سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - سعیده نریمان‌پور: هنر موسیقی یکی از قدیمی‌ترین و جامع‌ترین هنرها در تمام فرهنگ‌ها و تمدن‌ها است. این هنر شامل تولید و اجرای صداها و آهنگ‌ها با استفاده از ابزارهای موسیقی و صداهای انسانی است. موسیقی نه تنها یک سرگرمی است، بلکه از طریق صداها و آهنگ‌ها قادر است احساسات، افکار، تجربیات و داستان‌های انسانی را بیان کند و ارتباطی عمیق و همزمان با مخاطبین برقرار کند.

طبق آمار خانه کتاب، در شاخه «هنر موسیقی» که شامل کد دیویی ۷۸۰ تا ۷۹۰ می‌شود، طی یک ماه گذشته ۵۸ کتاب برای رده سنی بزرگسال به چاپ رسیده است.

این بازه از دیویی شامل زیر می‌باشد:

- ۷۸۰.۱ - ۷۸۰.۹- تقسیمات فرعی استاندارد: در این بخش به فهرست‌ها، نمایه‌ها، کتاب‌شناسی‌ها، بررسی، تمرین‌ها، آزمون‌ها، بررسی‌های تاریخی و جغرافیایی و همچنین اشخاص، کسانی‌که به نحوی با موسیقی سروکار دارند و موسیقی اروپایی می‌پردازد.

-۷۸۱- اصول کلی و فرم‌های موسیقی: این بخش به زیبایی‌شناسی، ارزشیابی، ذوق‌ها و سلیقه‌ها، عناصر موسیقی، آهنگ‌سازی، فنون موسیقی، انواع موسیقی، سنت‌های موسیقی، موسیقی مذهبی و فرم‌های موسیقی می‌پردازد.

-۷۸۲- موسیقی آوازی: موسیقی آوازی شامل بخش‌های اصول کلی و فرم‌های موسیقی، فرم‌های آوازی نمایشی، فرم‌های آوازی غیرنمایشی، مذهبی، غیمذهبی، آوازهای مختلط، آوازهای زنان، کودکان، مردان و انواع دیگر آواز می‌پردازد.

-۷۸۳- آوازها، ترانه‌ها، تصنیف‌ها ؛ موسیقی آوازی یک صدایی

-۷۸۴- سازها و گروه‌های سازی و موسیقی آن‌ها: اصول کلی، فرم‌های موسیقی، سازها، ترکیبات ارکستری دیگر و باند، فنون و روش‌های خاص بخشی از این دسته‌بندی هستند.

-۷۸۵- گروه‌های سازی (با فقط یک ساز برای هر قسمت): تقسیمات فرعی استاندارد، فرم‌های موسیقی و سازها در این دسته‌بندی جای می‌گیرند.

-۷۸۶- سازهای شستی‌دار، مکانیکی، برقی (الکتروفونیک) و کوبه‌ای: سازهای شستی‌دار (کلاویه‌دار)، مکانیکی، الکترونیک، ضربی و پیانو بخشی از این گروه هستند.

-۷۸۷- سازهای زهی، سازهای زهی آرشه‌ای: ویولن سل، سازهای مضرابی و بادی، بخشی از این حوزه هستند.

-۷۸۸- سازهای بادی: سازهای دو زبانه، یک زبانه، ساکسیفون و سازهای برنجی بخشی از این حوزه هستند.

-۷۸۹- موسیقی مناطق و اقوام خاص: کمانچه، ویولن، سنتور، دوتار، سه‌تار، دهل و طبل بخشی از این دسته‌بندی هستند.

در ادامه کتاب‌های شاخه هنر نقاشی چاپ شده در ماه گذشته را بررسی خواهیم کرد.

معرفی کتاب‌های مهم:

کتاب «چون بوی تلخ خوش کندر: زندگی‌نامه‌ی فرهاد مهراد»

