سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - فاطمه خداوردی: در یک روز آفتابی و دل‌انگیز پاییز، وقتی که پرندگان در آسمان می‌خواندند و باد ملایمی درختان را نوازش می‌کرد، برای اولین‌بار به کتابخانه فرهنگسرای خاوران رفتم. امروز، آخرین روز از هفته ملی کودک است و شعار این روز «برای رفاه کودکان، برای آینده‌ای با کیفیت و آسایش بالاتر»، کاملاً در فضای کتابخانه خاوران طنین‌انداز است. با این فکر، به سمت کتابخانه قدم برداشتم؛ جایی که قرار بود در آن با مجید طبرزدی، مدیر کتابخانه، درباره امکانات رفاهی برای کودکان گفت‌وگو کنم. از درِ بزرگ فرهنگسرا وارد شدم. حیاط پر از گل‌های رنگارنگ و درختان سرسبز، مانند یک بوم نقاشی زنده به نظر می‌رسید. به سمت ساختمان اصلی رفتم و در سمت چپ سالن همکف، از درهای کتابخانه عبور کردم و به دنیای کتاب‌ها وارد شدم.
بلافاصله، چشمانم به درختی بزرگ و زیبا افتاد که عکس‌هایی از کتابخوانان پرشور بر آن آویزان شده بود. از قرارِ معلوم، این افراد هر یک بیش از صد کتاب خوانده بودند و حالا جزو باشگاه صدتایی‌ها بودند و هر کدام داستانی برای گفتن داشتند. سمت چپِ درِ ورودی کتابخانه به کتاب‌های کودک و نوجوان تعلق داشت. به محض ورود به بخش کودک و نوجوان، دنیای رنگارنگ کتاب‌ها و قفسه‌ها مرا در خودش غرق کرد. کتاب‌ها با جلدهای شاداب و تصاویر زنده، گویی در انتظار بودند تا قصه‌هایشان را برایم بگویند. روی دیوار، ساعتی به شکل لاک‌پشت سبز قرار داشت که با آرامش زمان را می‌گذراند. انگار می‌خواست بگوید: «اینجا زمان به آرامی سپری می‌شود و هر لحظه فرصتی است برای اینکه با بال قصه‌ها پرواز کنی!»
در گوشه‌ای دیگر، دو کره زمین بزرگ قرار داشتند که نشان‌دهنده دنیای وسیعی بودند که در میان کلمات کتاب‌ها پنهان شده بود. با قدم‌های آرامم از کنار پله‌های مارپیچی عبور کردم که به سالن مطالعه طبقه بالا می‌رفتند. پله‌هایی که گویی افراد را به دنیای دانایی دعوت می‌کردند و وعده می‌دادند که با هر قدم و هر پله، به دانایی نزدیک‌تر می‌شوید. به اتاق مدیر کتابخانه رسیدم. در آنجا خانمی به نام لیلا فروغی نیز حضور داشت؛ بانویی با چشمان پر از اشتیاق و قلبی پر از عشق به کتاب. میان ما گفت‌وگویی دلنشین شکل گرفت و با هم درباره امکانات رفاهی کتابخانه برای کودکان و نوجوانان صحبت کردیم. در این گزارش صحبت‌های مدیر کتابخانه خاوران را می‌خوانید و در مطالب آتی، صحبت‌های مجید طبرزدی و لیلا فروغی از تجربه کار در حوزه کتاب‌های کودک و نوجوان و فعالیت در کتابخانه خاوران را مطالعه خواهید کرد. پس بیایید برای آشنایی با کتابخانه کودک و نوجوان فرهنگسرای خاوران، صحبت‌های مدیر کتابخانه را بخوانیم:
- بخش کودک و نوجوان کتابخانه چه زمانی تأسیس شد؟ اعضای کودک و نوجوان کتابخانه چه درصدی از اعضای کل کتابخانه را شامل می‌شوند؟
همزمان با راه‌اندازی بخش بزرگسال کتابخانه خاوران در سال ۱۳۷۳، بخش کودک و نوجوان نیز به موازات آن آغاز به کار کرد. البته این بخش با تعداد منابع کمتری راه‌اندازی شد تا بتواند مخاطبان را جذب کند. با توجه به اطلاعات و تحقیقات انجام‌شده، اکنون این کتابخانه به یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های کودک و نوجوان در شرق تهران تبدیل شده است که منابع آن بالغ بر ۲۰ هزار منبع اطلاعاتی در حوزه کودک و نوجوان است و به‌طور جداگانه نگهداری و خدمات ارائه می‌شود. تعداد اعضای کتابخانه نیز درخور توجه است؛ در حال حاضر، ما هفت هزار و ۴۰۰ نفر عضو داریم که از این تعداد، هزار و ۲۵۰ نفر کودک و حدود دو هزار و ۵۰۰ نفر نوجوان هستند؛ به‌عبارتی، حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد اعضای کتابخانه‌مان را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند.
