سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): امسال جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر، چراغ چهلمین سال فعالیت خود را روشن می‌کند و از آنجایی که عدد ۴۰ در ادبیات به معنای پختگی یک رویداد، ذهن یک انسان و هر چیز دیگری محسوب می‌شود؛ این انتظار وجود دارد که قسمت پژوهش و توجهاتی که به این بخش می‌شود نیز در چهلمین دوره به برگ و بار بنشیند. به همین منظور با رضا مهدوی؛ دبیر چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر به گفت‌وگو نشستیم:
- بررسی و داوری پژوهش‌ها و سطح آنها امسال چگونه است؟ آیا هرچیزی که ردی از موسیقی داشته‌باشد را بررسی می‌کنید؟
در بسیاری از پژوهش‌ها و مقالات معتبر دنیا، فرازی از یک موضوع به طور حاشیه مطرح می‌شود و آن خود تبدیل به سرنخی می‌شود تا بعدها بیشتر بر روی آن کار شود، این مسائل بیشتر مباحث بین‌رشته‌ای هستند که امروزه در دنیا جایگاهی دارند و مدت‌هاست که من نیز در برنامه‌های رادیو و تلویزیون و یا کلاس‌های دانشگاهی سعی دارم دانشجوها، مردم، مخاطبان و مهمانانم را به این سمت سوق دهم به این سبب که در حال حاضر به دلیل روی کار آمدن هوش مصنوعی و امکانات متعددی که دارد از جمله فضای مجازی، دوره متخصص شدن گذشته است و ما باید برگردیم به دوران خیلی قدیم مانند دوران ابن‌سینا، فارابی و خیلی از بزرگان و علمای دیگر که علوم زیادی از جمله نجوم، موسیقی، فلسفه، فقه و ریاضیات را باهم می‌دانستند. امروزه نیز از طریق هوش مصنوعی و امکانات ویژه‌ای که داریم، می‌توانیم اطلاعات خوبی از علوم مختلف به دست آوریم و با توجه به امکانات و هوش جوانان، به خیلی از مسائل از طریق سفارش به پژوهشگران دست پیدا کنیم. دانشمندان و اعضای هیئت علمی که در کمیته بررسی آثار و جایزه باربد هستند، تحقیق و بررسی انجام می‌دهند و امکان دارد از پژوهشگران نیز به صورت حضوری دعوت به عمل آید تا در نهایت کسانی انتخاب شوند که شایستگی حمایت تام نهادها و چاپ پژوهش‌شان وجود داشته‌باشد. در حقیقت هدف ما در جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر چه در داخل و خارج کشور ایجاد نقطه عطف در عرصه پژوهش موسیقی است و قصد داریم این هدف را به نهادها و سازمان‌هایی که اختصاصاً ذی‌ربط این موضوع هستند، توسعه دهیم و آن را تبدیل به دانش بنیادینی در امر بین‌رشته‌ای عرصه موسیقی کنیم.
- نحوه اهدا جوایز و انتخاب پژوهش برتر به چه شکل است؟
مسلماً برای اینکه پژوهشی انتخاب شود باید از فیلترهای متعددی عبور کند و این بررسی‌های موشکافانه چند مرحله دارند و پارسال نیز با همین روش پژوهش‌ها را انتخاب کردیم، امسال هم امیدواریم با قدرت و توان بیشتر انتخاب‌های شایسته‌ای داشته‌باشیم و این خلأ را در عرصه پژوهشی موسیقی کشور با توجه به بودجه کم و محدود پژوهش که حتی یک درصد هم نیست و همان مقدار هم بیشتر صرف دانش‌بنیان‌ها می‌شود، در حد توان پر کنیم. هنرستان‌ها، دانشکده‌ها، آموزش‌کده‌ها و مراکز آموزشی و معاونت هنری باید بودجه را به بخش موسیقی نیز تعمیم بدهند و آموزشگاه‌های ما که زیر نظر مرکز توسعه آموزش‌های هنری وزارت ارشاد است و همینطور دیگر نهادها و سازمان‌هایی که بودجه دارند باید پژوهش راجدی بگیرند و به آن توجه داشته باشند.
- اهمیت پژوهش موسیقی، در هیاهو و نسبت با جشنواره چگونه است؟
بحث ما عرصه موسیقی‌پژوهی است. قصد داریم مقالات، کتاب‌ها و پژوهش‌های موسیقی را پیدا کنیم، چرا که دانشگاه‌ها کمتر به این قسمت می‌پردازند و اداره‌هایی نیز که مشغول به این سبک کارها هستند، بسیار کم‌اند. در جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر به واسطه پیشینی پژوهشی بنده، در این عرصه وارد شدیم و امسال قصد داریم به صورت پررنگ‌تری به آن بپردازیم تا به افرادی که در زمینه آب، هوا، کشاورزی، حیوانات، اقتصاد، صنعت، تجارت و حتی هوش مصنوعی از طریق موسیقی وارد می‌شوند کمک شایانی کنیم. همچنین این امکان وجود دارد که این موضوع تبدیل به یک علم بزرگ و مقاله‌هایی معتبر شود و حتی تا خارج از مرزها هم می‌توان به آن فکر کرد.
