به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سلسله سخنرانی‌های صاحبنظران حوزه گردشگری در نشست تخصصی گردشگری و صلح در قالب نشست مشترک معاونت گردشگری و دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران که به مناسبت گرامیداشت هفته گردشگری برگزار شد، زوایای جدیدی از ورود به موضوع توسعه گردشگری با رویکرد صلح را گشود.
در نشست تخصصی گردشگری و صلح که با همکاری معاونت گردشگری و دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران در دانشگاه تهران برگزار شد، محمدتقی رهنمایی، استاد پیشکسوت گردشگری دانشگاه تهران ابتدا درباره مفهوم و معنای حقیقی و مجازی صلح صحبت و مطرح کرد که معنی حقیقی صلح به معنی تمام شدن جنگ و کشتار است و در معنی مجازی به معنی دوست داشتن یکدیگر، لبخند، درستی و شکوفایی به شمار می‌آید.
او با بیان اینکه گردشگری بزرگترین تحرک جغرافیایی و اجتماعی بشر است موضوع اهمیت گردشگری و صلح را تشریح کرد که اساساً صلح منجر به توسعه گردشگری خواهد شد و اهتمام بایستی بر این هم استوار باشد که دولت‌ها به سمت صلح و جلوگیری از تخاصم بروند. در این صورت است که گردشگری می‌تواند رشد و توسعه پیدا کند. همچنین او پس از بیان تجربیات از کشورهای مختلف نمونه‌های موردی مطرح شده از ویتنام، چین، آفریقای جنوبی، اسپانیا، ایتالیا و کوبا را بازگو کردند.
به گفته این استاد پیشکسوت گردشگری هر کدام از کشورهای ذکر شده در زمان درگیری و جنگ و همچنین عدم امنیت با گرفتاری‌های متعددی در حوزه گردشگری روبه‌رو بودند و پس از ایجاد ثبات و صلح با رونق و توسعه بسیار خوبی در زمینه‌های سفر روبه‌رو شده‌اند.
گردشگری عالی‌ترین ابزار گسترش فرهنگ صلح
در نشست تخصصی گردشگری و صلح حمید ضرغام استاد پیشکسوت مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه نیز ابتدا با تشریح و تبیین مفهوم صلح عنوان کرد که جنگ‌ها از ذهن انسان‌ها آغاز می‌شود و در ذهن انسان‌هاست که دفاع از صلح باید ساخته شود.
در بخش مفهوم‌شناسی صلح و تاریخچه شکل‌گیری این مفهوم اشاره داشتند که مفهوم صلح به دلیل تقاضای کشورهای جهان سوم که درگیر مقولات جنگ و استعمار کشورهای غربی بودند به سازمان‌های بین‌المللی پیشنهادهای متعددی ارائه کردند که در نهایت این مفاهیم توانستند جای خود را در ادبیات گردشگری بین‌المللی باز کند. گردشگری با مفهوم صلح در مقابل جنگ از یک سو و همچنین مفهوم عمومی صلح مثبت از قبیل مهمان نوازی دوستی تعامل و مفاهیمی که مصداق آن در گردشگری بود تبیین و به جامعه علمی نیز ارائه شد.
او همچنین به ابعاد گوناگونی از کارکردهای مفهوم صلح اشاره کرد و در نهایت تبیین این موضوع منجر به تغییر مفهوم گردشگری ابزاری برای صلح به مفهوم گردشگری ابزاری برای ترویج فرهنگ صلح شده است.
گام به گام به سوی گردشگری صلح در ایران
در این نشست مجتبی مقصودی عضو هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات صلح ایران نیز در رابطه با دولت‌ها و اقدامات آن‌ها برای صلح و توسعه گردشگری صحبت کرد. همچنین او به تأثیر امنیت بر سیاست‌های گردشگری نیز اشاراتی داشت.
به طور کلی او مطرح کرد که دولت‌ها باید برای همه طبقات و اقشار مختلف برنامه‌های منسجمی داشته باشند همچنین از مداخلات متعدد در امور گردشگری از طرف دولت خودداری به عمل آید و برای توسعه متوازن این امورات به بخش خصوصی واگذار شود.