کتاب «چون بوی تلخ خوش کندر: زندگی‌نامه‌ی فرهاد مهراد» اثری است به قلم وحید کهندل، که در آن زندگی نامه فرهاد مهراد را با نگاه به ابعاد مختلف فکری وی، به رشته تحریر درآورده است. وحید کهندل در مقدمه این اثر ابراز داشته که چون بوی تلخ خوش کندر، به دنبال نگاه به زندگی فرهاد به عنوان یک انسان است، نه فقط یک آرتیست که در موسیقی، تحسین فراوانی را از آن خود نموده است. سوالات بسیاری درباره‌ی زندگی شخصی فرهاد مهراد مطرح است که برخی از آثار پیشین منتشر شده پیرامون زندگی وی، نه تنها به این سوالات پاسخ نداده‌اند، بلکه به شبهه‌ها دامن زده و سوالات جدیدتری را نیز در ذهن خواننده ایجاد کرده‌اند. برای برطرف شدن این شبهات و همچنین آشنایی با برخی از جنبه‌های پنهان زندگی او، وحید کهندل اقدام به نگارش این کتاب کرده است.
قصه زندگی فرهاد مهراد از کودکی‌هایش آغاز می‌شود و در خلال سال‌های کودکی و جوانی، علاقه‌ی او به موسیقی و استعداد ذاتی او در این زمینه، در جای جای اتفاقات زندگی‌اش خودنمایی می‌کند. وحید کهندل در «چون بوی تلخ خوش کندر» یادداشت‌های به جا مانده از این هنرمند محبوب را نیز جمع‌آوری کرده و حاشیه نویسی‌ها، عکس‌ها و پوسترهای چند اجرا از وی را نیز در کتاب آورده است. داستان‌های کوتاهی که به شکل پیوسته از زندگی فرهاد مهراد ذکر شده، روحیات، مطالعات، دیدگاه‌های اجتماعی، خلقیات و ارتباطات وی با انسان‌های دیگر و مهم‌تر از همه دغدغه‌های فرهاد مهراد را به خوبی در این کتاب هویدا می‌کند.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

«فرهاد کودکی آرام و کنجکاو بود. بنا به روایات خانوادگی، رفتار او در سال‌های کودکی فراتر از سن و سالش به نظر می رسید. او کودکی بود بسیار حساس و دقیق، اما چون کوچکترین عضو خانواده به شمار می‌آمد، کمتر جسارت پیدا میکرد خودش را مطرح کند. فرهاد می‌گوید در سال‌های کودکی به او کم توجهی می کردند و مدام متهم می‌شد که از بزرگترها تقلید می کند. مادرش می گوید: شب ها دوست داشت برایش قصه بگویم. روزی به مهمانی رفته بودیم. شب موقع خوابه برایش قصه‌ی بچه‌ای را تعریف کردم که در مهمانی به حرف بزرگترها گوش می داد و بی ادبی می کرد. وقتی قصه تمام شد، فرهاد گوش‌هایش را گرفت و گفت: من هیچی نشنیدم!»

کتاب «دیوید بویی»

کتاب «دیوید بویی» نوشته سایمون کریچلی است. کتاب دیوید بویی با ترجمه مهدی پارسا و سحر دریاب منتشر شده است. دیوید رابرت جونز در ۸ ژانویه ۱۹۴۷ در بریکستون، لندن متولد شد. او خواننده و ترانه‌سرا و بازیگر انگلیسی بود. او چهره‌ای برجسته در صنعت موسیقی بود و او را از تأثیرگذارترین موسیقی‌دانان قرن بیستم می‌دانند. او در زمان فعالیت حرفه‌ای خود به ویژه برای آثار خلاقانه‌اش در طول دهه هفتاد میلادی مورد تحسین منتقدان و موسیقی‌دانان بود. حرفه او با بازآفرینی و ارائه بصری مشهور است. این کتاب دیوید بویی را از نگاه نویسنده بررسی می‌کند.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «دیدگاهی هست که برخی به آن «هویت روایی» می گویند. این دیدگاه می‌گوید زندگی هر کس داستانی است که یک آغاز، یک میانه و یک پایان دارد. معمولاً در ابتدا تجربه هایی آغازین، تعیین کننده و تروماتیک وجود دارند و بحران یا بحران هایی در میانه به وجود می آید (رابطه، انواع اعتیادها) که فرد به طور معجزه آسایی از آن‌ها جان سالم به در می‌برد. این داستان‌ها معمولاً با رهایی به اوج می‌رسند و با برقراری صلح بر روی زمین و خوشبختی همه انسان‌ها پایان می‌یابند. وحدت زندگی هر فرد وابسته به انسجام داستانی است که درباره خود تعریف می‌کند. مردم همیشه در حال انجام همین کارند. در پس ایده خاطره همواره دروغی نهفته است. دلیل اینکه بخش اعظم صنعت چاپ هنوز باقی مانده همین انسجام در خاطرات است که سیلاب ترسناک دوره‌های نوشتار خلاق را در دانشگاه ها تغذیه می‌کند. من در تقابل با این وضعیت و همراه با سیمون ویل به نوشتار ضدخلاق باور دارم که در مارپیچ تصاعدی نفی ها حرکت می‌کند تا به هیچ برسد.

