به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، كتاب حاضر در قالب طرح پژوهشي در دانشگاه الهيات دانشگاه تهران اجرا شده و با تجديدنظر كلي، تغييرات اساسي و افزودن مباحثي كه متناسب با مقطع دكتري است، تدوين شده‌اند.
تفسير قرآن به دو نوع كلي، تفسير تربيتي و تفسير موضوعي تقسيم مي‌شود. آنچه تاكنون مورد اهتمام مفسران فريقين بوده همين دو نوع تفسير است كه هريك نيز به نوبه خود تقسيم‌بندي‌هاي خاصي دارد.
در قسمتي از پيشگفتار كتاب حاضر آمده است: «نوع ديگر از تفسير كه تاكنون در حوزه تفسير قرآن(به صورت مستقل) مغفول مانده، تفسير تطبيقي يا مقارن است. اين نوع تفسير فارغ از روش‌ها و مكاتب گوناگون، تنها به بررسي مقايسه‌اي ديدگاه‌هاي شيعه و اهل سنت درباره تفسير قرآن مي‌پردازد. هرچند در تفاسير اجتهادي(در برابر تفاسير روايي يا ماثور) هر دو فريق كم و بيش به بررسي و نقد ديدگاه‌هاي يكديگر اشاره شده است (مانند تفسير الميزان علامه طباطبايي از تفاسير شيعي و تفسير روح‌المعاني آلوسي و المنار محمد رشيدرضا از تفاسير اهل سنت)، ليكن بررسي مستقل و همه جانبه با تنظيم منطقي مباحث، پيشينه‌اي در بين فريقين ندارد. ضرورت اين نوع تفسير در درك و ارزيابي درست از مباني و مفاهيم آيات از ديدگاه‌هاي فريقين نهفته است كه آثاري درخشان در پي‌دارد، از جمله "كشف وجوه قوت و ضعف فريقين در مباني تفسير و ديدگاه‌هاي تفسيري"، "شناخت وجوه اشتراك و افتراق فريقين در مباني تفسير و مفاهيم تفسيري"، "مرزبندي دقيق از اختلاف‌هاي مبنايي با تفاوت‌هاي بنايي و بررسي و نقد هركدام در جاي خود"، "كشف اختلاف‌هاي لفظي فريقين(كه حجم زيادي از اختلاف‌ها را شامل مي‌شود) و اخراج آنها از دايره بحث"، "محك زدن وجوه افتراق بر اساس مدارك و اصول پذيرفته شده نزد هر كدام از دو فريق"، "برملا ساختن بسياري از داوري‌هاي ناآگاهانه و يا اتهام‌هاي متعصبانه" و "ارايه راهكارها براي برون رفت از اختلاف‌ها و اتهام‌ها".»
تفسير تطبيقي در دو حوزه مباني تفسير و مفاهيم آيات قرآن از ديدگاه فريقين صورت مي‌گيرد. در حوزه مباني تفسير، اصول و پيش‌فرض‌هاي فريقين درباره تفسير قرآن در دو بخش مباني مشترك و مباني مختص بررسي مي‌شود. طرز تلقي فريقين از مباني مشترك و نيز وجود مباني مختص براي هر يك، از عوامل موثر در اختلاف انظار مفسران در تفسير آيات به شمار مي‌آيد. به طور مثال تلقي فريقين از وجود سطح‌ها و ساحت‌هاي قرآن در مباني مشترك و حجيت قول صحابه در تفسير از نگاه اهل سنت و حجيت تفسير اهل‌بيت(ع) همسان با تفسير پيامبر خدا(ص) ـ كه مصون از خطا و هواست ـ در نگاه شيعه يا قلمرو مدرك عقل در تفسير كه در ميان شيعه و نحله‌هاي تفسير سني تفاوت دارد و نيز عرضه روايات (به طور عام و روايات تفسير به طور خاص) بر قرآن براي ارزيابي صحت و سقم روايات كه در ميان شيعه (لااقل در حد نظري) اهميت فوق‌العاده‌اي دارد ولي در بين اهل سنت از اقبال چنداني برخوردار نيست و عواملي ديگر از اين دست، اثري به‌سزا در تفسير آيات و نقد و ارزيابي ديدگاه‌ها دارد.
كلمه تفسير در قرآن تنها يك‌بار به كار رفته كه در آن خداي متعال پس از بيان برخي از بهانه‌ها و ايرادهاي كافران در برابر پيامبر خدا(ص) و پاسخ به آن مي‌فرمايد: «ولا ياتونك بمثل الا جئناك بالحق و احسن تفسيرا؛ براي تو مثلي نمي‌آورند جز آنكه ما [در برابر آن] مثل حق و با تفسير نيكوتر مي‌آوريم.» (فرقان، آيه 33). مفسران در معناي كلمه تفسير در اين آيه كريمه نظرات گوناگوني دارند. برخي معناي تفسير را در اين آيه همسان با معناي لغوي آن يعني بيان و آشكاركردن مي‌دانند؛ يعني خداوند در برابر مثل آنان، جوابي مي‌آورد كه هم حق و هم بيانگري و كشف كردنش براي حقانيت پيامبر اكرم(ص) بهتر و نيكوتر است.
كتاب حاضر شامل دو بخش و هشت گفتار است. بخش اول با عنوان «مباني مشترك در تفسير فريقين» دربردارنده گفتارهايي نظير امكان فهم و جواز تفسير قرآن، حرمت تفسير به رأي، سطوح و بطون قرآن، حجيت سنت پيامبر خدا(ص) در تفسير و سلامت قرآن از تحريف، است. «مباني مختص در تفسير فريقين» عنوان بخش دوم اين اثر است. اين بخش گفتارهاي حجيت سيره اهل‌بيت(ع) در تفسير وحي، حجيت عقل در تفسير وحي و حجيت قول صحابه در تفسير قرآن را در بردارد.
علاوه بر قرآن كريم، كتاب‌هاي نهج‌البلاغه، شرح نهج‌البلاغه ابن ابي‌الحديد، صحيفه سجاديه، كفاية‌الاصول، روح‌المعاني، معاني‌بيان، المعجم‌الوسيط، جمهرة أشعار‌العرب، بلاغات‌النساء، كتاب‌السنة، اسدالغابة في معرفة‌الصحابة، الموطاء، تفسير كبير، مجموع‌الفتاوي،تاريخ‌الرسل والملوك، لسان‌الميزان، فتح‌الباري، الاحكام في اصول‌الاحكام، جمهرة‌اللغة، الطبقات‌الكبري، طبقات‌الشعراء، فضائل‌القرآن، المحكمه، الايضاح، مناقب آل ابي‌طالب، التحرير والتنوير، كتاب‌الولاية، معجم مقاييس‌اللغة، تاويل مشكل‌القرآن، تاويل مختلف‌الحديث، لسان‌العرب، البحرالمحيط، مجدالبيان في تفسير‌القرآن، روش‌شناسي تفسير قرآن، باطن قرآن كريم و ده‌ها عنوان ديگر، از منابع مورد استناد نويسنده در تدوين كتاب حاضرند.
چاپ نخست كتاب «بررسي تطبيقي مباني تفسير قرآن در ديدگاه فريقين» در شمارگان 2000 نسخه، 274 صفحه و بهاي 27000 ريال راهي بازار نشر شده است.
سه‌شنبه ۲۱ مهر ۱۳۸۸ - ۱۰:۳۰
نظر شما