مقصودی بیان کرد که دولت و حاکمیت نقش بسیار زیادی در توسعه دارند لذا باید با یک تغییر در گفتمان و بهبود تعاملات بین‌المللی مؤثر در توسعه گردشگری اقدام عملی به وجود آید.
در نشست تخصصی گردشگری و صلح، مسیح شریف از فعالان حوزه گردشگری و فیلمساز نیز ضمن اشاره به اهمیت معرفی کشورها از طریق تولید محتوا و فیلم به چگونگی دستیابی به یک مقصد گردشگری از طریق فیلم و القای حس آرامش صلح و امنیت اشاره کرد.
او با ارائه یک فیلم تبلیغاتی از گرجستان که میزبانی روز جهانی گردشگری را بر عهده داشتند، ابعاد مختلف ثبات آرامش کشورها و صلح را تشریح کرد.
در ادامه، فیلم مذکور از لحاظ فنی و محتوایی بررسی شده در آن به گردشگری به عنوان یک هدیه الهی اشاره شد و همچنین در یک مقایسه ارتباط این موضوع با موضوعات «مهمان حبیب خداست» و اشتراکات مفهومی و چگونگی ایجاد فیلم‌های تبلیغاتی و تولید محتوا در کشور اشارات مبسوطی داشتند.
گردشگری پارسیان یک معماری نمادین برای گفت‌وگوی بین فرهنگی
در این گردهمایی و در جمع صاحبنظران حاضر ناصر براتی، استاد گروه شهرسازی دانشگاه امام خمینی قزوین و عضو هیئت مدیره مؤسسه پژوهشی فرهنگ شهر نیز با نگاه متفاوت نسبت به موضوع نقش میراث فرهنگی و حوزه معماری و بازنمایی آن‌ها در کالبد شهری و گردشگری برای ایجاد جاذبه‌های جدید و گفت‌وگوی بین فرهنگ‌ها و در نهایت تحکیم صلح، سخنرانی کردند.
او به این نکته اشاره کرد که چگونه می‌توان هم از میراث فرهنگی گذشتگان استفاده کرد و هم آن‌ها را حفظ و به نسل جدید منتقل کرد.
در ادامه این استاد دانشگاه به احیای معماری سنتی در شهرسازی و تأسیسات گردشگری مبتنی بر معنویت و ایرانی بودن آن‌ها اشاراتی کرد. همچنین به ورزش، هنر و گردشگری به مثابه عوامل گفت‌وگوی بین ملت‌ها اشاره شد.
براتی با اشاره به الگوی معماری سنتی ایران یک تلفیقی از مفهوم درونی و معنوی که با صلح و دوستی ایرانیان ارتباط مستقیمی دارد و می‌تواند به عنوان یک الگوی سنتی با مفاهیم جدید مطرح شود را ارائه و برای آن‌ها مثال‌هایی از موضوعات طراحی شده در پروژه نخل بم در شهر بم و به میدان اتریش در تهران اشاره کرد.
همچنین به گفته این استاد دانشگاه، گردشکده ایرانی(Persian Town) پیشنهادی پدیده‌ای می‌تواند باشد متناظر با گذر یا محله چینی و نیز هدف پرشین تاون شدن به عرصه‌های مهم فرهنگی/ اقتصادی در سطح ملی و بین‌المللی، و نیز باززنده‌سازی عناصر و هویت فرهنگ ایرانی از طریق به تجربه گذاشتن حضور در فضایی با شکل و عملکرد ویژه است.
از نظر استاد گروه شهرسازی دانشگاه امام خمینی قزوین این مجموعه می‌تواند آیینه‌ای باشد تمام نما از عناصر و بخش‌های مهم فرهنگ ایرانی- اسلامی که بازنمود و حیات مجدد هویت ایران را با تمام داشته‌های آشکار و پنهان فرهنگی، در جهان امروز، امکان‌پذیر خواهد کرد.