همچنین فکر می‌کنم هویت چیز شکننده‌ای است. در بهترین حالت توالی‌ای از جرقه‌های اپیزودی است، نه مجموعه‌ای از واحدهای روایی بزرگ. همان طور که دیوید هیوم سال‌ها پیش نشان داده است، زندگی درونی ما از دسته‌های جدا از هم ادراکاتی تشکیل شده که همچون لباس‌های چرک در اتاق‌های حافظه ما پخش شده‌اند. شاید به همین دلیل است که تکنیک بریده بریده کردنِ براین گیسین که در آن متن ظاهراً به طور تصادفی تکه تکه شده و به هم وصله پینه شده است و تکنیکی که معروف است بویی از ویلیام بوراوز وام گرفته، بیشتر به واقعیت نزدیک است تا هر نسخه ای از ناتورالیسم.

جالب است که اپیزودهایی که به زندگی من ساختاری بخشیده‌اند از کلام و موسیقی دیوید بویی آمده‌اند. او پاره‌های زندگی من را به هم گره زد، طوری که هیچکس دیگری که می‌شناسم، نمی‌توانست. مطمئناً خاطرات و داستان‌های دیگری هست که می‌شود تعریف کرد و در مورد من ضعف حافظه‌ای که به دلیل حادثه‌ای که وقتی هجده سالم بود در یک کارگاه برایم اتفاق افتاد مسئله را پیچیده می‌کند. از وقتی که دستم در یک دستگاه گیر کرد خیلی فراموش می کنم. اما بویی موسیقی پس زمینه ی زندگی من بوده است؛ همراه همیشگی پنهانی ام. در روزهای خوب و روزهای بدِ من و او.

جالب این است که فکر نمی‌کنم در این دیدگاه تنها باشم. بویی برای بسیاری از مردم جهان ارتباطات عاطفی قدرتمندی ایجاد کرده است و آن‌ها را از اینکه یک خود دیگر باشند نجات داده و به افرادی آزادتر، غیرعادی‌تر، صادق‌تر، گشوده‌تر و هیجان انگیزتر تبدیل کرده است. اگر به گذشته نگاه کنیم، بویی سنگ محکی برای آن دوران است، برای افتخارات آن دوران و شکست های افتخارآمیزش، اما همچنین برای قسمی پایدار ماندن در اکنون و برای امکان پذیری یک آینده، حتی مطالبه ای برای یک آینده ی بهتر.

قصدم این نیست که خودنمایی کنم. خب، من هرگز این مرد را - منظورم بویی است - ملاقات نکردم و فکر نکنم هیچ وقت او را ببینم (صادقانه بگویم، نمی‌خواهم. راستش می‌ترسم. چه بگویم؟ مرسی به خاطر موسیقی زیبایت؟ نظرم در مورد ABBA هم همین است) اما صمیمیت فوق العاده‌ای با بویی احساس می کنم، با اینکه می‌دانم این صمیمیت کاملاً خیالی است. همچنین می‌دانم که خیالی عمومی است که تعداد بسیار زیادی از طرفداران وفادار او دارند، کسانی که بویی برایشان یکی از ستاره‌های راک یا کلیشه‌ای رسانه‌ای نیست.»

کتاب «دوره‌های سنتور ردیف استاد ابوالحسن صبا»

کتاب دوره‌های سنتور ردیف استاد ابوالحسن صبا به کوشش و ویرایش استاد فرامرز پایور گردآوری و تدوین شده است. همانطور که می‌دانیم فراگیری ردیف موسیقی ایران و ردیف نوازی یکی از بخش‌های مهم یادگیری موسیقی ایرانی است که در ساز سنتور این کتاب یکی از کامل‌ترین و زیباترین ردیف‌ها مختص این ساز می‌باشد. معمولاً بر اساس متد معمول در روند یادگیری نوازندگی سنتور، پس از فراگیری کتاب‌های دستور سنتور و دوره ابتدایی استاد پایور، کتاب دوره‌های ردیف استاد صبا توصیه و تدریس می شود.