من این باور را دارم که برای هر موضوعی زیرساخت پژوهشی لازم است؛ باید نیازسنجی و پژوهش انجام شود و این‌کار سبب اعتبار بخشی به موضوعات می‌شود. از اصلی‌ترین مشکلات امروز ما بی‌توجهی به نیازسنجی دانشگاه‌ها و دانشکده‌هاست؛ چرا که امروز دانشکده‌های ما بدون نیازسنجی در جامعه دانشجو فارغ‌التحصیل می‌کنند. نکته اینجاست که در حال حاضر کشور بعضی از رشته‌ها اشباع شده‌اند و باید مدتی آنها را متوقف کرد و رشته‌هایی را جایگزین آنها کرد که احتیاج داریم. برای این‌کار ایده‌های متعددی نیز وجود دارد، به عنوان مثال می‌توان برای رشته‌های نوین استاد تربیت کرد و استادها، برای این‌کار چندماهی به خارج از کشور فرستاده شوند یا امکانات فراهم شود تا از خارج از کشور برای تحصیل در رشته‌های نو دانشجو وارد شود چرا که با امکاناتی که امروزه وجود دارد در گذشته نبوده است. جهان هر روز با سرعت بیشتری پیشرفت می‌کند نباید زمان را از دست بدهیم و مسبب عقب‌ماندگی جامعه شویم، باید تمام لحظات و فرصت‌ها را غنیمت شماریم.
- جشنواره قصد دارد برای ماندگاری آثار و استفاده دیگران از پژوهش‌ها با خانه کتاب همکاری داشته‌باشد؟
از کارهایی که می‌توان در جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر انجام داد که حتی می‌توان به نوعی آن را بدعتی نیز دانست، تبدیل پژوهش‌ها به کتاب است. هر چه‌قدر که نهادهای تخصصی بیشتر توجه داشته‌کنند و در کمک به پژوهش گام بردارند، ما بیشتر استقبال می‌کنیم.
- در رابطه با حضور مهمانان و پژوهشگران در نشست‌های جشنواره صحبت کردید، حضورشان به چه شکل است، برنامه‌ای برای پرباری این نشست‌ها وجود دارد؟
این اتفاق از چندسال گذشته که من دبیر پژوهشی بودم، شروع شده‌است چرا که من سابقه ۳۲ سال کار در رسانه را داشتم و به نظرم این نشست‌ها در حاشیه جشنواره می‌توانست کمک‌کننده باشد. در ابتدا نشست‌ها بسیار کوچک برگزار می‌شد، فقط دو یا سه نفر مهمان ویژه می‌آمدند و چند نفر خبرنگار و آنچنان انعکاس و بازتاب خبری پیدا نمی‌کرد، اما حرف‌های خوبی در زمینه‌های علمی، دانشی و تجربی زده می‌شد اما به دلیل اینکه از ابتدا به درستی ثبت نشده بودند، پس از مدتی نیز فراموش می‌شدند. چرا که جشنواره هم امکانات رسیدگی بیشتر، مثلاً تبدیل به یک پژوهش یا کتاب را نداشت. پس از آن بود که من در رادیو شروع به برگزاری نشست کردم و با پژوهشگرهای مختلفی به صحبت نشستم و آنها از رادیو ایران صدا پخش شدند که اتفاق نیکویی هم بود و ما از پارسال آن را در جشنواره نیز ادامه دادیم و ساختارش نیز به این شکل بود که یک یا دو مهمان دعوت می‌کردیم و به بحث و گفت‌وگو می‌پرداختیم. البته در سال گذشته سعی کردیم، خلاصه نکات مهمانان را مکتوب کنیم و تا حدودی نیز موفق هم شدیم اما بنا داریم امسال جدی‌تر به آن بپردازیم و حتی نکات و موضوعات مطرح شده را در اختیار جوامع پژوهشی و دانشگاهی قرار دهیم تا سرمنبعی برای ادامه پژوهش باشد.
پیشنهاد امسال ما اهدای جایزه به بهترین سخنرانی و ارائه پژوهش است. به این صورت بخش پژوهش دو جایزه دارد؛ در پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها یک نفر برگزیده شاخص که برنده جایزه باربد است و یک نفر پژوهشگر که در سالن عمومی و رادیو به ارائه مطالب خود می‌پردازد. این افراد می‌توانند از حرفه‌های متعددی از جمله نوازندگی، پداگوژی یا همان معلمی، آهنگساز یا صرفاً محقق باشند، چرا که حرفه افراد با تز و رساله‌های دکتری و ارشدی که ارائه دادند شناخته می‌شود و در این صورت حرفه‌های متعددی وجود دارد.
- جشنواره چه برنامه‌ای با پژوهش‌هایی که در گذشته انجام شده و مغفول مانده‌اند؛ دارد؟
با توجه به اهمیت و سختی که ارائه پایان‌نامه و رساله دارد و در سال ممکن است افراد کمی موفق به ارائه شوند و بار و ارزش علمی آنها نیز مهم است و ممکن است همه آن کیفیتی لازم را نداشته باشند. ما بنا داریم که از افرادی که در سال‌های گذشته پژوهش خود را به سرانجام رساندند، نیز استفاده کنیم، زیرا این کار باعث می‌شود افراد به پژوهش‌های تکراری نپردازند و همچنین از مطالب و تحقیق‌های گذشته بهره‌مند شویم و از آنها برای ادامه راه آینده استفاده کنیم.
نظر شما