- چه تغییراتی در طول زمان در کتابخانه و بخش کودک و نوجوان رخ داده است؟
ابتدا فضا را تفکیک کردیم و بخش مطالعه کودکان و نوجوانان را از بزرگسالان جدا کردیم. در این فضا، اعضا می‌توانند به‌طور همزمان مطالعه و تحقیق کنند و گفت‌وگو داشته باشند. همچنین منابع مربوط به آن‌ها نیز به‌طور جداگانه مدیریت می‌شود. برای جذب کودکان و نوجوانان، برنامه‌های جنبی و فوق‌برنامه متنوعی پیش‌بینی کرده‌ایم که به‌صورت هفتگی و روزانه اجرا می‌شود. یکی از مهمترین برنامه‌ها، پاتوق کتاب است که در آن بچه‌ها در گروه‌های مختلف استعدادیابی می‌شوند و برای آن‌ها برنامه‌های جنبی اجرا می‌شود. برنامه‌های دیگر نیز شامل اردوها، بازدیدهای علمی و دعوت از نویسندگان و هنرمندان برای معرفی کتاب‌ها به کودکان است. همچنین، بچه‌ها در فعالیت‌های فرهنگی و علمی به صورت گروهی مشارکت دارند. یکی از مهمترین ویژگی‌های خدمات ما، درگیر کردن خود بچه‌ها در فرآیند نیازسنجی و مشورت است. هر برنامه‌ای که قصد اجرای آن را داریم، از نظرات بچه‌ها بهره‌مند می‌شویم. مثلاً از آن‌ها می‌پرسیم که به مناسبت‌های مختلف چه برنامه‌ای را پیشنهاد می‌کنند. آن‌ها در گروه‌های مختلف نظر می‌دهند و ما نیز بسترهای لازم را برای اجرای برنامه‌هایشان فراهم می‌کنیم. حتی در مورد اردوها نیز با آن‌ها مشورت می‌کنیم. به لطف این رویکرد، الحمدلله موفق بوده‌ایم و توانسته‌ایم تعداد درخور توجهی عضو جذب کنیم. همچنین برنامه‌های ما همیشه با جمعیت بیشتری برگزار می‌شود.
- آیا کتاب‌های کودک و نوجوان کتابخانه به‌روز هستند و شامل آثار جدید می‌شوند؟
در مورد تعداد کتاب‌ها، باید بگویم که ما به‌طور مداوم آثار جدید را به کتابخانه اضافه می‌کنیم. اخیراً موافقت‌هایی گرفته‌ایم که کمک‌های بیشتری برای تهیه کتاب‌های جدید به ما صورت گیرد. ارتباطاتی که با نهادهای کتابخانه‌ای، وزارت ارشاد و دانشگاه‌ها برقرار کرده‌ایم، به ما کمک کرده است تا کتاب‌هایی را دریافت کنیم. همچنین بسیاری از خانواده‌ها متوجه خدمات ما شده‌اند و کتاب‌هایی را اهدا می‌کنند. با این حال، همچنان نیاز ما را پاسخگو نیست. با توجه به تعداد اعضا و حجم بالای کتاب‌هایی که وارد بازار شده‌اند، نیازمند همت بلند مسئولان هستیم تا بودجه‌های بیشتری به کتابخانه‌های عمومی اختصاص یابد.
