سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - سید حسن حسینی نژاد: نخستین روز ماه مهر همواره یادآور شروع دورانی نو از تلاش و کوشش در مسیر تعلیم و تربیت و طلوع خورشید علم‌آموزی و تفکر برای دانش آموزان این مرز پرگهر است.
فرزندان این کهن دیار از دیرباز و در نخستین روز از پاییز برگ‌ریز در هسته‌ای به نام مدرسه به گرد هم می‌آیند تا به هدایت و حمایت معلمان خویش نیک بیاموزند و شاهراهی به دروازه‌های علم و آینده باز کنند.
از سویی دیگر و در تقویم فرهنگی و ادبی استان گلستان، نخستین روز از مهرماه مصادف با زادروز حسینعلی هروی، نویسنده، مترجم، حافظ‌پژوه، استاد دانشکده معارف اسلامی (معقول و منقول) دانشگاه تهران و از مفاخر ایران‌زمین و استان گلستان است که باوجود فعالیت‌ها و افتخارات ماندگار و قابل‌توجه، متأسفانه شاید نامش تنها برای شماری از فرهنگ دوستان آشنا باشد.
شاگرد فروزان فر و شارح حافظ
زنده‌یاد حسینعلی هروی، فرزند مرحوم میرزا احمدخان هروی معروف به «بابا» در محله سر پیر گرگان بود. پدربزرگش حبیب‌الله خان سررشته‌دار استرآبادی، عضو محکمه حقوق استرآباد و جد اعلایش حاج شیخ عبدالصمد خان مقصودلو مشهور به موقر الملک استرآبادی (جد خاندان قره داغی) از چهره‌های سرشناس سرخنکلاته و گرگان بود.
وی از شاگردان بدیع‌الزمان فروزان فر، استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی و بعد از چند سال دبیری در رشته زبان فرانسه در آموزش‌وپرورش مشغول به کار شد.
حسینعلی هروی در سال ۱۳۳۴ برای ادامه تحصیل در مقطع دکترای رشته فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه پاریس نام‌نویسی کرد و پس از اتمام تحصیلات به ایران بازگشت و به تدریس، تألیف، مقاله‌نویسی و ترجمه و نگارش روی آورد.
از گرگان تا گناباد
به مناسبت زادروز این چهره شاخص شهر گرگان، علی بایزیدی، نویسنده و پژوهشگر گرگانی که درباره زنده‌یاد هروی تا به امروز مطالبی را گردآوری و نیز قلمی کرده است، عنوان کرد: زنده‌یاد حسینعلی هروی پس از اتمام تحصیلات مقطع ابتدایی و متوسطه اول به تهران رفت و دوره دوم دبیرستان را در آنجا گذراند.
وی افزود: مرحوم هروی در سال ۱۳۱۵ با مدرک دیپلم به استخدام آموزش‌وپرورش شهرستان گرگان درآمد و سه سال معلم بود و پس‌ازآن وارد دانشسرای مقدماتی و بعد دانشسرای عالی تهران شد و در رشته زبان‌های خارجه به تحصیل پرداخت.
بایزیدی ادامه داد: وی در ۲۵ سالگی (۱۳۲۲) مدرک کارشناسی خود را دریافت داشت و ۲ سال بعد به‌عنوان دبیر فرانسه در گرگان و مدتی در آمل تدریس کرد و از سال ۱۳۲۵ تا ۱۳۳۲ به ریاست آموزش‌وپرورش و ریاست فرهنگ گناباد منصوب شد.
رفیق گرمابه و گلستان فرهنگ
بایزیدی با اشاره به اینکه هروی نخستین شاغل دارای مدرک لیسانس در گناباد بود، افزود: او در سال ۱۳۳۴ به دلیل علاقه به زبان فرانسه، به این کشور رفت و در دوره دکترای مدرسه عالی السنه شرقی دانشگاه پاریس نام‌نویسی کرد و موفق به اخذ دکترا در رشته فرهنگ و تمدن اسلامی شد.
علی بایزیدی با ذکر این مطلب که منوچهر فرهنگ (اقتصاددان و ملقب به پدر علم اقتصاد ایران) رفیق گرمابه و گلستان هروی بود، گفت: زنده‌یاد منوچهر فرهنگ درجایی عنوان داشتند مرحوم هروی به‌عنوان پایان‌نامه، ترجمه خسرو نامه و یا گل و هرمز عطار را به فرانسه انجام داد و به استاد راهنمایش شادروان پروفسور هانری ماسه، مترجم نامدار ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی تقدیم داشت.
وی افزود: البته او پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۴۹ مجدداً در دانشگاه تهران از تز خود دفاع کرد و رسانه دکترای او با عنوان «مذاهب موجود در خلیج‌فارس» در دانشکده الهیات به تصویب رسید.
تألیف شرح غزل‌های حافظ
بایزیدی درباره برخی آثار ترجمه‌ای هروی گفت: ترجمه کتاب فرهنگ البسه مسلمانان (راینهارت پیتر ان دزی)، زندگینامه پوشکین، داستایوفسکی و درس‌هایی برای خوش زیستن در زندگی زناشویی (آندره موروا) و تاریخ بزرگ جهان (مجلد یازدهم) از جمله آثاری است که به همتش ترجمه و روانه بازار نشر شد.
وی سپس با اشاره به اینکه از وی مقالاتی نیز به یادگار مانده، گفت: شاخص‌ترین اثر دکتر هروی، کتاب ۴ جلدی «شرح غزل‌های حافظ» است که پس از سال‌ها تحقیق اولین بار در سال ۱۳۶۷ منتشر شد. این اثر حاصل ۱۵ سال فعالیت و تحقیق اوست و به باور صاحب‌نظران جامع‌ترین اثر در این حوزه است.
تفسیر ساده و روان برای عامه مردم
علی بایزیدی درباره کتاب «شرح غزل‌های حافظ» عنوان کرد: این کتاب شرح و تفسیر بیت به بیت اشعار حافظ است. در این اثر ابتدا عین بیت آورده شده و بعدازآن نثری ساده آمده و مخاطب درک می‌کند که بیت را چگونه باید خواند و رابطۀ کلمات شعر باهم ازنظر دستوری از چه قرار است.
وی ادامه داد: در مرحله بعد مفردات بیت در حدی که برای خوانندۀ با دانش نسبی ضرورت دارد معنی شده و درنهایت به معنی و شرح و تفصیل غزل پرداخته و خواننده با خواندن این تفاصیل به فهم درستی از اشارات و کنایات نهفته در ابیات پی می‌برد.
بایزیدی درباره زندگی شخصی این چهره نام‌آشنای گرگان نیز اظهار کرد: مرحوم هروی با سرکار خانم هما وزیری برادرزاده کلنل علینقی وزیری و نوه بی‌بی خانم استرآبادی ازدواج کرد که ماحصل زندگی‌اش تولد یک دختر که دانش‌آموخته زبان فرانسه است و یک پسر دکترای شیمی مقیم آلمان و یک پسر مقیم لندن است.
وی در پایان گفت: این ادیب و فرهنگ دوست گلستانی سرانجام در ششم اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۷۲ به دلیل بیماری قلبی در تهران چشم از جهان فروبست و بنا به وصیتش در امام‌زاده عبدالله گرگان (در ضلع غربی آرامستان) و در جوار بستگانش به خاک سپرده شد.
نظر شما