به گفته این صاحبنظر مجموعه موردنظر، گنجینه‌ای خواهد بود از ارزش‌ها، معماری، هنرها، محصولات فرهنگی، رفتارها، خاطرات مشترک، ویژگی‌ها و عناصر هویتمند که در یک فرایند فضاسازی و خلق فضای پویا، باعث آشنایی ناظران با اجزاء فرهنگ ایرانی و همچنین نحوه ارتباط و پیوند بین آن‌ها خواهد شد. این مجموعه واجد تجربه فضایی منحصربفرد برای تعامل بین اقوام ایرانی و فرهنگ ایرانی با سایر فرهنگ‌ها خواهد بود.
مبنای تئوریک گردشکده ایرانی از انطباق انعکاس حکمت کهن ایرانی (حکمت خسروانی) در اندیشه و رفتار فرهنگی مردمان و نیز با ساختار و الگوی کلی فضاهای اصیل و سنتی ایرانی اخذ و اقتباس شده است.
گردشگری ابزاری برای صلح
در نشست تخصصی گردشگری و صلح زهرا احمدی پور استاد گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس در ارائه موضوعات اذعان کرد که پیوند پیچیده بین گردشگری و صلح بیشتر به مدل‌هایی از بحث بین فرهنگی محدود شده است که دیدگاه‌های مختلف را به منظور دستیابی به درک مشترک بیشتر و در نتیجه صلح جهانی با روحی مشابه راگرد هم می‌آورند.
مفهوم صلح از طریق گردشگری سعی می‌کند به گردشگری به عنوان راهی برای ارتقای درک فرهنگی از طریق گرد هم آوردن افراد از فرهنگ‌های مختلف برای تقویت و تسهیل ابتکارات گردشگری که به تفاهم و همکاری بین‌المللی، بهبود کیفیت محیط زیست، حفظ میراث طبیعی و فرهنگی، و کمک به ایجاد جهانی صلح‌آمیز و پایدار بپردازد.
به گفته او این استدلال مبتنی بر این باور است که هر مسافری پتانسیل سفیر صلح بودن را دارد.
احمدی پور یادآور شد: مفهوم گردشگری و صلح موضوع جدیدی نیست. مفهوم فرهنگ صلح که توسط یونسکو توسعه یافته و توسط سازمان ملل متحد در طول سال بین‌المللی فرهنگ صلح در سال ۲۰۰۰ و در طول دهه بین‌المللی فرهنگ صلح و عدم خشونت برای کودکان ترویج شده، تبدیل به چارچوبی برای مفهوم‌سازی نقش گردشگری برای صلح پایدار شده است.
او همچنین به نقش بازنمایی‌های ژئوپولیتیکی و تصویرسازی جغرافیایی در خلق فضای ترس در ایجاد اختلال در تأثیر گردشگری بر استقرار و تقویت صلح اشاره کرد.
این استاد دانشگاه گفت: اصولاً صلح به عنوان یک تلاش منحصراً سیاسی درک می‌شود که تحقیقات صلح از آن به‌عنوان صلح منفی یاد می‌کنند. با گذشت زمان شاهد عنصر فرهنگی در تحقیقات صلح هستیم. برای پایدار ساختن صلح، باید برای صلح مثبت از جمله عدالت اجتماعی تلاش کرد و اینجاست که جنبه فرهنگی مطرح می‌شود.
گردشگری و همبستگی ملی و اهمیت سفر
در این نشست حسن قشقاوی نماینده محترم مجلس و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی گردشگری و همبستگی ملی نیز در ابتدا به اهمیت سفر و گردشگری پرداخت و سپس به مزیت‌های مختلف صنعت گردشگری اشاره کرد و در ادامه به ابعاد مختلف نگاه متعالی اسلام به سفر و گردشگری پرداخت.
او از ادبیات کهن ایرانی در گلستان سعدی استفاده کرد و ضمن بیانات امام علی علیه السلام در خصوص صلح و گردشگری به ایراد سخنرانی پرداخت.
قشقاوی به نقش رسانه‌ها در ارائه تصویر صحیح از دنیا تأکید کرد و آن را بسیار مهم دانست و عنوان کرد که عموماً جریانات فکری جهان را رسانه‌ها هدایت می‌کند، لذا ضرورت دارد برای مقابله با ایران هراسی رسانه‌ها تصویر صحیح از ایران و گردشگری را ارائه کنند.