- آیا ناشران، کتاب‌های جدید خود را در اختیار کتابخانه شما و اعضای کودک و نوجوان آن قرار می‌دهند؟
هزینه‌های چاپ کتاب و تولید آن افزایش یافته و کاغذ نیز گران شده است؛ بنابراین کمک‌های کمتری به ما می‌شود؛ اما از وزارت ارشاد و برخی دانشگاه‌ها توانسته‌ایم تعدادی کتاب دریافت کنیم.
- بر اساس تجربه خودتان و بدون مراجعه به آمار و ارقام، استقبال از چه موضوعات و چه کتاب‌هایی از سوی کودکان و نوجوانان بیشتر بوده است؟
کتاب‌های علمی و داستانی؛ به‌ویژه کتاب‌های هیجانی، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند. کتاب‌هایی که مناسب سن بچه‌ها هستند، متنوع‌اند. به‌عنوان مثال، گروه‌های سنی کودک و نوجوان به‌طور جداگانه تفکیک شده‌اند. نوجوانان بیشتر به کتاب‌های هیجانی و علمی‌تاریخی علاقه‌مندند؛ در حالی که کودکان بیشتر بر قصه‌ها تمرکز دارند و کتاب‌های قصه را بیشتر می‌خوانند.
- کتاب‌های کتابخانه شامل چه گروه‌های سنی از کودک و نوجوان می‌شوند؟
تفکیک گروه سنی ما شامل کودکان از بدو تولد تا ۷ سال است که در بخش جداگانه‌ای قرار داده شده‌اند. همچنین، برای سنین ۸ تا ۱۵ سال، بخش نوجوان داریم و از ۱۶ سال به بالا، کتاب‌ها در بخش بزرگسال ارائه می‌شوند. بخش‌های مرجع نیز به‌صورت جداگانه خدمات ارائه می‌دهند.
- آیا کتاب‌های علمی‌آموزشی به گونه‌ای هستند که کودکان و نوجوانان برای موضوعات درسی و کلاس‌های مدرسه خود از آن‌ها استفاده کنند؟
موضوعاتی که معمولاً پوشش داده می‌شوند، شامل تحقیقاتی است که معلمان در مدارس از دانش‌آموزان می‌خواهند. ما کتاب‌های علمی را معرفی کرده‌ایم که متناسب با آموزش‌ها و کتب درسی آن‌هاست. کتابخانه ما منابعی از علوم مختلف دارد و همه سلیقه‌ها را پوشش می‌دهد.
- آیا برنامه‌ای برای معرفی نویسندگان یا آثار جدید به کودکان دارید؟ در صحبت‌های خود به موضوع حضور پدیدآورندگان در کتابخانه خاوران اشاره کردید. درباره این رویدادها برایمان بگویید.
در حال حاضر، ما برنامه‌های متنوعی را اجرا می‌کنیم. یکی از این برنامه‌ها، «پاتوق کتاب» است که خانم لیلا فروغی زحمت آن را می‌کشد. این برنامه هر هفته، روزهای چهارشنبه، ساعت سه بعدازظهر برگزار می‌شود. در تابستان، این برنامه روزهای یکشنبه نیز برگزار می‌شد؛ اما با توجه به شروع مدارس در پاییز، به چهارشنبه‌ها ساعت سه منتقل شده است. این برنامه مختص کودکان و نوجوانان است. علاوه بر این، برنامه‌های دیگری نیز داریم؛ مانند «کانون نویسندگی» که هر سه‌شنبه ساعت چهار بعدازظهر برگزار می‌شود و به آموزش نویسندگی برای بزرگسالان اختصاص دارد. همچنین، برنامه‌ای به نام «کانون مدرسه سخن» را راه‌اندازی کرده‌ایم که به‌طور تخصصی در حوزه ادبیات فعالیت می‌کند. در این کانون، نقد فیلم و نقد آثار ادبی و هنری انجام می‌شود و عموم مردم می‌توانند در روزهای پنجشنبه در این برنامه شرکت کنند. در اینجا هم کودکان و نوجوانان حضور دارند و هم بزرگسالان؛ اما نوجوانان بیشتر هستند. نقد و بررسی آثار ادبی، اعم از فیلم یا کتاب در این برنامه شکل می‌گیرد و بسیار از آن استقبال شده است. هدف ما گسترش نویسندگی به‌ویژه برای کودکان و نوجوانان است که روزهای چهارشنبه توسط خانم فروغی که خود نویسنده هستند، برگزار می‌شود. به‌طور کلی، نویسندگی ما در دو گروه سنی تقسیم‌بندی شده است: یکشنبه‌ها و چهارشنبه‌ها برای گروه کودک و نوجوان و سه‌شنبه‌ها برای بزرگسالان.