کتاب دوره‌های سنتور ردیف استاد ابوالحسن صبا همانطور که استاد پایور در مقدمه آن نیز آورده‌اند، نشت گرفته از ردیف مرحوم میرزاعبدالله بوده، به گونه‌ای که حتی در بخش‌هایی نیز عیناً همان جملات آورده شده است. ردیف میرزاعبدالله که عمدتاً برای ساز تار نوشته شده مرجع همه اساتید و نوازندگان موسیقی ایرانی می‌باشد، اما شاید برای اکثر هنرجویان در نگاه اول شامل جملاتی فاقد انعطاف و خسته‌کننده است. لذا اجرای کتاب دوره‌های سنتور ردیف استاد ابوالحسن صبا پس از کتاب دوره ابتدایی توصیه می‌شود چرا که بر اساس مقدمه آورده شده در ابتدای کتاب صحیح‌ترین تکنیک نوازندگی سنتور در دوره‌های ردیف استاد صبا به چشم می‌خورد.

بنابراین اگر به دنبال فراگیری و نواختن ردیف موسیقی ایرانی هستید و یا از نواختن اصل ردیف میرزاعبدالله خسته شده‌اید کتاب «دوره‌های سنتور ردیف استاد ابوالحسن صبا» را به شما توصیه می‌کنیم.

کتاب «پوتسولی؛ دوره کامل سه جلدی: کتاب تکالیف و حل مسائل تئوری موسیقی و تعلیم خط و خوشنویسی به صورت کاربردی»

این کتاب، به منظور تحقق بخشیدن، به درک مبانی و مفاهیم تئوری موسیقی، که بنیادی‌ترین دروس، در آموزش موسیقی به شمار می‌رود، به وسیله اِتّوره پُتسوُلی، یکی از بزرگان موسیقی کشور ایتالیا، تهیه و تنظیم شده است. این مجموعه سه جلدی، علاوه بر آموزش خوشنویسی، حاوی تمرین‌های شفاهی و تکالیف عملی است و چون کلیه دانستنی‌های مربوط به تئوری موسیقی، با استفاده از تکالیف دقیق عملی به صور گوناگون در این کتاب لحاظ شده است؛ نوآموزان موسیقی از طریق انجام دادن آنها با تمامی ریزه کاری‌های بنیادی موسیقی به صورت عملی آشنا می‌شوند.

کتاب «آموزش داربوکا»

کتاب «آموزش داربوکا» اثر شایان ریاحی است. این کتاب در قطع رحلی توسط انتشارات اوای بربط منتشر شده است. نویسنده این کتاب می‌گوید: موسیقی ایران سال‌هاست که مسیرها و اتفاقات نوینی را در زمینه‌های مختلف موسیقایی تجربه می‌کند. موسیقی‌های عرب و ترک از جمله موسیقی‌های تاثیرگذار در سرتاسر جهان هستند که در ایران نیز بسیار پر مخاطب می‌باشند. نفوذ و اثر بخشی سازهای کوبه‌ای این مناطق به دلایل بسیاری از جمله رنگ‌های صوتی جذاب و پر کاربرد، تنوع تکنیکی بسیار، الگوهای ریتمیک منحصر به فرد و… بر کسی پوشیده نیست. ساز داربوکا از جمله سازهای کوبه‌ای یکه تاز این مناطق می‌باشد که توانسته گوی سبقت را از سایر سازهای کوبه‌ای برباید، اما متاسفانه به دلیل کمبود منابع مدون و مکتوب آموزشی چه در سطح دنیا، چه در جامعه ما، آموزش آکادمیک برای این ساز با مشکلات فراوانی رو به روست و انتقال مطالب اکثراً به شکل آموزش سینه به سینه صورت می‌گیرد. به همین جهت تصمیم گرفتم برای ساز داربوکا مجموعه‌ای آموزشی در جهت شناخت بهتر این ساز و سازهای همراهی کننده‌اش و همچنین ارتقای سطح آگاهی کوبه ای نوازان در مواردی از قبیل آشنایی با تکنیک‌های نوین داربوکا، الگوهای ریتمیک خاورمیانه و …گردآوری کنم. تمرین‌های مشخص شده در این کتاب و جلدهای بعدی‌اش بر اساس تحقیق، تالیف و ترجمه مکتوب شده‌اند و تلاش شده است که هنرجو با تکیه بر دانشی که از طریق این منبع به او انتقال داده می‌شود، خلاقیت خود را برای ادامه مسیر نوازندگی به کارگیرد و به توانایی‌هایی مانند هم نوازی، تک نوازی و …دست پیدا کند، با انواع تکنیک‌های سنتی و مدرن آشنا شده و آماده خلق و پیاده‌سازی ایده‌های شخصی خود شود. امیدوارم تلاش‌هایم در این سال‌ها برای شناخت این ساز و ارتقای سطح نوازندگی آن در ایران مثمر ثمر واقع شود و شما عزیزان بتوانید بهره‌ی لازم را از آن ببرید.