قشقاوی در پایان به تشریح تجربیات خود در توسعه گردشگری و نیز دستگاه دیپلماسی و تلاش‌های متعدد انجام شده، اشاره کرد و در انتها به تجزیه و تحلیل شرایط بین‌المللی پرداخت.
گردشگران در قیاس با مسافران چه کسانی جهان را نجات خواهند داد؟
همچنین در این نشست فابیو کاربونه، استاد مدیریت گردشگری و بازاریابی، دانشگاه نورثمتن انگلستان نیز که به صورت برخط در این نشست حضور داشت با نگاهی نقادانه به تفکیک این موضوع اشاره کرد که در سطح جهان تنها به تعداد گردشگران اشاره می‌شود و این نکته همیشه مورد غفلت قرار می‌گیرد که آیا گردشگران در مقاصد رفتارها و اثرات پسندیده‌ای دارند یا خیر؟
او تحلیل‌هایی از حجم بودجه نظامی را به تصویر کشید و مطرح کرد که بودجه‌ها در سراسر دنیا بیشتر به سمت نظامی‌گری حرکت کرده است تا فرهنگ! در حالی‌که گردشگری می‌تواند نقش مهمی در این حوزه داشته باشد.
همچنین او به موضوعات کلان تسلط رسانه‌ها بر افکار عمومی پرداخت. به عنوان نمونه به کالاسازی در حوزه فقر و فرهنگ جوامع اشاره و مطرح کرد که موضوعات و مشکلات کشورهایی مانند هند به عنوان جاذبه مطرح شده است و گردشگران به بازدید از آن‌ها می‌پردازند.
در نهایت کاربونه مطرح کرد که با توجه به مسائل و مشکلاتی که در سطح جهان وجود دارد نبایستی به گردشگری صرفاً به خاطر موضوعات اقتصادی نگریسته شود بلکه این امر پیچیده و فرهنگی را باید در ابعاد مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار داد.
ظرفیت‌سازی برای گردشگری، صلح و توسعه پایدار
مجتبی جاودان عضو هیئت علمی گروه گردشگری دانشگاه خوارزمی و استاد دانشگاه نیز به عنوان یکی دیگر از سخنرانان و صاحبنظران این رویداد در خصوص چرایی و اهمیت شعار سال سازمان گردشگری ملل متحد در خصوص گردشگری و صلح را به استناد گزارش مؤسسه جهانی صلح واقتصاد، مبنی بر اینکه متوسط شاخص جهانی صلح برای سال ۲۰۲۳ به میزان قابل توجهی رو به کاهش و وضعیت حدود ۸۰ کشور رو به افول بوده است را یادآور شد.
او برای مقابله با این زنگ خطر جهانی، گردشگری را به عنوان یک راهبرد و فرصت جایگزین برای گسترش و عمق‌بخشی به صلح در گستره جهانی، امری ضروری برای سازمان گردشگری ملل متحد عنوان کرد.
جاودان در پایان بر اساس رویکردهای موجود در زمینه گردشگری وصلح به تشریح رابطه توسعه صلح از طریق گردشگری و همچنین رابطه توسعه گردشگری از طریق تعمیق صلح و آرامش و در نهایت به تببین رابطه میان گردشگری، صلح و توسعه پایدار و دستاوردهای هریک از رویکردهای فوق پرداخت.
در مرحله بعد از دیدگاه، او عنوان کرد که برای موفقیت ابتکارات جهانی و ملی برای غلبه بر صلح منفی (انتفاع برخی و فرؤسایی منافع برای دیگر ذی‌نفعان همانند تحریم‌های بین‌المللی) و گسترش صلح مثبت (به نحوی که منافع آن به معنای آرامش و پیشرفت برای همگان مثبت و اثر بخش باشد) لزوماً باید به مقوله ظرفیت‌سازی ابتکارات صلح به شکل توامان و همزمان در سه سطح ابتکارات فردی، سازمانی و محیطی در مقیاس جهانی، ملی و محلی عنایت ویژه داشت.
در نهایت بر اساس رویکرد ترکیبی ظرفیت‌سازی برای گردشگری، صلح و توسعه پایدار، او به ارائه چند پیشنهاد در سطح بین‌المللی و ملی پرداخت.
نظر شما