- آیا برنامه‌های ویژه‌ای برای مناسبت‌های خاص دارید؟
در حال حاضر ما یک برنامه را به‌صورت یک هفته در میان با عنوان «طعم کتاب» برگزار می‌کنیم. این برنامه شامل تمرین کتاب، رونمایی کتاب و نقد و بررسی کتاب‌های تخصصی با مشارکت مجمع ناشران است. این برنامه شامل نقد و بررسی و رونمایی کتاب‌هایی است که مجمع ناشران کتاب‌های سال و کتاب‌های برگزیده را معرفی می‌کند و با حضور اندیشمندان و دوستان حوزه ادبیات در سالن اجتماعات فرهنگسرا برگزار می‌شود. ما معمولاً به مناسبت‌ها توجه می‌کنیم و با شورایی که با کودکان و نوجوانان تشکیل داده‌ایم، برنامه‌ها را انتخاب و اجرا می‌کنیم. ابتدا به مناسبت‌ها نگاه می‌کنیم؛ مثلاً بزرگداشت فردوسی، سپس برای آن تصمیم می‌گیریم چه برنامه‌ای را اجرا کنیم. ممکن است نویسنده‌ای را دعوت کنیم که آثارش ادبی باشد یا شعر بسراید یا اینکه با کودکان اردو برویم. پس از مشورت با کودکان و نوجوانان، نویسنده، شاعر یا هنرمندی را ویژه این گروه سنی دعوت می‌کنیم. معمولاً کارهای گروهی نیز با نوجوانان انجام می‌دهیم؛ مانند گروه سرود و شعر، بازی‌های بومی و محلی یا کارهایی که به‌خصوص برای جذب بچه‌ها به کتابخانه طراحی شده است. یکی از تکنیک‌های اصلی ما اجرای بازی‌های بومی‌محلی است. به‌عنوان مثال، بعد از هر برنامه‌ای که داریم، مانند معرفی کتاب و نویسنده، حتماً بازی بومی‌محلی را نیز برگزار می‌کنیم تا بچه‌ها از فضای کتابخانه لذت ببرند. با توجه به اینکه فرهنگسرا فضاهای مختلفی دارد، از جمله فضای بازی و فضای میدانی، پس از برگزاری کارگاه‌ها به فضای بیرون رفته و با بچه‌ها بازی می‌کنیم. گاهی اوقات بچه‌ها دوست دارند فوتبال بازی کنند، وسطی انجام دهند یا بازی عموزنجیرباف را تجربه کنند؛ به این ترتیب، برنامه را پیش می‌بریم.