کتاب «خط‌ها: هفت قطعه از مجموعه آهنگسازی‌های کارن صباغی»

این مجموعه نتیجه کاوش‌های موسیقایی نویسنده از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳ است. هر یک از این قطعه‌ها بیانگر تاثیر نیروی دگرگون‌کننده موسیقی معاصر و تأثیرات بی‌شماری است که دیدگاه و نگرش هنری من را شکل داده‌اند.

در مقدمه این کتاب آمده است: «هر زمان جوهر قلم روی دست نوشته‌های موسیقی خشک می‌شود، به یاد می‌آورم ساعت‌های طولانی را که صرف مطالعه، تجزیه و تحلیل و در نتیجه ارتقای دیدگاه‌های موسیقایی‌ام کرده‌ام. از قطعاتی که برای اجرا در تالارهای دانشگاه موسیقی و هنرهای نمایشی گراتس در اتریش نوشته‌ام تا دوران ادامه‌ی تحصیلات دانشگاهی در مقطع دکترا در کینگز کالج لندن، هر قطعه در این مجموعه بازتابی است از این سفر آکادمیک و خلاقانه من در طول این سال‌ها. در قلب این آهنگسازی‌ها، تاثیرات عمیقی از سنت‌های ادبی زبان فارسی نهفته است که در ساختار و تار و پود هر عبارت موسیقی بازتاب یافته. از شاهکارهای کلاسیک ادبیات فارسی تا آثار معاصر، متونی که الهام‌بخش این آهنگسازی‌ها هستند، پنجره‌ای به بافت غنی فرهنگ و میراث ایرانی هستند. با این حال، این قطعات فراتر از اینکه صرفاً بازتاب الهامات ادبی باشند، نمادی از آمیزش فرهنگ‌های شرق و غرب هستند که در آن حالت‌ها و معانی ادبیات فارسی با تکنیک‌های آهنگسازی غربی در هم آمیخته می‌شود. هر قطعه در این مجموعه با استفاده از تکنیک‌های آهنگسازی معاصر قرن بیست و یکم، گاه با به کارگیری شیوه‌های آهنگسازی الگوریتمیک و گاه با کاوش در رنگ‌های گوناگون صوتی، یادگاری است از تقابل سنت و نوآوری. همانطور که صفحات این کتاب را ورق می‌زنید و در دنیای این آثار سفر می‌کنید، امیدوارم زیبایی و پیچیدگی مناظر موسیقایی را که تلاش کرده‌ام خلق کنم، کشف و تحلیل کنید. به امید آن‌که این قطعات به خوانندگان و دانشجویان موسیقی انگیزه‌ای دهد تا با قلبی بازتر به موسیقی معاصر گوش فرا دهند و سفر خود را برای کاوش و کشف دنیای این موسیقی آغاز کنند.»

کتاب «درباره دف»

کتاب «درباره دف» کتابی است کامل، در یک جلد با ۲۴۴ صفحه، در مورد موضوعات متفاوت نوازندگی ساز دف، به همراه فایل صوتی رایگان با اجرای کامل درس‌ها و قطعه‌ها به مدت ۲ساعت و ۵۴ دقیقه. تقریباً هرآن‌چه که باید در مورد نوازندگی ساز دف بدانید در این کتاب وجود دارد.

فهرست کتاب شامل موارد ذیل است:
-بخش اول آغاز انتخاب شیوه انتخاب استاد نشسته و سخن گفتن در محضر استاد معلم مدت دوره آموزش
-آموزش به کودکان آموزش به هنرجویان در سنین بالا
-انتخاب ساز نشستن تنفس عدم استفاده از زیورآلات در هنگام نواختن نظافت ظاهر
-نگهداری و نظافت در نرمش برداشتن درد اسامی انگشتان دست
-در دست گرفتن دف
-اجرای ضربه
-وزن خوانی دردهای موضعی و بیماری‌ها در اثر نبودن میده
-گوش دادن دیده و به خاطر سپردن مطالب معلم
-تمرین جلوی آینه
-از مرده و غمگین نباشی من در تیم تمرین در اتاق تاریک
-ین برای خانم‌های خانه‌دار تکنوازی در
-موسیقی و افسردگی بعد از فراگیری دفاع کنیم
-برخی از بزرگان موسیقی قدیمی ایران صفی الدین ارموی
-تصنیف خوانی با دف تعریف و انواع میزانها