ملاحظات در خصوص فرهنگ بومی و آیین و سنن منطقه نیز رعایت شود.
- بهترین کتاب‌هایی که درباره فرهنگ، ادبیات، تاریخ و … جاسک نوشته شده و خالق این آثار چه کسانی هستند؟
از آنجایی که مردم جاسک رابطه خویشاوندی و در هم تنیدگی منحصر بفردی دارند و شب نشینی مردم بلوچ تحت عنوان «دیوان اشعار» با خوانش شعر سپری می‌شود، کمتر این انگیزه برای نوشتن بوده است اما لازم است این آثار کاملاً منسجم گردآوری شود. همانطور که حیدر حیدری نژاد ملقب به حیدر احمد، آثار ارزشمند «جاسک در گذرگاه تاریخ مکران»، «حدیث درد»، مجموعه شعر هامین و مجموعه نمایشنامه هابیا و خدابخش زومکی چندین اثر مکتوب از جمله: فرهنگ مردم جاسک، فرهنگ جامع اصطلاحات و ضرب المثل های بلوچ، بُنچُک (بررسی ضرب المثل های بلوچی)، شتر در ادبیات عامیانه مردم بلوچ و … را خلق کرده‌اند، نیاز است بقیه اساتید با نگاه عمیق‌تر به این موضوع ورود کنند.
- نکته پایانی؟
خدا را شکر فرماندار دلسوز، همدل و فرهنگ دوستی به نام علی مهرانی داریم که از جان و دل در حوزه فرهنگ مایه گذاشته. مردم صبور، نیک اندیش و نجیب بلوچ یک ظرفیت بزرگ فرهنگی هستند. پروین پشتکوهی مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان هرمزگان، حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، فرهاد فلاح معاون فرهنگی کانون، حمایت‌های همه جانبه برادر شاعر و فعال فرهنگی‌ام عباس اشرافی جاسکی رئیس دوران طلایی اداره فرهنگ وارشاد جاسک و سایر مسئولان، نگاه عادلانه و دغدغه‌مندانه‌ای به فرهنگ کتاب و کتابخوانی شهرستان جاسک دارند و از همه این بزرگواران و همچنین از خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) بواسطه ایجاد فرصت این گفت‌وگوی صمیمانه بی‌نهایت سپاسگزارم!
نظرات