- شما درباره استقبال بچه‌ها و مشارکت آن‌ها در فعالیت‌ها گفتید. آیا در انتخاب کتاب‌ها نیز از آن‌ها مشورت می‌گیرید؟ آیا آن‌ها می‌توانند کتاب‌های مورد نیازشان را در اینجا پیدا کنند یا درخواست دهند؟ به عنوان مثال، ممکن است بگویند: «من فلان کتاب را می‌خواستم، اما نتوانستم آن را در کتابخانه پیدا کنم»، آیا شما آن کتاب را برایشان تهیه می‌کنید؟
ما در ابتدا گروهی در شبکه‌های اجتماعی تشکیل دادیم که به صورت تفکیک‌شده برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان ایجاد شده است. هر گروه شامل اعضای خانواده آن‌ها نیز است. یکی از اقداماتی که به این دوستانِ کودک و نوجوان پیشنهاد می‌دهیم این است که کتاب‌هایی را که می‌خوانند، حتماً خلاصه‌ای از آن را با یک تکنیک خاص، مانند نوشتن، ضبط ویدیو یا صدا یا ارسال به صورت ویدیو در گروه به اشتراک بگذارند. این کار باعث می‌شود خوانش کتاب در ذهن‌شان ماندگار شود و معمولاً این روش را برای کتاب‌هایی که می‌برند، انجام می‌دهند. ما کودکان و نوجوانان را در مسابقاتی که هر سال برگزار می‌کنیم، شرکت می‌دهیم. آن دسته از بچه‌هایی که بیشترین کتاب را مطالعه کرده‌اند، معمولاً به عدد ۲۰۰ عنوان کتاب می‌رسند. عکس و تصویر آن‌ها روی «درخت دانایی» که در کتابخانه داریم، آویزان می‌شود. این افراد به عنوان کتابخوانان برتر معرفی می‌شوند؛ در مرحله اول به باشگاه صدتایی‌ها ملحق می‌شوند. آن‌هایی که صد کتاب مطالعه کرده‌اند، پس از ورود به این گروه، به عنوان کتابخوان برتر نیز انتخاب می‌شوند. کتابخوانان برتر علاوه بر جشنی که برای آن‌ها در حضور خانواده‌شان گرفته می‌شود مزایایی نیز دارند؛ مثلاً از اردوهایی که می‌رویم یا کارهای دیگر که نیاز به هزینه دارد، به صورت رایگان استفاده می‌کنند. از برخی مزایای فرهنگسرا و کتابخانه نیز به صورت رایگان بهره‌مند می‌شوند.
- شما از اعضای باشگاه صدتایی‌ها برای کارهای ترویجی نیز استفاده می‌کنید؟
ما طرحی داریم به نام طرح «کتاب‌یار»؛ در این طرح قفسه‌های کودک و نوجوان را تقسیم‌بندی کرده‌ایم. هر دو قفسه به یک نفر از کودکان و نوجوانان واگذار شده است و آن‌ها به صورت هفتگی یک روز در میان به قفسه‌های کتاب رسیدگی کرده و چیدمان می‌کنند. معمولاً نام خود آن‌ها را روی قفسه‌های تحت نظارت‌شان می‌زنیم. در تابستان، بچه‌ها مرتباً به چیدمان کتاب‌های خود رسیدگی می‌کنند و در تبلیغ کتاب‌ها نیز مشارکت دارند. برای آن‌ها کارتی به عنوان شناسایی کتاب‌یار تهیه کرده‌ایم که این افراد مانند همکاران ما عمل می‌کنند. مخاطبان جدیدی که وارد کتابخانه می‌شوند، با آن‌ها صحبت کرده و کتاب و شرایط کتابخانه را به آن‌ها معرفی می‌کنند.
- چگونه با والدین کودکان در ارتباط هستید و نظرات آن‌ها را جمع‌آوری می‌کنید؟ آیا والدین پیشنهادی یا انتقادی برای شما دارند؟
بله، حتماً پیشنهاداتی ارائه می‌دهند. بسیاری از برنامه‌های ما با همکاری خانواده‌ها برگزار می‌شود. مثلاً در حوزه استندآپ کمدی، معرفی کتاب، گویندگی و شعرخوانی، هر کدام از خانواده‌ها با صدای خاص خود، با ما همراه می‌شوند. در کنار برنامه‌های کودک و نوجوان، برای والدین نیز برنامه‌هایی در این کتابخانه اجرا می‌شود. ما کارشناسان مشاوره تربیت فرزند را دعوت کرده و همزمان با برگزاری برنامه‌های کودک و نوجوان، کارگاه‌هایی برای بزرگسالان برگزار می‌شود تا والدین در آن مدت بیکار نمانند.
- بزرگ‌ترین چالش‌هایی که شما در ارائه خدمات به کودکان و نوجوانان با آن مواجه هستید، چیست؟
فضاسازی کتابخانه کودک و نوجوان باید متناسب با نیاز آن‌ها باشد. این فضا باید حتماً مناسب سنین کودک و نوجوان باشد. خود کتابخانه، شامل میز و صندلی‌ها و همچنین کتاب‌ها، باید به گونه‌ای طراحی شود که جذابیت لازم را داشته باشد. تخصیص بودجه مناسب برای کتابخانه‌های کودکان و نوجوانان، درخصوص تهیه منابع کتابخانه، یکی از دغدغه‌های اصلی ماست.
- چه برنامه‌هایی برای آینده بخش کودک و نوجوان دارید؟
ما هر ساله یک چشم‌انداز برای کتابخانه داریم؛ این چشم‌انداز شامل انجام کارهای تخصصی برای کتابخانه‌ها می‌شود. کارهای تخصصی ما شامل تهیه منابع اطلاعاتی و منابع روزآمد است. پس از تهیه منابع، باید آن‌ها را سازماندهی کنیم. بعد از سازماندهی، لازم است که این منابع را به‌طور مؤثر اشاعه دهیم. یکی از گروه‌های اصلی و جامعه هدف ما، کودکان و نوجوانان هستند. درخصوص گردآوری منابع، خرید کتاب یکی از موارد مهم است. ما به‌صورت مستقل اقدام به خرید کتاب می‌کنیم یا از نهادهای مختلف کتاب‌هایی به‌صورت اهدایی دریافت می‌کنیم. در بخش سازماندهی نیز باید اطمینان حاصل کنیم که همه بتوانند به راحتی به کتاب‌ها دسترسی پیدا کنند: چه در فضای مجازی و چه در خود کتابخانه. برای اشاعه اطلاعات که شامل منابع برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان است، هرساله چشم‌انداز جدیدی تعریف می‌کنیم. مثلاً امسال تصمیم گرفتیم حتماً پاتوق‌های کتاب را در ابتدای سال برای گروه‌های اجتماعی ویژه کودکان و نوجوانان راه‌اندازی کنیم. تعداد اعضای این گروه‌ها ۳۲۰ نفر بود و هدف ما این است که حتماً ۵۰ درصد به این تعداد افزوده شود. قصد داریم این برنامه را به افرادی که علاقه‌مند هستند در آن شرکت کنند، معرفی کنیم. برخی از افراد تنها کتاب می‌گیرند و می‌روند؛ اما اکنون هدف ما این است که تعداد اعضای فعال را از بیش از ۳۰۰ نفر به حداقل ۵۰۰ نفر افزایش دهیم و به غیر از امانت کتاب، در فعالیت‌های جانبی نیز آن‌ها را مشارکت دهیم.
چشم‌انداز ما برای رسیدن به این هدف، ۵۰ درصد رشد تا پایان سال است. به امید خدا، با توجه به آمار فعلی، تعداد اعضا به ۴۱۰ نفر رسیده است و امیدواریم تا پایان سال بتوانیم به ۵۰۰ نفر دست یابیم. این افراد باید در تمامی برنامه‌های جنبی کتابخانه مشارکت داشته باشند. درخصوص منابع نیز چشم‌انداز داریم که منابع جدیدی که تهیه می‌کنیم، به مخزن کتابخانه افزوده شود و رشد ۲۰ درصدی در این زمینه داشته باشیم. همچنین، تعداد اعضای ما بعد از دوره کرونا به دو هزار و ۵۰۰ نفر رسیده است. این افراد هزینه پرداخت کرده و می‌توانند از خدمات کتابخوانی بهره‌مند شوند. هم‌اکنون، هفت هزار و ۴۰۰ نفر از شهروندان تهرانی که بیشترشان از نقاط مختلف تهران به این کتابخانه مراجعه می‌کنند، ثبت‌نام فعال دارند. در میان این افراد، از همه نقاط تهران میزبان افراد هستیم؛ اما از شرق و جنوب تهران افراد بیشتری هستند که از خدمات کتابخانه استفاده می‌کنند. در کل، رشد کتابخانه به تمامی بخش‌ها مرتبط است. بخش کودک و نوجوان ۵۵ درصد کل اعضای کتابخانه هستند.
- رویکرد شما برای اطلاع‌رسانی برنامه‌های کتابخانه خاوران به غیر از صحبت با رسانه‌های تخصصی کتاب مانند ایبنا، چه روش‌هایی است؟
به غیر از رسانه‌ها که در کنار این فعالیت‌ها هستند، ما خودمان نیز برنامه‌هایی برای اطلاع‌رسانی داریم. ما سعی کردیم به مدارس برویم و در مناسبت‌های مختلف، مانند روز معلم، حضور داشته باشیم. در این روزها با مدیران مدارس صحبت کرده و از آن‌ها دعوت کردیم یکی از امتیازاتی که برای ثبت‌نام دانش‌آموزان در نظر گرفته‌اند، داشتن کارت عضویت کتابخانه باشد. همچنین از مدارس دعوت می‌کنیم که کتابدار متخصص ما در زنگ انشای آن‌ها حضور داشته باشد یا دانش‌آموزان را برای بازدید از کتابخانه دعوت کنند. خوشبختانه استقبال نسبت به گذشته بهتر شده و معلمان دانش‌آموزان را به سمت کتاب‌ها و تحقیقاتی که انجام می‌دهند، سوق می‌دهند. همچنین، در فضای مجازی گروه‌های مختلفی تشکیل داده‌ایم و کتاب‌ها و امکانات کتابخانه را معرفی می‌کنیم.
- آیا از خود اعضای کودک و نوجوان کتابخانه نیز خواسته‌اید تا در این امر شما را یاری کنند؟
از سال گذشته طرحی را اجرا کردیم که هر کسی پنج نفر را به کتابخانه معرفی و در آن عضو کند، هدیه‌ای از ما دریافت خواهد کرد. اکنون این طرح در بخش کودک ادامه دارد؛ به این شکل که با هر پنج نفری که عضو کتابخانه کنند، علاوه بر دریافت هدیه فرهنگی، یک نفر را نیز می‌توانند به‌صورت رایگان عضو کنند.
- میان صحبت‌های خود به کتابداران‌تان نیز اشاره کردید. در مورد کتابداران تخصصی کتابخانه خاوران برایمان بگویید.
کتابداران ما که متأسفانه تعدادشان بسیار کم است و تنها پنج نفر هستند، در این کتابخانه فعالیت می‌کنند. به ناچار مجبور شدیم به خانم فروغی مراجعه کنیم و از سرمایه‌های اجتماعی یعنی والدین و اولیا، کمک بگیریم. کتابخانه خاوران از ساعت ۸ صبح تا ۱۰ شب باز است و این هفت هزار و ۴۰۰ نفر حتی برای ثبت‌نام و امانت کتاب خود که روزانه بیش از ۳۰۰ عنوان کتاب امانت می‌رود، باید وقت بگذارند. این کار بسیار زمان‌بر است. برای برنامه‌های جنبی‌مان از والدین استفاده می‌کنیم؛ اما برای خدمات تخصصی کتابخانه، نوجوانان در زمینه امانت و چیدمان کتاب به ما کمک می‌کند. برخی از برنامه‌های جنبی نیز با همکاری کارشناسان خود کتابخانه برگزار می‌شود: مانند اجرای شعر و قصه و معرفی نویسندگان.
- معرفی کتاب به اعضا چگونه صورت می‌گیرد؟
ما سه شیوه برای انتخاب کتاب داریم. نخست اینکه، افرادی که برای بار اول به کتابخانه می‌آیند، ممکن است تخصصی در ورود به سیستم و جست‌وجوی کتاب نداشته باشند. در این صورت، کتابداران به صورت حضوری با آن‌ها صحبت کرده و کتاب‌های مناسب را معرفی می‌کنند. مخزن ما باز است و افراد می‌توانند به صورت مستقل وارد مخزن شوند و کتاب‌ها را مشاهده و انتخاب کنند. این امکان برای مخزن کودک، نوجوان و بزرگسال فراهم است. علاوه بر این، با سیستمی که در کتابخانه قرار داده‌ایم، افراد می‌توانند جست‌وجو کنند تا ببینند چه کتاب‌هایی با موضوعات مورد علاقه‌شان موجود است. پس از انتخاب کتاب، فرد شماره آن را به کتابدار ارائه می‌دهد و کتاب به او تحویل داده می‌شود. همچنین، افراد می‌توانند از قبل، اطلاعات مربوط به کتابخانه و کتاب‌های موجود را دریافت کنند. این کار در عضویت ما به صورت ویژه انجام می‌شود؛ اگر کتاب در سایر کتابخانه‌های سازمان فرهنگی‌هنری شهرداری تهران نیز موجود باشد، می‌توانند با کارت کتابخانه خاوران به آنجا مراجعه و کتاب مورد نظر را تهیه کنند.
نظر شما